Christenskap Archives - Solidariteit Beweging

Die Afrikaner se 2030-droom

Posted on Februarie 27, 2023Februarie 27, 2023 by Paul Maritz

Dit is 10 Oktober 2030. Die groot dag het uiteindelik aangebreek. Die Suid-Afrikaanse regering teken vandag ’n omvattende kultuurakkoord waardeur Afrikaners se selfbestuur amptelik erken word. Die akkoord is in wese die erkenning van die uitgebreide kulturele selfbestuur wat Afrikaners reeds in die praktyk met sterk selfdoenorganisasies verwerklik het.

Dit het alles begin met die Toekomsberaad van 10 Oktober 2019, toe daar besluit is dat groeiende selfbestuur die enigste antwoord vir die mislukking van staatsbestuur is. Afrikaners het destyds besluit om nie langer te wag dat dinge vanself regkom nie, maar om ’n kulturele selfdoenplan te waag. Hulle het geweet dit sal nie help om vooraf toestemming te probeer vra nie, maar dat hulle op wettige wyse praktiese werklikhede sou moes skep en ná die tyd erkenning daarvoor sou kry.

Hoewel die Grondwet ruimte vir selfbestuur gehad het, wou die regering dit nie van “bo” af gee nie en het Afrikaners dit van “onder” af boontoe gebou. Die verwesenliking van selfbestuur was dus nie ’n eenmalige gebeurtenis nie, maar het deur ’n proses van groeiende selfbestuur geskied.

Die ankerdorpstrategie en konsentrasieplan het gaandeweg Afrikaners se verbeelding aangegryp. Die deurslag het gekom toe die besef wyd posgevat het dat die uitdaging nie ons klein getalle is nie, maar ons yl verspreiding. Die verval van die meeste dorpe en plattelandse gebiede het tot ’n nuwe “Groot Trek” gelei na waar Afrikaners in sowat 30 streekdorpe en -stede saamgetrek het. Die groter getalle op minder plekke het dit makliker gemaak om dienste soos skole, opleidingsentrums, veiligheidstelsels, munisipale dienste, maatskaplike sorg en werkverskaffing daar te konsentreer.

Staatkundige argitekplan

Die model vir die staatkundige “argitekplan” wat as die bloudruk van die selfbestuursprojek gebruik is, het uit ’n driehoek met vyf vlakke bestaan.

Persoonlik: Die basis van die driehoek was die beskerming en die bevordering van die persoonlike regte en vryhede van Afrikaners, ongeag waar hulle gebly het.
Instellings: Die tweede vlak was die uitbou van die veiligheids-, munisipale, maatskaplike, werk-, onderwys-, opleidings- en ander instellings en organisasies waarmee selfbestuur gebou is.
Dorpe: Dienste soos veiligheid, water, maatskaplike hulp en ander noodsaaklike dienste is vanaf stede en groter ankergebiede aan Afrikaners in klein dorpe gebied.
Ankergebiede: Die groter getalle Afrikaners in hierdie 30 stede en dorpe het dit moontlik gemaak om ’n omvattende verskeidenheid dienste te verskaf.
- Kantons: Die vlak van selfbestuur het om verskillende redes die hoogste in drie gebiede onwikkel, naamlik Pretoria, die Suid-Kaap en die Orania-gebied. Pretoria se groot getalle Afrikaners het gehelp om dienste daar te ontwikkel wat in Switserse kantons aangetref word. In die Suid-Kaap het genoegsame getalle en sterk gemeenskapsenergie dit moontlik gemaak, en in Orania en die omgewing rondom die Vanderkloofdam het die bevolkingsamestelling dit vir Afrikaners moontlik gemaak om met 15 000 mense ’n bepalende meerderheid in die gebied te vestig.

Magsbalans

Hoewel die ANC-regering aanvanklik alles in hulle vermoë gedoen het om Afrikaners se regmatige strewe na kulturele vryheid en selfbestuur te dwarsboom, het die vermoë van die staat só vinnig afgeneem dat hulle dit nie meer kon keer nie. Daarby het die land se krisis so verdiep dat die ANC dit nie kon waag om Afrikaners as wetsgehoorsame en belastingbetalende gemeenskap so te vervreem dat spontane belastingboikotte die staatskas se kraantjie nog kleiner kon draai nie. Groeiende buitelandse druk uit veral Europa en die VSA, en die buitelandse beleggingsgemeenskap se waarskuwings dat die regering opgeleide minderhede nie verder moes vervreem nie, het die regering se beweegruimte verder beperk. Saam met die groeiende protesaksies van Afrikaners wat nie langer bereid was om net onderdanige melkkoeie te wees sonder bepalende inspraak oor sake wat hulle raak nie, het die gesamentlike gewig van al hierdie faktore die magsbalans teen die ANC begin swaai.

Ontwikkelingshulp

Die buiteland se aanvanklike ontnugtering met die ANC het gaandeweg verskuif na praktiese steun vir Afrikaners. Hoewel dit begin het by Europese state se beleidstandpunte teen onwettige ANC-wetgewing soos dié oor onteiening sonder vergoeding, het die regering se miskenning van Afrikaners se menseregte tot finansiële steun vir Afrikaanse onderwys en opleiding gelei. Daar was ná ’n paar jaar ook ’n deurbraak op munisipale vlak, toe ’n hele paar buitelandse dorpe en stede “tweelingstad”-ooreenkomste begin sluit het om van die aangewese ankerdorpe met ontwikkelingsprojekte te help. Die feit dat hierdie hulp deur die Afrikaner-dorpforums gekanaliseer is, het meegewerk dat die ontwikkelingshulp doeltreffend gebruik is en ’n groot verskil gemaak het. Dit het die Solidariteit Beweging ook gehelp om brugbouprojekte na ander gemeenskappe te finansier deur byvoorbeeld noodsaaklike dienste te verskaf.

Mense het besef dat daar ’n regstreekse verband is tussen vryheid, veiligheid en voorspoed. Sonder vryheid is ’n kultuurgemeenskap se veiligheid en voorspoed afhanklik van ’n vyandige regering. Veiligheid en voorspoed kan net deur vryheid gewaarborg word. Sonder vryheid kan mense moeilik hulself beveilig en is hulle voorspoed in gedrang omdat die regering hulle pensioengeld kan gebruik of hulle eiendom sonder vergoeding kan onteien.

Medepligtiges pleks van slagoffers

Kiesers wat aanmekaar vir ’n swak regering stem wat almal in die land laat ly, is nie slagoffers nie, maar medepligtiges. Die Solidariteit Beweging kon nie sonder staatsinkomste oral verantwoordelikheid vir alles en almal aanvaar nie.

Die suksesresep was dat daar nie tyd was om te wag tot almal soos ’n hegte eenheid saamstem nie, want vordering lei vinnig tot ’n samebindende eenheid. Afrikaners het opgehou om mekaar moedeloos te maak oor wat in die verlede gewerk het of in die hede afgebreek is, en het mekaar eerder begeester oor wat in die toekoms gebou kan word. Afrikaners het saam gebind, saam gebou, saam beskerm, met die owerhede beding en brûe na ander gemeenskappe gebou. Dit beteken nie dat daar volkome eenstemmigheid was nie. Die klem is net op “volksveelheid” eerder as “volkseenheid” geplaas, wat beteken het daar was ruimte vir verskille, maar dat dit waaroor verskil is, nie tot verlammende verdeeldheid gelei het nie. As mense nie met iets saamgestem het nie, het hulle dit minstens nie teengestaan nie.

Kuberkanton

Dít was die resep waarmee Akademia tot ’n wêreldklas universiteit in Afrikaans uitgebou is, met internasionale bande met verskeie universiteite in die VSA, Wes- en Oos-Europa en privaat universiteite in Afrika. Daarmee saam is Sol-Tech tot ’n omvattende beroepsopleidingskollege uitgebou, het Solidariteit ’n hele netwerk van werk ontwikkel, het Afrikaans weer tot ’n volle funksionele taal herleef, is daar saam met vennote ’n landwye netwerk onafhanklike Afrikaanse privaat skole ontwikkel, het AfriForum se buurtwagte en sekuriteitsmaatskappy misdaad onder beheer gebring, het Afrikaanse gemeenskapsmedia miljoene lesers en luisteraars in ’n gemeenskap saamgebind, het die ankerdorpe ligpunte midde-in die verval van baie ander geword, het finansiële steun vir Afrikaner-selfbestuur deur die kuberkanton ingevloei vanaf ondersteuners wêreldwyd, het Afrikaanse sakelui deur goed georganiseerde sakekringe werk aan jongmense gegee, het ’n digitale geldeenheid Afrikaanse koopkrag mobiliseer, het ’n genoteerde eiendomsmaatskappy landwyd leefruimtes vir Afrikaans en beleggingsgeleenthede geskep, het die drie Afrikanerkantons praktiese selfbestuur begin geniet, het Solidariteit Helpende Hand se maatskaplike sambreel duisende verdienstelike behoeftiges landwyd bygestaan, en is sterk bande met die Afrikanerdiaspora gebou tot wedersydse voordeel.

Die somtotaal van al hierdie ontwikkelings was dat die omstandighede geskep is waarin Afrikaners ook blywend vry, veilig en voorspoedig in Suider-Afrika kon en kan voortbestaan, tot voordeel van hierdie landstreek en al sy mense. Dit was die hoofrede hoekom die regering uiteindelik nie anders kon nie as om die werklikheid van selfbestuur wat opgebou is, formeel te erken.

