Toesprake Archives - Page 2 of 2 - Solidariteit Beweging

Wees Sterk en Vol Moed: Geloofsverankerde optrede in veranderende tye

Posted on Februarie 22, 2023Februarie 27, 2023 by Paul Maritz

(Hierdie toespraak is in September 2009 gedurende ‘n Predikante Ontbyt gelewer)

Padkaart

Globale makro-neigings en religie
Die Groot prentjie van makro veranderings in Suid-Afrika
Belangrikste uitkomste van veranderings in SA (Gesin)
Ons Gereformeerde Erfenis

Globale makro-neigings en religie

’n Groot deel van die Westerse intellektuele elite glo nou al vir geslagte lank vas dat geloof geleidelik sal verdwyn in ’n onkeerbare proses van sekularisasie of verwêreldliking. Modernisering sou volgens hierdie siening lei tot die einde van geloof. Hierdie onwrikbare geloof in ongeloof spruit uit ’n oortuiging dat geloof ’n byproduk van agterlikheid is, en dat geloof sal kwyn namate kennis, opvoeding, demokrasie en welvaart oor die aardbol versprei. Hierdie mening het wye steun geniet – vanaf die Marxiste tot die denkers van die Verligting.

Hulle het geglo dat namate mense toenemend deur wetenskaplike kennis gevorm sou word, geloof in ’n Almagtige Godheid gaandeweg vervang sou word deur ’n geloof in die mens en sy vermoë om self ’n hemel op aarde te skep. Godsdiens sou uit die openbare arena verdwyn, en hoogstens ‘n randverskynsel word wat in privaat huishoudings beoefen word.

Die verwoestende “godsdiensoorloë” van die ou Europa was ’n mengsel van godsdienstige onverdraagsaamheid, politieke magstryd en gevegte om beheer van mense, grond en hulpbronne. Dit het die sekulêre wensdenkers laat glo dat, namate geloof verdwyn, die wêreld ook ’n veiliger plek sou word.

Die liberale en sosialistiese vryheidsoorloë teen outoritêre koningshuise was daarom meermale ook gesien as ’n stryd teen godsdiens se “onderdrukking” van die mens se vryheid en sy reg om vir homself ’n aardse paradys te skep. Godsdiens is gesien as die “opium van die volk” wat die massas onderdanig aan hul verdrukkers gehou het.

Daarteenoor het revolusionêre bewegings ook die geloof en die kerke ingespan om hulle waens deur die politieke driwwe te trek. Dink maar aan die teologie van die revolusie wat vir ’n lang tyd die godsdienstige wêreld tot die ondersteuning van wapengeweld gedryf het.

Dit is inderdaad so dat modernisering ’n belangrike rol gespeel het in die Europese oorgang na ’n post-Christelike era. Ná die Wêreldoorloë het miljoene mense begin glo dat God dood is en dat die sg “almagtige” welsynstaat of werkersparadys sy plek ingeneem het. Maar tot die sekulêre wensdenkers se ontnugtering het dit algaande duidelik geword dat politieke “geloofsbewegings” net tydelik die plek van die kerke ingeneem het.

Hierdie ideologiese bewegings het gestreef na ’n aardse hemel en het baie van die sielkundige en sosiale funksies van geloofsbewegings aangeneem. Vir ’n wyle het veral kommunisme betekenis gegee aan die lewens van miljoene mense wat hul drome van hemel op aarde geglo het. Ná die val van die kommunisme was miljoene Westerlinge baie verlig dat hul Europese demokratiese welsynshemel, of Amerikaanse kapitalistiese utopie nog steeds volstoom sake gaan doen. Hulle het God nie meer nodig gehad nie, want die staatsgod of geldgod sou nou vir hulle kon sorg. Die top Amerikaanse skrywer Francis Fukuyama, het na die val van die muur in ekstase in sy boek “The End of History” aangekondig dat die historiese konflik tussen ideologieë nou finaal beslis is in die guns van die “goue tweeling”, Westerse demokrasie en kapitalisme. Volgens hom het minagtende Marxiste en ongeduldige liberales op godsdiens neergesien as ‘n oudmodiese swakheid. Die Economist se jaar 2000 uitgawe het selfs ‘n “Grafskrif” geskryf waarin God se “einde” saam met die ou eeu voorspel is. ‘n Goue era van vrede en voorspoed sonder ideologiese verdelingslyne is voorspel.

