Amerika Archives - Solidariteit Beweging

Theuns du Buisson

In die laaste deel van elke jaar reik talle organisasies hul lys van wêreldrisiko’s vir die volgende jaar uit, waarvolgens groot ondernemings dan hul beplanning doen om te sorg dat hulle daarteen verskans is.

Benewens al die gewone goed, natuurrampe en politieke onsekerheid en so aan, is daar vanjaar ŉ nuwe een. “Trump se proteksionisme,” wat volgens die Wêreld Ekonomiese Forum (WEF) ŉ beduidende risiko vir die wêreldekonomie inhou. Ek steur my nog nooit juis aan die WEF se praatjies oor hoe die aardbol enige oomblik gaan verbrand as almal nie ons beesvleis vir goggas verruil nie, maar ongelukkig steur baie invloedryke mense hulle wel daaraan.

Proteksionisme

Hierdie uitgediende beleid word allerweë beskou as ŉ groot struikelblok vir ekonomiese groei. Met reg ook. Dit behels dat tariewe ingestel word om invoere uit te hou, om dan die plaaslike industrie te bevorder. So het Suid-Afrika byvoorbeeld tariewe op staalinvoere en hoendervleis. Die uiteinde daarvan is dat staal en hoender baie duurder is, sonder dat ons ŉ noemenswaardige hoenderbedryf het en terwyl die plaaslike staalsektor steeds onder ewige druk bly.

Kortliks is proteksionisme op die drogrede dat daar wenners en verloorders in handel is gebaseer. Die werklikheid is dat almal wen in behoorlike handel.

Tariewe word egter ook vir ander redes ingestel. As ŉ land byvoorbeeld slawe-arbeid gebruik, kan tariewe ingestel word om die uitvoerder te straf, sonder om op te hou om daardie produkte te koop. Al wie eintlik so gestraf word, is die verbruiker van hierdie produkte, omdat hulle meer daarvoor betaal en steeds hul gewetens moet sus oor hulle die produkte van slawerny gebruik. Dan is daar ook ander oorwegings, soos enorme tariewe op Chinese CCTV-toerusting, wat volgens verskeie kenners gebruik word om op die hele wêreld te spioeneer. Die bekendste is teenstortingstariewe, wat ingestel word om te voorkom dat ŉ ander land hul goedkoop, dikwels minderwaardige, produkte in ŉ land stort, die plaaslike bedryf vernietig, en dan in die toekoms weer produkte teen normale pryse en volumes aanhou uitvoer sonder die las van ŉ kompeterende mark.

Ongeag die redes, is dit ŉ aanvaarde waarheid dat enige handelsbeperkinge, of dit nou kwotas, tariewe of wat ook al is, sleg is vir die globale ekonomie. Daar word bereken dat die wêreldekonomie kan verdubbel as alle lande toegelaat word om hul spesialisprodukte sonder tariewe of ander hindernisse uit te voer.

Hoe gevaarlik is dit vir Suid-Afrika?

Net soos wat bykans almal aanvaar dat handelsbeperkinge en tariewe sleg is, aanvaar almal ook dat die beste vir Amerika ook die beste vir die wêreld is. As dit goed gaan met Amerika, gaan dit goed met die wêreld. Wanneer hierdie twee algemene waarhede strydig met mekaar is, word die water vertroebel.

Nuwe tariewe en ander handelsbeperkings maak produkte en dienste vir Amerikaners duurder, maar dit skep ook werksgeleenthede en ŉ meer gelokaliseerde ekonomie in Amerika. Saam met lokalisasie kom ander risiko’s wat oor die langer duur tot die VSA se nadeel kan wees. Maar dan is daar ook talle voordele. Deur fabrieke terug na die VSA te skuif, word groot kapitaalbeleggings aangegaan en selfs al speel baie van die risiko’s wel uit – sal dit baie onwaarskynlik wees dat hierdie beleggings ongedaan gemaak sal word deur weer aanlegte na die buiteland te verskuif.

Die grootste voordeel van so ŉ beleid is dat die VSA energie-onafhanklikheid sal nastreef. Hulle produseer hul eie olie, en met Trump se voorgestelde beleid in plek, genoeg vir hulle eie behoeftes en selfs uitvoere. Dit beteken dat die vraag na die res van die wêreld se olie daal, met die gevolg dat almal, nie net Amerika nie, minder vir energie betaal. Almal wen dus hier en in die energie-intensiewe wêreld van vandag is dit niks om ons neuse voor op te trek nie.

Waar Suid-Afrika, en almal anders, wel direk geraak word, is uitvoere na die VSA. Ook hier hoef Suid-Afrika nie te bekommerd te wees nie. Die meeste van ons uitvoere is rou materiaal en chemikalieë waarop daar selde, indien ooit, tariewe geplaas word. En selfs al sou dit gebeur, geniet Suid-Afrika tariefvrye status onder AGOA vir hierdie produkte. Ook die motorbedryf, wat direk in Trump se visier is, geniet hierdie voordeel. Ons plaaslike bedrywe sal dus ŉ baie sterk kompeterende voordeel geniet. Tensy AGOA tot ŉ einde kom, of hierdie bedrywe plaaslik tot niet gaan, het ons min om oor te bekommer.