Hierdie geskiedkundige gebeure het weer die waarheid bewys van Daniel Burnham se stelling:

“Moenie klein plannetjies maak nie; dit het geen magiese krag om mense te begeester nie en sal nie werk nie. Maak groot planne; mik hoog, onthou dat ’n edele, logiese plan wat een maal uitgespel is, nooit sal doodgaan nie, maar lank nadat ons weg is steeds lewend sal wees, en homself toenemend hardnekkig sal laat geld.”

(Bron: Solidariteit Tydskrif Nobember 2019)

Daar is hoop vir die toekoms

Posted on Februarie 27, 2023 by Paul Maritz

(Hierdie toespraak was Flip Buys se Geloftedagrede in 2010)

Geloftedag as oudste en belangrikste herdenkingsdag van ons volk, gee ons die kans om te besin oor ons as Afrikaners se verlede, maar ook oor ons toekoms. In die gejaagde tyd waarin ons vandag leef, is mense so besig met die hede, dat daar nie meer tyd is om te beplan vir die toekoms of na te dink oor die verlede nie. Inteendeel, mense dink die verlede is onbelangrik want dis klaar verby, en die toekoms sal tog vanself gebeur, mens hoef jou nie daaroor moeg te maak nie.

Die probleem is dat die verlede, hede en toekoms so nou aan mekaar geknoop is dat die een feitlik nie moontlik is sonder die ander nie. As ek sien wat deesdae van ons volk se geskiedenis gemaak word, is ek soms meer bekommerd oor ons verlede as oor ons toekoms! Dit is interessant dat die Afrikaner sedert sy ontstaan met elke eeuwending in ŉ krisis verkeer het, maar tot sover altyd beter aan die ander kant uitgekom het. Hierdie positiewe uitkomste was nooit maklik of vanselfsprekend nie, en was die gevolg van goeie leierskap, groot opofferings en harde werk, maar veral as gevolg van ‘n stel tydlose waardes wat soos ‘n goue draad deur ons volksgeskiedenis loop.

Kom ons kyk kortliks na die vier eeue wat verby is. Die bewind van WA van der Stel het die Afrikaner Vryburgers tydens die eeuwending van 1700 in ŉ krisis laat beland. Die Britte se oorname van die Kaap in 1806 het tot groot omwentelings gelei. Die Tweede Vryheidsoorlog van 1899 tot 1902 was weer ŉ bestaanskrisis vir die Afrikaner. Die koms van meerderheidsregering in 1994 was ŉ politieke, ekonomiese en kulturele grondverskuiwing wat opnuut vrae oor die voortbestaan van die Afrikaner laat ontstaan het. Dit is in sulke krisistye dat ŉ volk weer na sy geskiedenis moet kyk om te put en te leer uit die lesse wat daarin opgesluit lê. Natuurlik verskil die oorsake, aard en omvang van elke krisis, maar dit is tog moontlik om sekere leerpunte uit te lig wat onderliggend aan die keerpunt van elke krisis was.

Maar hoekom is die geskiedenis nou eintlik belangrik vir die toekoms? Die antwoord op hierdie vraag is baie treffend deur Winston Churchill verwoord, toe hy gesê het dat hoe verder mens in die toekoms wil sien, hoe verder moet jy in die verlede kyk. Daarom wil ek vandag graag President Paul Kruger, ‘n kind van die Groot Trek, se laaste boodskap aan ons volk as tema van my toespraak gebruik. Voortspruitend hieruit, wil ek uit die verlede riglyne vir ons volk se toekoms opdiep. Laastens wil ek ‘n boodskap van hoop vir die toekoms met u behandel.

Kom laat ons dan begin met die onsterflike woorde van President Kruger: “Neem uit die verlede alles wat goed en mooi is, vorm daarna jou ideaal en streef dan om dit in die toekoms te verwesenlik.”

President Kruger kon dit nie beter gestel het nie. Die vraag is egter wat daardie mooi dinge in die verlede is wat so goed en mooi was waarmee ons die toekoms moet bou? My voorstel sal wees dat ons daardie tydlose kernwaardes wat die Afrikaner suksesvol gemaak het moet uitlig en herontdek, sodat dit dan die riglyne uit die verlede vir die toekoms kan wees om vir ons die pad vorentoe aan te dui.

Ons volk word vandag beskuldig van alles denkbaar. Maar niemand noem die feit dat ons aan die leiding gestaan het van die opbou van die suksesvolste beskawing wat nog ooit op hierdie vasteland ontwikkel is nie. Sukses is maar seldsaam in Afrika, en navorsers en skrywers is dit eens dat die kontinent vandag in ‘n swakker toestand is as tydens onafhanklikheid, en dat dit die enigste vasteland is wat steeds verder agteruitgaan. Daarom mag ons nooit ons voorouers se uitsonderlike sukses as vanselfsprekend aanvaar nie, en behoort ons die bestanddele van hulle suksesresep noukeurig te bestudeer om te sien wat ons daaruit kan leer, en ook hoe ons die foute wat gemaak is kan vermy! (Helfte van ons voorouers was vrouens!)

(Het historici geraadpleeg oor die kernwaardes). Ek wil vyf van hierdie tydlose waardes wat die kernbestanddele van ons voorouers se sukses was, vandag aan u voorhou. Dit is eerstens ons Christelike roepingsbesef, tweedens ons historiese Republikeinse strewe, derdens die Afrikaner se kulturele kapitaal, vierdens ’n doen- en daadkultuur, en laastens ons Gemeenskapsingesteldheid.

Roepingsbesef

Die bekende historikus, Professor Hermann Giliomee, het onlangs vir my gesê dat die Afrikaner se Christelike roepingsbesef dié uitstaande kenmerk in sy bestaansgeskiedenis is wat hom van alle ander groepe onderskei het. Die Afrikaner het na homself, die land, sy hede, verlede en toekoms gekyk deur ‘n geloofs- en roepingsbril. Dit beteken dat ons volk nie ons teenwoordigheid in SA aan die toeval toegeskryf het nie, maar aan God se beskikking. Ons voorouers het hul werk gesien as uitvoering van hul Christelike roeping, wat eise aan hul gestel het ook wat naasteliefde en bystand aan andere betref. Dit beteken nie dat ons voorouers hulself eksklusief as “God se volk” gesien het soos soms verkeerdelik beweer word nie. Maar hulle hét geglo dat God se Almag deur die roeping van gewone mense werk, en dat elke mens ‘n plig en ‘n verantwoordelikheid het om na te kom. Die grondslag van hulle werksetiek het hulle gevind in Kolossense 3:23, waar Paulus sê: “En wat julle ook al doen, doen dit van harte soos vir die Here.” Hulle het nie net aan regte geglo, regte wat ander vir hulle moes gee nie. In ons postmoderne tyd van vertwyfeling, stel ‘n kinderlike geloof groot eise aan ons as die Voortrekkers se nageslag, veral in ‘n tyd van verwêreldliking en ‘n sekulêre staatsbestel waarin Christelike waardes ondergeskik gestel word aan politieke en ander sienings.

Die rol van die Afrikaanse onderwyser het sentraal in hierdie roepingsgedrewenheid gestaan. Geslagte onderwysers het aan kinders geleer dat hulle elkeen op watter gebied ook al, ‘n taak het wat na die beste van hul vermoë uitgevoer moes word, “asof hulle dit vir die Here doen.” Dit het die grondslag gelê van die Afrikaner se dienskultuur, waar diensberoepe soos onderwyser, verpleegster, polisieman en staatsamptenaar die voorkeurberoepe was. Diens aan die medemens en die land het hier sentraal gestaan, en nie eerstens geldmaak vir hulself nie. Dit beteken natuurlik nie dat dit verkeerd is as jongmense vandag ook streef na beroepe waarin hulle kan geldmaak nie. Dit beteken bloot dat mense steeds moet bly soek na hulle taak en roeping hier op aarde, en nie net na hulself en hulle eie belange moet kyk nie. Dus, vervul eerstens jou roeping, en doen dit so goed as jy kan, en die beloning sal vanself kom. Moenie eerste kyk na wat die grootste moontlike beloning sal wees nie.

Republikeinse tradisie

Die tweede tydlose kernwaarde is die Afrikaner se republikeinse tradisie, die strewe na vryheid en selfstandigheid. As mens kyk na die Afrikaner se geskiedenis, historiese manifeste, liedere, geskrifte en gedigte- dan is vryheid die goue draad deur ons geskiedenis, die kompas wat rigting in onsekere tye aangedui het. In die woorde van die Romein Sallust, het ons voorouers nie net regverdige heersers gesoek nie, hulle wou vry wees! Die Afrikaner het vir bykans die eerste 200 jaar van sy bestaan teen ‘n wit Christelike volk geveg om vry (en veilig) te wees. Vryheid en veiligheid was nog altyd die twee hooftemas in ons volk se bestaan. Soos Totius dit so waar in sy gedig Die Besembos stel: “Van my eerste verskyning gedreig met verdwyning , het ek vreeslik gestry om te leef, want vernielende magte met meerdere kragte, het my in my worsteling omsweef.”