Hierdie ideologiese verwaandheid het uiteindelik gelei tot ’n tipe sekulêre fundamentalisme, gekenmerk deur ’n onverdraagsaamheid teenoor geloof of gelowiges. Hul geloof in menslike saligheid deur ongeloof, het meermale gelei tot die intellektuele vervolging van gelowiges en die bespotting van die geloof in die massamedia. Die militante geloof van talle sekulêre Westerlinge in hul (ongelowige) lewenswyse het bygedra tot onbedoelde gevolge soos die opkoms van militante Islam.

IN die derde wêreld het dit nie anders gegaan nie. Die stryd teen kolonialisme was meestal ook ‘n stryd vir sekulêre modernisasie. Afrika se nuwe regeerders het die Sendingskole genasionaliseer en godsdiens saam met etnisiteit weggewens as struikelblokke vir ontwikkeling. Maar teen die einde van die sewentigers was daar ‘n godsdienstige teenrewolusie aan die gang.

Maar die wêreld het nie stilgestaan nie. Geleerdes soos Harvard Universiteit se Sameul Huntington het reeds in 1993 in sy “Clash of Civilizations” die nuwe wêreldera na die tydperk van die groot ideologieë uitgespel. Volgens hom het 7 of 8 “beskawingsblokke” wat grootliks religieus baseer was, die plek van die groot ideologieë ingeneem. Mense sou nie meer gedefinieer word op grond van die ideologie waaraan hulle glo nie, maar volgens wat hulle is- hulle kultuur of religie. Die 8 is: Westerse Christendom, Islam, Ortodoks, Japans, Afrika, Chinees, Hindu, en Suid-Amerika.

Die nuwe verdeling- en groeperingslyne sou volgens Huntington die raakpunte tussen hierdie beskawings wees, soos Sarajewo waar die Islam, Christendom en die Ortodokse Christendom by mekaar aansluit. Waar Huntington vir ‘n paar jaar geweldig aangeval en selfs belaglik gemaak is, het sy globale denkraamwerk meer en meer geloofwaardigheid bygekry namate die nuwe wêreld na die val van die muur beslag gekry het.

Met die val van polities-utopiese gelowe soos die kommunisme, het miljoene mense begin terugkeer na hul tradisionele godsdiens, in baie gevalle ongelukkig na ekstreme vorme daarvan. Die vraag is wat gaan die gevolge wees van die ekonomiese krisis wat stormsterkte-afmetings in die Weste aangeneem het? Gaan dit ’n ekonomiese krisis bly of gaan dit gevolge inhou vir die ongelowige Westerlinge se vertroue in hul eie hemel op aarde? Gaan dit ook, soos in ander wêrelddele, lei tot ’n terugkeer na die evangelie van Jesus Christus noudat mensgemaakte afgode nie meer reën maak nie? Gaan die post-Christelike Europa agterkom dat hulle geloof in ongeloof toe al die tyd ‘n bygeloof was? Mag dit gebeur dat Europa weer die ware God ontdek met die besef dat sekulêre ideologieë mensgemaak is en dat hulle geloof in die Welsynstaat op sand gebou was.

Die feit is dat waar religie in die twintigste eeu as ‘n faktor in wêreldbesluite afgeskryf is, meen invloedryke tydskrifte soos die Economist dat religie in die nuwe eeu ‘n sentrale rol gaan speel, gedryf deur dit wat dit eintlik moes vernietig, soos Globalisering, die Inligtingsrewolusie en modernisering. Buite Wes-Europa het religie ‘n sterk terugkeer na die openbare terrein gemaak. In die VSA is dit veral die Protestantse Christendom wat aan die opkom is. ‘n Islamitiese party regeer vandag die tradisioneel sekulêre Turkye. In Indië het ‘n Hindu-gesinde party oorgeneem. As mens na die huidige neigings kyk, gaan China mettertyd die grootste Christen én Moslem land ter wêreld word. In Rusland het die geheime polisie ‘n Ortodokse kerk oorkant hulle hoofkwartier opgerig, nadat die KGB lank die kerk beveg het.

Dit is volgens die Economist ook insiggewend dat die “selftwyfel” weergawe van godsdiens nie vordering maak nie, maar veel eerder die wat hulle beskou as die fundamentalistiese weergawes daarvan. Dit lyk of diegene wat nie meer die waarheid suiwer en reguit stel nie maar alles relativeer en verwater, juis hulle volgelinge verloor. As die Duitse priester self nie meer glo nie, hoe kan hy verwag dat die bevolking nog sal glo?