Is dit dan regtig ŉ risiko?

Enige beleid wat ekonomiese groei onderdruk, of wat dit op een plek konsentreer op grond van mensgemaakte omstandighede is sleg. Dit is ook uiteraard ŉ risiko. Maar vir Suid-Afrika sal die grootste risiko eerder wees dat ons regering aanhou om vyandig teenoor die Weste op te tree en ons so uit AGOA geskop word. Onder daardie omstandighede sal ŉ meer proteksionistiese beleid in Amerika slegs nadele vir ons inhou, sonder dat wesenlike voordele ons te beurt val.

Hierdie is natuurlik ook alles net van toepassing as Trump wel weer die Withuis inneem. Die alternatief is nog vier jaar van powere groei en grootskaalse vermorsing deur die Amerikaanse regering. En dit is vir niemand goed nie.

heuns du Buisson is 'n ekonomiese navorser by die Solidariteit Navorsing Instituut (SNI) — Theuns du Buisson is ‘n ekonomiese navorser by die Solidariteit Navorsing Instituut (SNI)

Nuuskommentaar vir Pretoria FM deur Jaco Kleynhans

Die groot Duitse staatsman en kanselier, Otto von Bismarck, het byna ’n eeu en ’n half gelede opgemerk dat die Verenigde State van Amerika deur swak bure in sy noorde en suide, en deur visse in sy weste en ooste gekenmerk gaan word. Bismarck se opmerking is natuurlik in ’n tyd gemaak toe die VSA nog volgehou het met redelike globale isolasie en weinig aptyt om by globale konflik of selfs net internasionale knelpunte betrokke te raak.

Uiteindelik is die VSA by die Eerste Wêreldoorlog ingetrek en ten spyte van ’n sterk afkeur vir verdere buitelandse intervensionisme is die land tydens die Tweede Wêreldoorlog uiteindelik ook weer volledig by die konflik, maar uiteindelik ook die herskikking van globale magsverhoudinge ingetrek. Die res is geskiedenis. Tydens die afgelope agt dekades het die VSA die polisieman van die wêreld geword.

Vandag is daar 90 000 Amerikaanse soldate in Europese lande soos Duitsland, Brittanje, Italië, Pole en selfs die Baltiese State, Georgië en Finland wat almal ’n grens met Rusland deel. Nog honderde duisende Amerikaanse soldate is regoor die wêreld versprei. Daar is tans 750 Amerikaanse weermagbasisse in 80 lande buite die VSA, in veral Europa, die Midde-Ooste, Asië en die Stille Oseaan-gebied.

Terwyl die natuurlike Amerikaanse inslag meer isolanisties was, het die Japanese se aanval op Pearl Harbor dit byna beëindig. Na die terugkeer na ’n uiters gereserveerde buitelandse betrokkenheid in die 1920’s en 1930’s het die Tweede Wêreldoorlog die vraag laat ontstaan of Amerikaanse isolanisme finaal beëindig is.

Die probleem is egter dat byna die hele Europa, maar ook talle lande in Asië, soos Suid-Korea en Japan, en ook talle lande in die Midde-Ooste die afgelope sewentig jaar toenemend afhanklik van Amerikaanse verdediging geraak het.

Volgens ’n onlangse peiling deur die Associated Press verkies 42% van Amerikaners dat hulle land heeltemal van globale konflik en ander internasionale probleme wegbly. Net 23% van Amerikaners voel dat hulle land meer internasionaal betrokke moet raak. Die toename in isolanisme het al tydens die later jare van die rampspoedige oorloë In Irak en Afganistan ontstaan.

Donald Trump se keuse van JD Vance as sy adjunkpresidentskandidaat verteenwoordig ‘n nuwe klem op isolanisme in die VSA. Vance verteenwoordig ’n sterk begronde en intellektuele beweging wat ten minste na die werk van Pat Buchanan in die 1990’s terugstrek en toenemend sedert 2016 onder leiding van Donald Trump weer momentum kry. Hierdie beweging vra nie vir ’n terugkeer na die soort Amerikaanse isolasie van voor die Eerste Wêreldoorlog nie, maar dring wel daarop aan dat Europa, Taiwan, Japan, Suid-Korea en selfs Israel meer moet doen om hulleself te verdedig.

Vance se benoeming het verlede week behoorlik ’n gegons in Londen, Brussel, Den Haag, Berlyn en natuurlik Kiëf veroorsaak. Die Trump/Vance-buitelandse beleid behoort egter niemand af te skrik nie. Dit is steeds gebaseer op kollektiewe verdediging met vennote, maar meer op ’n gelyke grondslag waar almal billik bydrae. Tweedens is dit gebaseer op ’n beëindiging van konflik met langtermyn skikkings en oplossings in plaas van ’n verlenging van oorloë soos in Oekraïne en die Palestynse gebiede. En derdens vereis dit ’n baie sterker fokus op die beskerming van Amerikaanse industrieë en werksgeleenthede teen onbillike internasionale handelspraktyke. Sou Trump in November verkies word, kan dit beteken dat Amerika volgende jaar ’n noodsaaklike herskikking in internasionale magsverhoudinge, handelspraktyke en die voortslepende oorloë mag sien.