Vryheid ter wille van veiligheid was die dryfveer agter die Groot Trek en die stigting van ons republieke, agter die twee Vryheidsoorloë waar ‘n Gideonsbende die wêreldmag van hulle tyd aangevat het. Ons historiese helde wat vereer was het vir vryheid gewerk en geveg. Ons gedigte en liedere het vryheid besing, en nie oorheersing oor ander nie. Daarom moet ons nie net berus by alles wat vandag gebeur nie. Ons toekoms is gans en al te belangrik om net aan die ANC oor te laat! Ons mág nie ons rug draai op ons verlede, ons toekoms, ons ideale en ons taal en kultuur – kortom – op ons volk nie. Dit beteken nie ons moet die verlede probeer herstel nie, maar dit beteken ons moet op ons geskiedkundige strewe na selfstandigheid voortbou. As jy nie vir jouself besluit nie, besluit ander oor jou, en hulle besluit wat goed is vir hulle, en nie vir jou nie! As ons dit dan vandag nie met staatsinstellings kan doen nie, laat ons dit deur gemeenskapsgedrewe selfstandige instellings doen! Ons het vandag in ‘n era van staatsverswakking en –verval “selfdoen” instellings meer nodig as ooit. Daarom moet ons selfdoen instellings op elke terrein stig, sodat ons vir onsself kan sorg waar die staat dit nie doen nie. Neem onderwys as voorbeeld: waar die ANC-in-struggle gesê het, “Liberation before education” of Vryheid voor onderwys, en daarmee ‘n geslag kinders se toekoms vernietig het, moet óns veel eerder sê: ”vryheid deur onderwys!” In hierdie self(regerings-)gemaakte vaardigheidskrisis in ons land gaan kundige mense nog altyd werk kry, ongeag hulle ras. Maar almal praat vandag net oor die krisis in swart onderwys, asof wit onderwys en opleiding volmaak is. Besef u dat net omtrent 16% van wit kinders Universiteit toe gaan? En dat daar feitlik geen Afrikaanse beroepsopleiding meer beskikbaar is vir die 84% wat ander opleiding moet kry nie! (Statistieke). Ek glo dat dit ons almal se verantwoordelikheid is om te help dat elkeen van ons kinders wat wil studeer die kans kry om dit wel te doen. Anders gaan die vorige armblanke probleem ‘n vulletjie wees teen wat met die volgende geslag gaan gebeur! Navorsing het al genoeg bewys dat die stryd téén armoede, eerstens ‘n stryd vír goeie moedertaal onderwys en opleiding is. Dít is ware en blywende bemagtiging, nie welsyn en staatstoelaes nie! Daarom moet ons landswyd op ‘n groot skaal begin om beursfondse te stig om ons jongmense te help- omdat hulle baie maal agv hulle ras deur die staat en groot maatskappye uitgesluit word van finansiële hulp én opleidingsgeleenthede.

Dames en here, ek noem hier net enkele voorbeelde van selfhelp instellings op een gebied, naamlik die onderwysgebied. Maar kom ons dink aan die toekoms. Is hier iemand wat eendag (bv oor 20 jaar) in ‘n staatsaftree-oord of staatshospitaal sal wil wees, of sy kinders of kleinkinders sommer in enige openbare skool sal wil sien? Of as misdaad nou al so erg is, hoe dink ons gaan dit oor vyftien jaar wees? Daarom moet ons nie wag nie, die toekoms gaan afhang van wat ons vandag en more gaan doen. As ons blywend en suksesvol wil voortbestaan in Afrika, sal ons die bestaansvoorwaardes daarvoor self moet skep. Dit is moeilik, maar moontlik. Ons het dit in die verlede al reggekry, en ons kan dit weer doen.

Kulturele kapitaal

Regdeur die geskiedenis van die mensdom, word daar al studies gemaak van hoekom sekere lande en groepe suksesvol is en ander nie. Daar is al gekyk na die invloed van politieke stelsels, ekonomiese filosofieë, minerale en grondstowwe- en die omgewing. Maar die invloedryke Jerry Z Muller, som die nuutste navorsing oor hierdie ontwykende vraagstuk in die gesaghebbende vaktydskrif Foreign Affairs netjies op met sy teorie oor Kulturele kapitaal. Hiervolgens is die deurslaggewende faktor in sukses die kulturele waardes van mense en groepe, wat selfs swaarder as intelligensie opleiding, en die voordele van olierykdomme weeg. Dít behels die mens en groep se ingesteldheid teenoor vooruitgang, deelname aan die ekonomie, besigheid en risiko, innovasie en self-verantwoordelikheid- in kort, hulle kulturele kapitaal. Die vader van die Kapitalisme en die Vrye Markekonomie, Adam Smith, stel dit as volg in sy monumentale werk, The Wealth of Nations: “Die kragtigste faktor in ontwikkeling is die wil in elke mens om sy eie omstandighede te verbeter. Die gesamentlike wil van derduisende mense vorm ‘n onkeerbare golf van vooruitgang.” Hierdie wil is ongelukkig nie in alle mense of kulture nie, en daarom ontwikkel sommige nie. Dit gaan nie oor politiek of ekonomie nie, dit gaan oor kultuur! Daarom sê die skrywer Lawrence Harrison van Harvard Universiteit van arm lande: “Underdevelopment is a state of mind.” Waar suksesvolle groepe wat agter geraak het vra “wat het ons verkeerd gedoen en wat moet ons nou reg doen,” vra onsuksesvolle groepe “wie het dit aan ons gedoen en wat moet ons nou aan hulle doen.”

Wat my seker die meeste moed vir die toekoms gee, is juis hierdie kulturele kapitaal van die Afrikaner. Ek wil dit as ons “Voortrekkergees” beskryf, of ons ondernemingsgees in vandag se taal. ‘n Mens kan dit ook ‘n pioniersgees noem, die bereidheid om voor te loop as ander twyfel, die bereidheid om op te staan as ander nog sit, die bereidheid om te volhard as ander lankal tou opgooi, die gewilligheid om ‘n opdraande pad te loop sodat jou gemeenskap of selfs die volgende geslag ‘n opbrengs groter as net geld kan kry. Hierdie gees was nog altyd op alle terreine van ons volkslewe teenwoordig, van die kulturele- tot by die militêre-, politieke-, ekonomiese-, arbeids-, tegnologiese- en landbouterreine. Hierdie tydlose waarde het die Afrikaner gedryf om die suksesvolste beskawing in die geskiedenis van die vasteland te ontwikkel- ver van die naaste ontwikkelde land af. Ons volk het wêreldleiers op elke gebied opgelewer, van die mediese-, besigheids-, militêre- tot op die kulturele- en maatskaplike velde. Afrikaners het die atoom gesplit, harte oorgeplant, wêreldmagte op die slagveld gepak, globale sakeryke gebou, ‘n moderne taal en letterkunde ontwikkel, en met die wêreldgrotes op elke gebied saamgepraat. Dit was een van die min volke wat homself binne die bestek van een geslag gemoderniseer het. Hierdie gees-, hierdie waardestelsel is in ons murg en bloed, in ons gene, dis deel van ons, dit stel ons in staat om op énige plek ‘n sukses van enige iets te maak. Daarom moet ons daarop voortbou, maar ons mag dit nie net vir eiebelang en geldmaak vir onsself aanwend nie, of ons eie mense hier agter los en ons eiebelang elders gaan nastreef nie. Daarmee bedoel ek beslis nie dis verkeerd om geld te wil maak nie, ons sakelui moét baié geld maak, ek bedoel bloot ons sakelui moet welvarend wees as Afrikaners ook, en nie net as sakelui wat toevallig Afrikaans praat nie.

Daadkrag (Doen- en daadkultuur)

Die vierde waarde is daadkrag. Ja, dink, studie, praat en teoretiseer is nodig- nee – dis noodsaáklik. Maar daarna moet daar gedoén word. En het die Afrikaner in sy kort geskiedenis al gedoen! Geen uitdaging was te groot om aan te pak nie, geen ideaal te onmoontlik om te verwesenlik nie! Soos die Japanners sê: “ ‘n Visie sonder aksie is dagdroom, en aksie sonder visie is ‘n nagmerrie!” Ons was nie dromers nie, ons was doeners! Daarom moet ons groot dink en droom, maar daarna moet ons groot doen! Ons mag nooit so gewoond raak aan die wonderwerk wat hier op die Suidpunt van Afrika geskep is dat ons dit nie meer raaksien nie!

Dit is so dat daar die afgelope jare ‘n verlammende gebrek aan politieke en kulturele selfvertroue onder baie Afrikaners is. Maar dis ‘n uitsondering op die historiese werklikheid wat weer afgeskud kan word. Daarom is feesdae soos hierdie waar ons as ‘n volk weer na ons verlede kyk noodsaaklik, sodat ons kan leer uit die dade van die helde en heldinne van die verlede.