Maar die heropkoms van godsdiens vertel nie die hele verhaal nie. Behalwe dat dit ongelukkig nie net die Christendom is wat groei nie maar valse godsdienste ook, skep die herlewing ook ‘n militante teenreaksie. Is dit nie maar ook waarmee ons tans in Suid-Afrika ook te doen kry nie? ‘n Mens kan nie vandag byna nie meer ‘n Afrikaanse koerant oopmaak sonder om ‘n aanval op die Christendom te moet aanskou nie. Dit lyk byna of daar ‘n samespanning is tussen die joernalistieke elite, heidense wetenskaplikes, Bybel- betwyfelende godsdiens departemente by sommige universiteite, en skrywers en digters wat mekaar vertrap om uit die kas uit te klim.

Die punt wat ek wil maak is dat die wêreld besig is om te verander, en dat ons as Christen Gereformeerdes sterk en vol moed moet wees, in die wete dat God Almagtig is en dat ons die roeping het om Sy Woord en Sy Waarheid te versprei. My vraag is of ons hierdie roeping nakom, of ons Die Lig laat skyn en of ons nie soms agter die veiligheid van ons kerkmure teen die wêreld skuil in plaas van om hulle te bekeer en evangeliseer nie?

Die Groot prentjie van makro veranderings in Suid-Afrika

Dit is ongelukkig so dat die Suid-Afrikaanse staat oor die afgelope dekade geweldig verswak het terwyl die probleme waarvoor ons land te staan kom baie vergroot het. Dit is dus ‘n slegte kombinasie van groter probleme wat met ‘n kleiner vermoë aangepak moet word. Die verswakking van feitlik al die sleutel instellings van ons staat het meegebring dat die staat nie meer sy kernfunksie soos die beskerming van sy burgers kan uitvoer nie. Daarbenewens het baie ander instellings al so verswak dat daar landswyd opstande oor swak dienslewering uitgebreek het. Ons openbare skole en opleidings kolleges, hospitale, munisipaliteite, en veiligheidsdienste het dramaties verswak, sonder ‘n geloofwaardige vooruitsig op verbetering, en met die vooruitsig van versnelde verswakking nie uitgesluit nie. Hiermee is ek nie pessimisties nie. My bekommernis spruit uit die feit dat die oorsake van die verswakking so ‘n sentrale deel van die regerende party se ideologie en beleid is dat hulle dit nie sal kan verander nie. Ons minister van Arbeid sien nie in dat sy Transformasiebeleid ‘n groot deel van die skuld vir die bykans rewolusionêre gees onder die arm massas moet kry nie, en dreig inteendeel die privaatsektor met optrede omdat hulle gebrek aan sy transformasie model rewolusie sou veroorsaak.

Daarby het die demografiese omwenteling in die land agv die onbeheerste immigrasie van ongeskooldes en die emigrasie van hoogs geskooldes groot gevolge vir die land wat nog so nuut is dat dit nog glad nie deur beleidmakers (staat en burgerlik) verreken is nie.

Die politieke en grondwetlike stelsel het ook verwagtings geskep waaraan die ekonomie nie aan kan voldoen nie, omdat 10% belasting betalers net nie vir almal kan sorg nie. Benewens die groter en groter las wat die produktiewe deel van die bevolking opgelê word, kry hulle ook bitter min vir hulle belasting geld, en moet hulle ten duurste vir privaat dienste betaal nadat hulle van die hoogste netto belasting in die wêreld betaal het. Dit is die belangrikste drywers van verarming in die wit gemeenskap, wat oa gesien kan word in die krimpende geskooldheid van hierdie groep wat op die langer termyn ook groot gevolge gaan hê. Dit ten spyte van die wit hoër middelklas se goeie ekonomiese aanpassing by die nuwe bedeling, ten spyte van die omwentelings.

Die groot jammerte van die groot Suid-Afrikaanse oorgang was dat die meeste van die Afrikaner se burgerlike instellings nie die politieke grondverskuiwing oorleef het nie. Vir die meeste mense was vangnette of sagte landings nie moontlik nie, en is dit ‘n belangrike deel van die verklaring van die reuse emigrasie na ander lande. Mense voel eenvoudig dat die land se staatsinstellings verswak en selfs kan verval, dat daar nie alternatiewe gemeenskap- instellings is nie, en dat daar dus nie vir hulle of hul kinders ‘n toekoms is nie. Die winsgedrewe privaatinstellings soos mediese fondse, privaat sekuriteit, ommuurde dorpe en privaat opleiding raak vir baie net te duur.