Maar ons moet nie net na die verléde kyk as ons helde wil raaksien en dan selftevrede terugsit en ontspan en dink ons voorouers was wonderlik maar gelukkig hoef ons nou self niks te doen nie! Ja, dis goed om trots op die verlede te wees, maar elke geslag is verantwoordelik vir sy eie tyd. Onthou dat ‘n volk net een geslag diep is, en dat net een geslag wat nie sy verantwoordelikheid nakom nie ‘n volk se einde kan beteken. Die tyd van heldedade is nie verby nie, ons het nou eers helde en heldinne nodig! Mense glo ook soms verkeerdelik dat daar net militêre helde is, of dat helde net in die verlede bestaan het. ‘n Held is nie net ‘n outydse mens met ‘n geweer op ‘n perd nie. Helde is enige mens wat ‘n verskil maak. Dis nie supermense nie, dis gewone mense, wat in ongewone omstandighede iets buitengewoons doen- wat diegene rondom hom of haar nie doen nie- of nie eers van weet nie.

Daarom is dit so wonderlik om deesdae weer soveel helde en heldedade rondom ons te sien of van te hoor, al is dit nie so vol glorie soos die spreekwoordelike Generaal op sy perd nie. Hier praat ek van die verpleegster wat tussen die slapende kollegas op nagdiens nog steeds haar pasiënte versorg, al bring dit nie vir haar iets in die sak nie en al sien niemand haar nie. Of van die Polisieman wat ten spyte van min geld en –kanse op bevordering steeds sy werk goed en reg doen. Of van die Laerskool wat selfs onder groot druk van die owerhede steeds hulle skool Afrikaans hou sodat die gemeenskap se kinders in hulle moedertaal kan onderwys kry. Of van die sakeman wat ten spyte van beperkende wetgewing steeds Afrikaanse jongmense in diens neem en vir hulle ‘n kans in die lewe gee. Of van die skrywer wat sy beste werk steeds in Afrikaans doen al sou hy meer geld en erkenning kry as hy dit in Engels sou doen.

Gewone mense wat baie bereik het, het ‘n alternatiewe droom van die toekoms gehad wat ander om hulle nie raakgesien het nie. Hulle het ‘n “ander” toekoms gekies, en dan in die harde werklikheid van die hede saam met talle ander begin werk om dit te verwerklik. En dis beslis nie net ou en ervare mense wat ‘n verskil gemaak het nie! Jongmense het meermale die verloop van die geskiedenis verander.

Kyk na die geskiedenis van Afrikaans. Die leiers van die eerste taalbeweging was almal in hulle twintigerjare, behalwe SJ du Toit wat in sy vroeë dertigs was. Marconi het op 21 die draadlose oordrag van radiogolwe ontdek. Alfred Nobel het op 33 dinamiet uitgevind. Anton Rupert was 25 toe Voorbrand Tabakmaatskappy gestig is. Simon Bolivar het Suid-Amerika op die ouderdom van 27 begin bevry. Luther was 33 toe hy sy stellings teen die kerkdeur vasgespyker het, terwyl Calvyn 27 was met die skryf van sy Institusie van die Christelike godsdiens. Die Protestantse hervorming het die mag van die Katolieke kerk gebreek, wat die wetenskap, ekonomie en tegnologie vrygemaak het om te ontwikkel en gelei het tot die opkoms van die Weste as dié wêreldmag. Kemal Ataturk het Turkye op 36 jaar begin moderniseer, toevallig op dieselfde ouderdom waarop Peter die Grote dit in Rusland aangepak het.

Jan van Riebeeck was 33 toe hy in die Kaap aangekom het, en Napoleon het op ‘n jeugdige 28 opperbevelvoerder in Frankryk geword. Daar is natuurlik net soveel voorbeelde van ouer en selfs oumense wat die geskiedenis beïnvloed het, te veel om op te noem.

Kenmerkend van feitlik almal wat geskiedenis gemaak het, is dat hulle hulself nie as slagoffers van hulle omstandighede gesien het nie, maar in beheer van hulle eie toekoms. Hulle het geglo dat jy nie net ‘n passiewe toeskouer is van wat met jou gebeur nie, dat jy nie net daarop kan reageer nie, maar dat jy aktief kan meedoen aan die skep daarvan, al lyk dit op die oog af nie moontlik nie. Dis so anders as baie Afrikaners wat vandag nie vir hulleself ‘n toekoms sien nie, en dan sommer onttrek uit alles en gaan lê. Of so baie ander wat maar gedweë aanvaar dat Afrikaans net by die huis en tydens kunstefeeste gepraat word. Of ander wat lustig meehelp aan die aftakeling van Afrikaans en Afrikaanse instellings, omdat dit bloot die maklikste ding lyk om te doen of omdat hulle voel dat die nuwe magselite dit dalk van hulle verwag. Of ander wat meen dat ‘n demokrasie en ‘n grondwetlike regstaat beteken dat die ANC nou met almal kan doen wat hy wil en dat ons nou vir ewig moet laag lê en min sê. Of soos sommige swartmense wat meen dat hulle arm was deur omstandighede buite hulle beheer, en nou ryk “bemagtig” moet word sonder dat hulle daarvoor hoef te werk. Daar is niks so ontmagtigend as ‘n slagofferkultuur nie: daar is net een tipe volhoubare bemagtiging, en dit is selfbemagtiging.

Geskiedenis word dus nie gemaak deur mense wat soos dooie visse stroomaf dryf nie. Dit word ook net by uitsondering deur genieë soos Einstein gemaak. Dit is ook raar dat geskiedenis deur reuse soos Bismarck gemaak word wat met groot besluite die wêreld verander. Geskiedenis word gewoonlik deur derduisende gewone mense gemaak wat tallose klein besluite neem wat op die duur tot ongewone gevolge lei en wat dan terugskouend geskiedenis genoem word. Daarom is dit is nou die tyd vir jong leiers om ou ideale te omskep in nuwe drome, om idees te hersien volgens nuwe werklikhede, dit dan om te sit in vars idiome en dit met lewenskragtige instellings na te jaag tot dit ‘n werklikheid word. Dis hoe geskiedenis gemaak word, dit gebeur nie net vanself nie.

Gemeenskap

Die laaste waarde is gemeenskapsbewustheid. Afrikaners het histories nie net as ‘n groepering van Afrikaanssprekende enkelinge bestaan nie, maar het vir mekaar omgegee. Die Afrikaner was een van die min volke wat nie ‘n klassestelsel gehad het nie. Kyk maar hoe die “elite” in die twintigerjare van die vorige eeu vir die armblankes omgegee en hulle opgehef het. Daarom mag ons nooit soos die Amerikaanse kapitalisme wat na SA toe oorgewaai het net aan onsself dink en ons medemens vergeet nie. ‘n Welvarende volk is nie dieselfde as ‘n suksesvolle volk nie, dít omvat veel meer. Die gevoel wat Bok van Blerk se liedjie Delarey onder ons mense losgemaak het is vir my ‘n wonderlike bewys dat daardie gevoel vir mekaar en vir ons volk nog springlewendig is! Ons het mekaar nodig.

Dit is die vyf tydlose waardes wat vir my soos ‘n goue draad deur die geskiedenis van ons volk loop, en wat ek in die woorde van die ou President as riglyne vir die toekoms aan u wil voorhou. Dit is vir my die goeie en die mooi wat ons uit die verlede moet neem en waarmee ons die toekoms moet bou.

Daar is hoop vir die toekoms: ‘n positiewe toekomsbeeld

Geen mens en geen gemeenskap kan sonder hoop vir die toekoms leef nie. Jou toekomsverwagting bepaal jou optrede in die hede. Sonder ‘n positiewe toekomsbeeld verval ‘n mens in depressie, doen ‘n kultuurgroep niks vir sy voortbestaan nie, gaan ‘n taal ten gronde, of ontbind ‘n volk. Baie Afrikaners leef vandag sonder hoop. Mense emigreer omdat hulle nie ‘n toekoms hier sien nie, en ander bestaan bloot as enkelinge wat Afrikaans by die huis praat. Toe die Afrikaner die land regeer het, was daar ons eie regeringsleiers wat die droom kon verwoord, met die amptelike status om die Afrikaner daarmee te besiel, en met die instellings en staatsbronne om dit te help verwesenlik. Dinge is vandag anders, maar dit moet ons nie wanhopig maak nie, dit moet ons juis motiveer- omdat ons volk se grootste prestasies juis was toe ons nie die mag oor onsself gehad het nie.

‘n Mens hoor nog te veel van mense wat sê: “Ag, wat help dit tog ons probeer iets doen, die ANC-regering gaan in elk geval doen wat hulle wil.” Hierdie soort apatiese verloorder houding wat sedert 1994 by sommige van ons mense heers, was inderwaarheid ‘n selfvervullende profesie. Hoe meer ons mense onttrek het, hoe meer het die ANC vrye teuels gehad om te doen wat hulle wil. Maar dinge is besig om te verander, al meer mense is besig om hulle stem te laat hoor en om hulle deel te doen. Die sukses wat ons die afgelope jaar by Solidariteit, AfriForum, die Helpende hand en by ons Tegniese kollege Sol-Tech gehad het, is vir my ‘n bewys dat daar hoop vir die toekoms is as elkeen sy deel doen. Dis tog elke geslag se plig om vir ons kinders ‘n beter en veiliger toekoms te los as wat ons van ons ouers gekry het. Ons kan tog nie net maar laat gaan nie, daar is sekere dinge wat die moeite werd is om voor te veg- veral díe dinge wat meerderhede as vanselfsprekend aanvaar.

Slot

Ek sluit af. ‘n Volk met ‘n verlede, is ‘n volk met ‘n toekoms. Daar is soveel wat ons kan put uit ons verlede wat ons kan gebruik om ons toekoms te herbou en ‘n Afrikaner herlewing te bewerkstellig. Ons moet bid in die wete dat alles van God afhang, maar daarna moet ons werk asof alles van onsself afhang. Ons moet ons jongmense weer besiel met ons volk se ou ideale wat weer nuut vertolk word. Die geskiedenis het gewys dat groot beskawings nie deur hulle vyande verwoes word nie, hulle pleeg stadige selfmoord, hulle sterf vanself deur ‘n gebrek aan dinkkrag en daadkrag. Kom ons skep ‘n toekoms waarin daar vir ons kinders ook ‘n plek is, deur planne te maak wat groter as die probleme is, en dit dan daadkragtig uit te voer. Ons het dit al voorheen gedoen en ons kan dit weer doen. Mag ek afsluit met die laaste strofe uit Totius se gedig, Die Besembos.

Die besembos – Totius

Hoe meer zij het verdrukten, hoe meer het wies. Exod. 1:12

Ek is gebore waar sonneglore

die lug daarbowe ontgloei;

waar die westewind, my vyandig gesind,

ontwaak om my top te verskroei;

waar die aarde se kors my brandende dors

met weinige druppeltjies les,

en die ryke seën van oorvloedige reën

my selde besproei in my dorre gewes;

waar die land lê en smag in ‘n sonnebrand

wat my arme wortels wil knou,

en snags die ryp my blaartjies kom knyp,

dat ek byna sterwe van kou.

Van my eerste verskyning gedreig met verdwyning

het ek vreeslik gestry om te leef,

want vernielende magte met meerdere kragte

het my in my worsteling omsweef.

By droë jaar is my jeugdige blaar

deur die osse se tong my ontruk,

en die mense se hand het my stamme verbrand,

met geweld van my wortels geruk.

En slaan soms die vlamme van die gras in my stamme-

tot bo in my blaartjies fyn –

dan staan ek te bewe tot my jeugdige lewe

in die ashoop geheel verdwyn.

Hoonlaggend trek dan die vlammende span

en my plekkie op aarde staan leeg;

net my assies lê daar, maar die winde vergaar

om ook dié uit die wêreld te veeg.

Maar al slaan om my stam die woedende vlam

wat knett’rende vonke saai;

al kom al die winde, die kwalik gesinde,

om my as uit die wêreld te waai;

al kom ook die dier om sy eetlus te vier;

al word ek gekap en gekloof;

al word ek gestowe deur die son daarbowe

wat my laaste sappe wil roof –

nogtans sier ek my hoogte in die vreeslikste droogte

met my altyd groenende top;

en word my wortels verduur én droogte én vuur,

ja ek staan uit my as weer op.

Laat dan mense en diere, droogte en viere,

met al wat hul kwaad wil versin,

maar kom om te kap, te brand en te trap –

ek leef en sal lewe; my dood kry is min!

Toespraak: Helpende Hand Kerkekongres.

Posted on Februarie 27, 2023Februarie 27, 2023 by Paul Maritz

(Hierdie toespraak is gelewer op 6 November 2019 tydens Helpende Hand se Kerkekongres)

Inleiding:

Preek vir die verkeerde mense!
Kritiese vrae bedoel om te help dink, nie om die wat in Koninkryk werk te kritiseer
Afrikanerfokus bedoel nie Volkskerk nie
Marx: idees van regerende klas in kerke… Staatskerk
Antwoord: Kerk is God se Kerk, gelowiges maar ook Afrikaner gelowiges
Namibië: Kerk het volk gelos, toe los die volk die Kerk
Verwaarloos die Afrikaner: Groot Trek na toekoms sonder die Kerkleiers
Armoede oplossings: Reformasie, Restourasie en Rewolusie

Vyf vrae aan die kerklike leierskap

Verbond en kontrak
Aandadig aan verlamming?
Vervreemding van nageslag
Armoede en geestelike armoede
Heilige kultuur en kulture vandalisme
Verbond en Kontrak

Tans lê die klem slegs op die individu/enkeling. Daardie uitgangspunt kom vanuit die sosiale kontrak idee, wat by baie kerke die verbondsidee op die agtergrond geskuif het.

Dit voel soms vir my asof dele van die kerklike leierskap homself van die lidmate vervreem wat werklik ook gemeenskap soek – wat weet dat gebondenheid ŉ geskape werklikheid is?

Waarom skimp die kerklike leierskap dat om in jou gemeenskap betrokke te wees, dit eintlik teen die wil van die Here is, asof dit selfsugtig sou wees? (Uitreikaksies)

Waarom sien sommige kerke (wat net die individu beklemtoon) ‘n teenstelling tussen gemeente en gemeenskap?

Daar is ŉ ooglopende verskil tussen die Rooms Katolieke en Protestante siening oor armoede. In lande waar die Katolisisme die oorhand gehad het, is bedelary nooit eintlik streng verbied nie. Die rede was dat die RK ŉ bedelaar gesien het as ŉ getroue vergestalting van Christus self, in sy aardse armoede. Die protestante lande het egter almal deur die band bedelary amptelik verbied en vervang met werkshuise. Die rede voor was dat werk as ŉ wesenlike deel van ŉ God verende lewe gesien is.

As mens hierdie beeld mag toepas op die Afrikaner kan gevra word: Moet die Afrikaner bly bedel of mag die Afrikaner self werk? Die protestante kerke in die algemeen wil nie iets positief sê oor die Afrikaner as kultuur groep nie. Waar die Afrikaner tans selfstandigheid en self werksaamheid al hoe meer begin beoefen, hoe meer gaan die stemme van kerk leiers op, wat kwaai oor die bril loer en sê: moenie selfsugtig wees in jou self werksaamheid nie.

Het die kerklike leierskap nie die verbond omgeruil vir die kontrak nie. Dit beteken dat die klassieke liberale siening dat net individue bestaan en as keuse ŉ groep vorm. Die verbondenheid wat geslagte met mekaar het, word nie eintlik in berekening gebring nie. Die kerke aanvaar die Suid-Afrikaanse sosiale kontrak as die verstek posisie. Van daaruit lewer hulle kritiek op kulturele selfstandigheid. Dit is seker enige iemand se goeie reg om die sosiale kontrak te ondersteun – maar om dit op te dien as evangelie is ŉ ander saak. Transformasie is nie reformasie nie. Nasiebou is nie volksmoord nie. Verskraal tot inlywing by die meerderheid.

Die kerklike leierskap het in ŉ groot mate verwyder geraak van die gewone mense.

Is die kerke soms aandadig aan die geestelike en gemeenskaplike verlamming wat tans heers?

Waarom praat die kerke nie oor aktuele sake van die dag nie?

Wat is die praktiese uitwerking van die geloof in die opstanding van Jesus vandag? Is dit nie ŉ hoopvolle toekoms nie in praktyk nie?

In Ruanda met die volksmoorde daar was sommige van die RK priesters as kerk aandadig in hierdie uitwissing. Laat dit ŉ voorbeeld vir ons wees, dat die kerk nooit moord mag goedpraat nie, ook nie kulturele moord mag duld nie. Wanneer die kerk niks sê oor taal diskriminasie nie, berei hulle nie die grond voor vir kultuur uitwissings nie? Dit gaan tog nie net oor taal as klank nie, maar ook die spreker van die taal se bestaan. As die Afrikaanse kerke tans so in ŉ transformasie ywer hulle Afrikaanse eredienste omruil vir Engelse dienste, is daarin nie die kiem van kulturele vandalisme in geleë nie? Waarom verwar die kerklike leierskap transformasie met reformasie. Transformasie dryf die voortgaande rewolusie. Reformasie dryf die voorgaande heiliging van kultuur. Die een verwoes kulture tot ŉ monokultuur (Vgl. Marcuse se One dimensional man; asook The Emerging Monoculture: Assimilation and the “model Minority“deur W E. Watson, & S. Cuban (2003).

Deurdat die kerk se stem stil is oor die aardse verwagting, en bykans net oor die hemelse paradys preek, bewerk die kerklike leierskap ŉ baie gevaarlike vervreemding. Waarom is die kerklike leierskap agter die tyd? Hulle veg drake soos nasionalisme wat nie bestaan nie, en verhinder die beskerming van kultuur op sg. geloofsgronde. Hulle tree werklikheidsvreemd op, en vervreem daardeur die gewone lidmate. Deur eensydig klem te lê op die individu werk die kerke mee aan die vervreemding van die geslagte met mekaar. Die verbinding aan God se beloftes gaan tog ook oor die realisering daarvan in die nageslag se lewe?

Waarom maak die kerklike leierskap of God se belofte net ŉ individuele kant het.

Waarom skep die kerklike leierskap ŉ geestelike generasie gaping deur die nageslag te vervreem van die konkrete beloftes van God?

As die Here Jesus sê: Salig is die armes van gees, dan bedoel Hy die mense wat weet hoe afhanklik hulle van God is. Die kerklike leierskap kom oor asof hulle sê: salig is die geestelike armoede.

4. Waarom spreek die kerke nie die verband tussen geestelike, kulturele en fisiese armoede direk aan nie?

Jared Diamond: Culture or Welfare

Programs to reverse Indian cultural disintegration would be far better than welfare programs, for Indian minorities and for majority taxpayers alike. Similarly, those foreign countries now wracked by civil wars along linguistic lines would have found it cheaper to emulate countries based on partnerships between proud intact groups than to seek to crush minority languages and cultures.

5. Waarom laat die kerklike leierskap die (ont)heiliging van die volkere se lewe aan die duiwel oor?

Waarom preek die kerke nie ook vir die volke nie, soos wat hulle plig is, aangesien God ook erfbesit oor die volke het. Die reformasie stel juis dat elke deel van die werklikheid die koningskap van God moet verkondig.

Wanneer ŉ volk ontstaan wil God ook uit daardie volksgemeenskap lof en eer ontvang. Die Bybel is tog duidelik dat gebondenheid aan God die boom en die bos insluit. Die individue en die groep saam moet hulle eer as dankbare geskenke aan God bring. Waarom het die kerklike leierskap eintlik oorgegee aan die liberale denkraamwerk wat eensydig klem op die enkeling lê. Waarom preek die kerke nie ook vir die volke soos wat ook hulle plig is nie? Die ander kant is om vryheid tot ŉ geheiligde kultuur te verkondig.

“En die nasies van die wat gered word, sal in die lig daarvan wandel, en die konings van die aarde bring hulle heerlikheid en eer daarin.” Open 21:24

Wees Sterk en Vol Moed: Geloofsverankerde optrede in veranderende tye

Posted on Februarie 22, 2023Februarie 27, 2023 by Paul Maritz

(Hierdie toespraak is in September 2009 gedurende ‘n Predikante Ontbyt gelewer)

Padkaart

Globale makro-neigings en religie
Die Groot prentjie van makro veranderings in Suid-Afrika
Belangrikste uitkomste van veranderings in SA (Gesin)
Ons Gereformeerde Erfenis

Globale makro-neigings en religie

’n Groot deel van die Westerse intellektuele elite glo nou al vir geslagte lank vas dat geloof geleidelik sal verdwyn in ’n onkeerbare proses van sekularisasie of verwêreldliking. Modernisering sou volgens hierdie siening lei tot die einde van geloof. Hierdie onwrikbare geloof in ongeloof spruit uit ’n oortuiging dat geloof ’n byproduk van agterlikheid is, en dat geloof sal kwyn namate kennis, opvoeding, demokrasie en welvaart oor die aardbol versprei. Hierdie mening het wye steun geniet – vanaf die Marxiste tot die denkers van die Verligting.

Hulle het geglo dat namate mense toenemend deur wetenskaplike kennis gevorm sou word, geloof in ’n Almagtige Godheid gaandeweg vervang sou word deur ’n geloof in die mens en sy vermoë om self ’n hemel op aarde te skep. Godsdiens sou uit die openbare arena verdwyn, en hoogstens ‘n randverskynsel word wat in privaat huishoudings beoefen word.

Die verwoestende “godsdiensoorloë” van die ou Europa was ’n mengsel van godsdienstige onverdraagsaamheid, politieke magstryd en gevegte om beheer van mense, grond en hulpbronne. Dit het die sekulêre wensdenkers laat glo dat, namate geloof verdwyn, die wêreld ook ’n veiliger plek sou word.

Die liberale en sosialistiese vryheidsoorloë teen outoritêre koningshuise was daarom meermale ook gesien as ’n stryd teen godsdiens se “onderdrukking” van die mens se vryheid en sy reg om vir homself ’n aardse paradys te skep. Godsdiens is gesien as die “opium van die volk” wat die massas onderdanig aan hul verdrukkers gehou het.

Daarteenoor het revolusionêre bewegings ook die geloof en die kerke ingespan om hulle waens deur die politieke driwwe te trek. Dink maar aan die teologie van die revolusie wat vir ’n lang tyd die godsdienstige wêreld tot die ondersteuning van wapengeweld gedryf het.

Dit is inderdaad so dat modernisering ’n belangrike rol gespeel het in die Europese oorgang na ’n post-Christelike era. Ná die Wêreldoorloë het miljoene mense begin glo dat God dood is en dat die sg “almagtige” welsynstaat of werkersparadys sy plek ingeneem het. Maar tot die sekulêre wensdenkers se ontnugtering het dit algaande duidelik geword dat politieke “geloofsbewegings” net tydelik die plek van die kerke ingeneem het.

Hierdie ideologiese bewegings het gestreef na ’n aardse hemel en het baie van die sielkundige en sosiale funksies van geloofsbewegings aangeneem. Vir ’n wyle het veral kommunisme betekenis gegee aan die lewens van miljoene mense wat hul drome van hemel op aarde geglo het. Ná die val van die kommunisme was miljoene Westerlinge baie verlig dat hul Europese demokratiese welsynshemel, of Amerikaanse kapitalistiese utopie nog steeds volstoom sake gaan doen. Hulle het God nie meer nodig gehad nie, want die staatsgod of geldgod sou nou vir hulle kon sorg. Die top Amerikaanse skrywer Francis Fukuyama, het na die val van die muur in ekstase in sy boek “The End of History” aangekondig dat die historiese konflik tussen ideologieë nou finaal beslis is in die guns van die “goue tweeling”, Westerse demokrasie en kapitalisme. Volgens hom het minagtende Marxiste en ongeduldige liberales op godsdiens neergesien as ‘n oudmodiese swakheid. Die Economist se jaar 2000 uitgawe het selfs ‘n “Grafskrif” geskryf waarin God se “einde” saam met die ou eeu voorspel is. ‘n Goue era van vrede en voorspoed sonder ideologiese verdelingslyne is voorspel.

Hierdie ideologiese verwaandheid het uiteindelik gelei tot ’n tipe sekulêre fundamentalisme, gekenmerk deur ’n onverdraagsaamheid teenoor geloof of gelowiges. Hul geloof in menslike saligheid deur ongeloof, het meermale gelei tot die intellektuele vervolging van gelowiges en die bespotting van die geloof in die massamedia. Die militante geloof van talle sekulêre Westerlinge in hul (ongelowige) lewenswyse het bygedra tot onbedoelde gevolge soos die opkoms van militante Islam.

IN die derde wêreld het dit nie anders gegaan nie. Die stryd teen kolonialisme was meestal ook ‘n stryd vir sekulêre modernisasie. Afrika se nuwe regeerders het die Sendingskole genasionaliseer en godsdiens saam met etnisiteit weggewens as struikelblokke vir ontwikkeling. Maar teen die einde van die sewentigers was daar ‘n godsdienstige teenrewolusie aan die gang.

Maar die wêreld het nie stilgestaan nie. Geleerdes soos Harvard Universiteit se Sameul Huntington het reeds in 1993 in sy “Clash of Civilizations” die nuwe wêreldera na die tydperk van die groot ideologieë uitgespel. Volgens hom het 7 of 8 “beskawingsblokke” wat grootliks religieus baseer was, die plek van die groot ideologieë ingeneem. Mense sou nie meer gedefinieer word op grond van die ideologie waaraan hulle glo nie, maar volgens wat hulle is- hulle kultuur of religie. Die 8 is: Westerse Christendom, Islam, Ortodoks, Japans, Afrika, Chinees, Hindu, en Suid-Amerika.

Die nuwe verdeling- en groeperingslyne sou volgens Huntington die raakpunte tussen hierdie beskawings wees, soos Sarajewo waar die Islam, Christendom en die Ortodokse Christendom by mekaar aansluit. Waar Huntington vir ‘n paar jaar geweldig aangeval en selfs belaglik gemaak is, het sy globale denkraamwerk meer en meer geloofwaardigheid bygekry namate die nuwe wêreld na die val van die muur beslag gekry het.

Met die val van polities-utopiese gelowe soos die kommunisme, het miljoene mense begin terugkeer na hul tradisionele godsdiens, in baie gevalle ongelukkig na ekstreme vorme daarvan. Die vraag is wat gaan die gevolge wees van die ekonomiese krisis wat stormsterkte-afmetings in die Weste aangeneem het? Gaan dit ’n ekonomiese krisis bly of gaan dit gevolge inhou vir die ongelowige Westerlinge se vertroue in hul eie hemel op aarde? Gaan dit ook, soos in ander wêrelddele, lei tot ’n terugkeer na die evangelie van Jesus Christus noudat mensgemaakte afgode nie meer reën maak nie? Gaan die post-Christelike Europa agterkom dat hulle geloof in ongeloof toe al die tyd ‘n bygeloof was? Mag dit gebeur dat Europa weer die ware God ontdek met die besef dat sekulêre ideologieë mensgemaak is en dat hulle geloof in die Welsynstaat op sand gebou was.

Die feit is dat waar religie in die twintigste eeu as ‘n faktor in wêreldbesluite afgeskryf is, meen invloedryke tydskrifte soos die Economist dat religie in die nuwe eeu ‘n sentrale rol gaan speel, gedryf deur dit wat dit eintlik moes vernietig, soos Globalisering, die Inligtingsrewolusie en modernisering. Buite Wes-Europa het religie ‘n sterk terugkeer na die openbare terrein gemaak. In die VSA is dit veral die Protestantse Christendom wat aan die opkom is. ‘n Islamitiese party regeer vandag die tradisioneel sekulêre Turkye. In Indië het ‘n Hindu-gesinde party oorgeneem. As mens na die huidige neigings kyk, gaan China mettertyd die grootste Christen én Moslem land ter wêreld word. In Rusland het die geheime polisie ‘n Ortodokse kerk oorkant hulle hoofkwartier opgerig, nadat die KGB lank die kerk beveg het.

Dit is volgens die Economist ook insiggewend dat die “selftwyfel” weergawe van godsdiens nie vordering maak nie, maar veel eerder die wat hulle beskou as die fundamentalistiese weergawes daarvan. Dit lyk of diegene wat nie meer die waarheid suiwer en reguit stel nie maar alles relativeer en verwater, juis hulle volgelinge verloor. As die Duitse priester self nie meer glo nie, hoe kan hy verwag dat die bevolking nog sal glo?

Maar die heropkoms van godsdiens vertel nie die hele verhaal nie. Behalwe dat dit ongelukkig nie net die Christendom is wat groei nie maar valse godsdienste ook, skep die herlewing ook ‘n militante teenreaksie. Is dit nie maar ook waarmee ons tans in Suid-Afrika ook te doen kry nie? ‘n Mens kan nie vandag byna nie meer ‘n Afrikaanse koerant oopmaak sonder om ‘n aanval op die Christendom te moet aanskou nie. Dit lyk byna of daar ‘n samespanning is tussen die joernalistieke elite, heidense wetenskaplikes, Bybel- betwyfelende godsdiens departemente by sommige universiteite, en skrywers en digters wat mekaar vertrap om uit die kas uit te klim.

Die punt wat ek wil maak is dat die wêreld besig is om te verander, en dat ons as Christen Gereformeerdes sterk en vol moed moet wees, in die wete dat God Almagtig is en dat ons die roeping het om Sy Woord en Sy Waarheid te versprei. My vraag is of ons hierdie roeping nakom, of ons Die Lig laat skyn en of ons nie soms agter die veiligheid van ons kerkmure teen die wêreld skuil in plaas van om hulle te bekeer en evangeliseer nie?

Die Groot prentjie van makro veranderings in Suid-Afrika

Dit is ongelukkig so dat die Suid-Afrikaanse staat oor die afgelope dekade geweldig verswak het terwyl die probleme waarvoor ons land te staan kom baie vergroot het. Dit is dus ‘n slegte kombinasie van groter probleme wat met ‘n kleiner vermoë aangepak moet word. Die verswakking van feitlik al die sleutel instellings van ons staat het meegebring dat die staat nie meer sy kernfunksie soos die beskerming van sy burgers kan uitvoer nie. Daarbenewens het baie ander instellings al so verswak dat daar landswyd opstande oor swak dienslewering uitgebreek het. Ons openbare skole en opleidings kolleges, hospitale, munisipaliteite, en veiligheidsdienste het dramaties verswak, sonder ‘n geloofwaardige vooruitsig op verbetering, en met die vooruitsig van versnelde verswakking nie uitgesluit nie. Hiermee is ek nie pessimisties nie. My bekommernis spruit uit die feit dat die oorsake van die verswakking so ‘n sentrale deel van die regerende party se ideologie en beleid is dat hulle dit nie sal kan verander nie. Ons minister van Arbeid sien nie in dat sy Transformasiebeleid ‘n groot deel van die skuld vir die bykans rewolusionêre gees onder die arm massas moet kry nie, en dreig inteendeel die privaatsektor met optrede omdat hulle gebrek aan sy transformasie model rewolusie sou veroorsaak.

Daarby het die demografiese omwenteling in die land agv die onbeheerste immigrasie van ongeskooldes en die emigrasie van hoogs geskooldes groot gevolge vir die land wat nog so nuut is dat dit nog glad nie deur beleidmakers (staat en burgerlik) verreken is nie.

Die politieke en grondwetlike stelsel het ook verwagtings geskep waaraan die ekonomie nie aan kan voldoen nie, omdat 10% belasting betalers net nie vir almal kan sorg nie. Benewens die groter en groter las wat die produktiewe deel van die bevolking opgelê word, kry hulle ook bitter min vir hulle belasting geld, en moet hulle ten duurste vir privaat dienste betaal nadat hulle van die hoogste netto belasting in die wêreld betaal het. Dit is die belangrikste drywers van verarming in die wit gemeenskap, wat oa gesien kan word in die krimpende geskooldheid van hierdie groep wat op die langer termyn ook groot gevolge gaan hê. Dit ten spyte van die wit hoër middelklas se goeie ekonomiese aanpassing by die nuwe bedeling, ten spyte van die omwentelings.

Die groot jammerte van die groot Suid-Afrikaanse oorgang was dat die meeste van die Afrikaner se burgerlike instellings nie die politieke grondverskuiwing oorleef het nie. Vir die meeste mense was vangnette of sagte landings nie moontlik nie, en is dit ‘n belangrike deel van die verklaring van die reuse emigrasie na ander lande. Mense voel eenvoudig dat die land se staatsinstellings verswak en selfs kan verval, dat daar nie alternatiewe gemeenskap- instellings is nie, en dat daar dus nie vir hulle of hul kinders ‘n toekoms is nie. Die winsgedrewe privaatinstellings soos mediese fondse, privaat sekuriteit, ommuurde dorpe en privaat opleiding raak vir baie net te duur.

Ons sukkel vandag steeds om sterk burgerlike instellings met uitvoerende vermoë te skep, deels moontlik omdat die Afrikaner die slagoffer van sy eie suksesvolle modernisering was. Dié wat welvarend geword het op die golf van die vorige geslag se kollektiewe pogings om hulle gemeenskap ekonomies, polities en kultureel te bemagtig, het ‘n roepingsbesef teenoor hul gemeenskap vir individuele welvaart verruil. Hulle probeer sekerheid met hul geld koop.

Die Gereformeerde Kerke sal dus in die toekoms hulle rol moet speel in ‘n verswakkende Suid-Afrika waar net die welvarendes op die medium termyn nog gehalte dienste sal kan bekostig, in ‘n omgewing waar die markekonomie en sy instellings onder ál groter linkse druk gaan kom, en waar baie welvarende lidmate en –individue bloot na hulleself gaan omsien.

Die vraag is wat die kerk se rol in so ’n toekoms gaan wees?

Gevolge van die Suid-Afrikaanse omwenteling

Dit lei nie twyfel dat daar in die SA omwenteling sekere wenners, maar ongelukkig ook sekere verloorders was nie. (Prof Pierre du Toit). Die wenners was oa die nuwe politieke en burokraties elite (op alle regeringsvlakke), die nuwe ekonomiese magnate en die opkomende swart middelklas, en diegene wat deur regstellende aksie bevoordeel is. Verder is die meer as 12 miljoen ontvangers van maatskaplike toelaes ook beter daaraan toe.

Daarby kom daar die 250 000 huishoudings met suksesvolle grondeise, die sowat 3 miljoen nuwe huiseienaars, en die miljoene wat groter toegang tot dienste gekry het.

Van die verloorders is wit mans, almal wat deur geweld getref is (310 000 dood en 700 000 verkrag en hulle gesinne), gesinne en families wat deur emigrasie geraak is, die 2,5 miljoen wat sedert 1994 aan Vigs gesterf het, en die miljoene wat steeds arm is of voel dat hulle nie genoeg by die demokratiese veranderings gebaat het nie.

By verre die belangrikste kategorie van verloorders in die nuwe Suid-Afrika is egter die kinders. Onlangse navorsing deur die Suid-Afrikaanse Instituut vir Rasse-Aangeleenthede (South African Institute of Race Relations) het daarop gewys dat die meeste Suid-Afrikaanse huisgesinne onderhewig is aan intense kragte van sosiale ontwrigting, met meetbare gevolge in die vorm van gesinsverbrokkeling, –aftakeling en -verval. Die omvang hiervan word kortliks geskets.

In 2007 (die jaar waarna meeste van die volgende demografiese data verwys) is nagenoeg 3 679 000 kinders wees, hetsy met die sterfte van een of albei ouers. Dit kom neer op ongeveer een uit elke vyf kinders. Hierdie is ‘n stygende tendens, gesien die syfer van 2002 toe (slegs) 2 995 000 kinders wees was. ‘n Stygende aantal van hierdie weeskinders verkry verdere versorging in omstandighede waar kinders (gedefinieer as 17 jaar en jonger) hoofde van huishoudings is. Die aantal sulke huishoudings het met 25% vanaf 118 000 in 2002 tot 148 000 in 2007 gestyg.

Benewens kinders wat ouers verloor het deur sterftes, is daar ook huishoudings waar vaders wel lewe, maar wat hulle gesinne verlaat het. Hierdie is ook ‘n stygende tendens in alle rassegroepe, behalwe die Indiër-bevolking, waar dit van 11% in 1993 tot 8% in 2002 gedaal het. Onder swart/African gesinne het die persentasie afwesige vaders van 40% in 1993 tot 50% in 2002 gestyg, onder witmense vanaf 8% tot 11% in dieselfde jare, en bruines vanaf 32% tot 37% oor dieselfde tydperk.

‘n Verdere krag van verbrokkeling is egskeidings, waar die hoogste koers onder die wit bevolking is, en die laagste onder die swart/African bevolking is. ‘n Laaste aspek van hierdie proses van sosiale verval is te vinde in die stygende patroon van enkelouerskap waar kinders gebore word buite familieverband en tienerswanger-skappe en -geboortes. Die kumulatiewe effek van hierdie kragte is dat slegs een derde van alle Suid-Afrikaanse kinders groot word in huishoudings saam met albei hulle ouers. Vier uit elke tien leef saam met net hulle ma, en bykans een uit elke vier (23%) leef sonder enige ouer, met ‘n skrale 3% wat groot word saam met net hulle pa. [1]

Bogenoemde beskrywing skets die buitelyne van ‘n nasionale krisis, wat verdiep het vanaf 2002. Die sosiale omgewing van meeste kinders in Suid-Afrika is die produk van diepgaande sosiale ontwrigting. Persoonlike faktore speel ‘n groot rol hierin, (soos in die geval van egskeidings), maar daar is groter sosiale kragte wat ook hierby betrek is. Geweldsmisdaad, gemeet aan moord, poging tot moord en roof met verswarende omstandighede is ter sprake. Die verlies aan lewens deur VIGS en tuberkulose, saam met ander noodlottige siektes is ter sake. Albei hierdie kragte is vervleg in die bykomende konteks skeppende werking van armoede en ongelykheid, werkloosheid, swak onderwys en korrupsie in die aanwending van openbare fondse vir lewering van maatskaplike dienste.

Bogenoemde paragraaf omskryf die kroniese sindroom van onderontwikkeling waarin baie Suid-Afrikaners verval is. Hierdie sindroom se oorsprong kan nog een stap verder terug gevind word. Die effektiewe bekamping van VIGS, tuberkulose en ander potensieël noodlottige siektes berus onder andere by effektiewe staatsdepartemente vir die lewering van openbare gesondheidsdienste. So ook is die bekamping van misdaad terug herleibaar na ‘n effektiewe kriminele regstelsel, vanaf die polisiëring dienste tot die howe en tronke. Armoede, werkloosheid en ongelykheid is die verantwoordelikheid van die regering van die dag, wat die opvoedkundige stelsel en die nasionale ekonomie moet bestuur om beide die skep van rykdom en die herverdeling daarvan te bevorder. Kortom, ‘n sterk en effektiewe staat word benodig. Maar, soos in die boek van Pottinger deegliks uitgewys word, is die nalatenskap van die nege jaar van die Mbeki-bewind juis die teenoorgestelde, die aftakeling van die staat in ‘n proses wat hy beskryf as de-modernisasie.[2]

Eweneens word ‘n sterk burgerlike samelewing benodig. Die staat kan as ‘n aktiewe party lewensomstandighede bevorder vir die behoud en instandhouding van gesinne, soos hierbo aangedui. Maar die staat kan nie mense motiveer om te belê in hulle huwelike nie, en kan nie mans verhoed om weg te loop van hulle vrouens en kinders nie. Sosiale norme, gesetel in kulturele (hoofsaaklik godsdienstige) praktyke en instellings is net so belangrik. Nie net gesinne nie, maar gemeenskappe moet hegter ingebind word, eerder as om uit te rafel en te atomiseer. Dit verg die herskepping van sosiale kapitaal, waar persone mekaar intrek in sosiale netwerke van wedersydse hulpverlening gebaseer op die norme van wederkerigheid, onderlinge vertroue, en gelykheid.

Die politieke implikasies van verbrokkeling van die gesin en die basiese eenheid van sosiale samehorigheid, is belangrik. Alhoewel op die oog af relatief verskuil van die openbare …

Derdens, gegewe bogenoemde, het hierdie krisis nie die potensiaal om Suid-Afrika weer langs dieselfde verdelingslyne soos voor 1994 te polariseer nie. Inteendeel, die kumulatiewe effek van bogenoemde kragte skep die vooruitsig van verbrokkeling eerder as fragmentasie. Die verbrokkeling van gesinne, families, en gemeenskappe is die begin van hierdie proses, waar die basiese eenhede van sosiale orde afgetakel word. Die volgende vlak van verbrokkeling is waar die sosiale samehorigheid en kohesie wat die burgerlike samelewing uitmaak, bedreig word. Dit skep die basis vir die vestiging van nuwe, patologiese plaasvervangende eenhede van sosiale orde in die vorm van misdaad-sindikate en krygshere wat die grense tussen politiek en misdaad berekend aftakel.

Hierdie krisis is ook besig om die demokratiese skikking van 1994 af te takel. ’n Vredesdividend wat oneweredige opbrengste oplewer, sigbare armoede, werkloosheid en die ooglopende en opvallende luukse lewenstyle van die nuwe élites, skep stygende frustrasie by die gewone publiek. Tot onlangs is hierdie frustrasie getemper deur ‘n politieke kultuur onder die regerende party se ondersteuners waar lojaliteit nog beleidsmislukkings troef. Straatpolitiek uit protes teen swak dienslewering het egter sedert 2004 ‘n standhoudende kenmerk van ons politieke landskap geword.[3] Die ongelyke opbrengste van die vredesproses en die demokratiese skikking kom nou tot uiting in hierdie vorm van straatpolitiek juis op ‘n stadium wanneer die mense wat die meeste ontbeer die naaste is aan ontsnapping daaruit. In formele terme is die drempel in 1994, met die demokratiese regstaat gehaal. Die konkrete bereiking van ‘n beter lewe is ook tergend naby. Baie het dit wel reeds bereik. Maar vir dié wat dit nog nie het nie, word die ontbering des te meer pynlik hoe nader hulle aan die drempel kom. Hulle ervaar die persepsie van verlies op ‘n intense manier wanneer iets wat sopas ingepalm is verloor word, en wanneer die bereiking van ‘n doel gedwarsboom word net wanneer dit amper bereik is. Donald L. Horowitz se tweeledige hipotese is hier ter sake: “a grievance is most poignant when it is almost redressed”, en “the impetus for violence to seek a gain increases as the distance from the goal decreases.”[4]

Vir my wys al hierdie bogenoemde dat daar ‘n noodkreet in die land is vir die vestiging en die hervestiging van ‘n Christelik-gereformeerde waardestelsel wat die liefde van Christus na die stukkende gesinne en families moet bring.

Ons Gereformeerde Erfenis

My gevolgtrekking is dat daar as gevolg van die omwentelings in die wêreld en in ons land ‘n soeke en smagting na die Waarheid is. Dit bied ‘n ongeëwenaarde geleentheid aan ons as Gereformeerdes om ons lig te laat skyn in hierdie duisternis om ons. Maar dan moet ons nie net ‘n interne fokus hê nie, ons moet nie net met onsself besig wees nie, ons moet ‘n sterk eksterne fokus ook hê. Ons mense is soekend. As ons nie vir hulle die antwoorde gaan gee nie, gaan hulle dit op verkeerde plekke soek. Ons kerke word nie voller nie, maar Angus Buchan en Greta Wild se saamtrekke word goed bygewoon. En dan praat ek nie eers van al die ander sogenaamde antwoorde nie.

Ons leef vandag ín ‘n oop geglobaliseerde wêreld, waar die kommunikasie rewolusie dit nie meer moontlik maak om ongewenste inligting te beheer nie. Pornografie en duiwelsdrek is op enige selfoon of rekenaar te kry. In ons verbrokkelde gesinne maak die TV en Rekenaar meermale ons kinders groot, en nie meer die ouers en die Bybel nie.

Vir my as ‘n gewone gelowige kerkganger lyk dit soms of die teoloë die meeste oor die Bybel twyfel, wat die skape geweldig verwar. Dan sit ons ook in Afrikaanse geledere met die golwe van woede wat die wêreld laat losbreek oor die gelowige en sy kerke.

Daarom moet ons in hierdie Calvyn gedenkjaar weer opnuut kyk na ons Erfenis, en dit onbeskaamd en onbeskroomd uitdra met elke middel wat ons kan. Ons moet nie die heeltyd op die verdediging wees nie, ons moet op die “aanval” wees. Ons maak te min van die wonderlike erfenisse van die Protestantse Hervorming. Ons roep nie meer ons mense genoeg op om hulle roepings na te kom nie, ons mag nie toelaat dat die negatiewe feite ons regeer nie, ons moet net op ons opdrag fokus. God is Almagtig. Ons moet nie te klein dink en te min van onsself verwag nie. Wat keer ons byvoorbeeld om ‘n reuse beursfonds op die been te bring om Christelik-Gereformeerde onderwys op alle vlakke en in al sy fasette te bevorder?

Ja, die wêreld is omgekrap, maar as Christen Gereformeerde gelowige voel ek rustig, omdat ek weet dat God regeer. Hy is Almagtig, en Hy beskik oor alles. Ons mag ons nie laat afskrik nie. Mag die Here ons help om ons roepings gehoorsaam na te kom. Kom laat ons sterk en vol moed wees.

Bronne:

[1] John Kane-Berman, “A Risk not Recognised”, Fast Facts, no. 7/2009, July 2009, p. 1; Gail Eddy, “Unhappy Families”, Fast Facts, no. 7/2009, July 2009, pp. 2-3.

[2] Brian Pottinger, The Mbeki Legacy, Cape Town: Zebra Press, 2008.

[3] Doreen Atkinson, “Taking to the streets: has developmental local government failed in South Africa?,” Buhlungu, S. et al., (eds.), State of the Nation, South Africa 2007, Pretoria: HSRC Press, 2007, pp. 53-77.

[4] Donald, L. Horowitz, The Deadly Ethnic Riot, Berkeley: University of California Press, 2001, p. 343.