Ons sukkel vandag steeds om sterk burgerlike instellings met uitvoerende vermoë te skep, deels moontlik omdat die Afrikaner die slagoffer van sy eie suksesvolle modernisering was. Dié wat welvarend geword het op die golf van die vorige geslag se kollektiewe pogings om hulle gemeenskap ekonomies, polities en kultureel te bemagtig, het ‘n roepingsbesef teenoor hul gemeenskap vir individuele welvaart verruil. Hulle probeer sekerheid met hul geld koop.

Die Gereformeerde Kerke sal dus in die toekoms hulle rol moet speel in ‘n verswakkende Suid-Afrika waar net die welvarendes op die medium termyn nog gehalte dienste sal kan bekostig, in ‘n omgewing waar die markekonomie en sy instellings onder ál groter linkse druk gaan kom, en waar baie welvarende lidmate en –individue bloot na hulleself gaan omsien.

Die vraag is wat die kerk se rol in so ’n toekoms gaan wees?

Gevolge van die Suid-Afrikaanse omwenteling

Dit lei nie twyfel dat daar in die SA omwenteling sekere wenners, maar ongelukkig ook sekere verloorders was nie. (Prof Pierre du Toit). Die wenners was oa die nuwe politieke en burokraties elite (op alle regeringsvlakke), die nuwe ekonomiese magnate en die opkomende swart middelklas, en diegene wat deur regstellende aksie bevoordeel is. Verder is die meer as 12 miljoen ontvangers van maatskaplike toelaes ook beter daaraan toe.

Daarby kom daar die 250 000 huishoudings met suksesvolle grondeise, die sowat 3 miljoen nuwe huiseienaars, en die miljoene wat groter toegang tot dienste gekry het.

Van die verloorders is wit mans, almal wat deur geweld getref is (310 000 dood en 700 000 verkrag en hulle gesinne), gesinne en families wat deur emigrasie geraak is, die 2,5 miljoen wat sedert 1994 aan Vigs gesterf het, en die miljoene wat steeds arm is of voel dat hulle nie genoeg by die demokratiese veranderings gebaat het nie.

By verre die belangrikste kategorie van verloorders in die nuwe Suid-Afrika is egter die kinders. Onlangse navorsing deur die Suid-Afrikaanse Instituut vir Rasse-Aangeleenthede (South African Institute of Race Relations) het daarop gewys dat die meeste Suid-Afrikaanse huisgesinne onderhewig is aan intense kragte van sosiale ontwrigting, met meetbare gevolge in die vorm van gesinsverbrokkeling, –aftakeling en -verval. Die omvang hiervan word kortliks geskets.

In 2007 (die jaar waarna meeste van die volgende demografiese data verwys) is nagenoeg 3 679 000 kinders wees, hetsy met die sterfte van een of albei ouers. Dit kom neer op ongeveer een uit elke vyf kinders. Hierdie is ‘n stygende tendens, gesien die syfer van 2002 toe (slegs) 2 995 000 kinders wees was. ‘n Stygende aantal van hierdie weeskinders verkry verdere versorging in omstandighede waar kinders (gedefinieer as 17 jaar en jonger) hoofde van huishoudings is. Die aantal sulke huishoudings het met 25% vanaf 118 000 in 2002 tot 148 000 in 2007 gestyg.

Benewens kinders wat ouers verloor het deur sterftes, is daar ook huishoudings waar vaders wel lewe, maar wat hulle gesinne verlaat het. Hierdie is ook ‘n stygende tendens in alle rassegroepe, behalwe die Indiër-bevolking, waar dit van 11% in 1993 tot 8% in 2002 gedaal het. Onder swart/African gesinne het die persentasie afwesige vaders van 40% in 1993 tot 50% in 2002 gestyg, onder witmense vanaf 8% tot 11% in dieselfde jare, en bruines vanaf 32% tot 37% oor dieselfde tydperk.

‘n Verdere krag van verbrokkeling is egskeidings, waar die hoogste koers onder die wit bevolking is, en die laagste onder die swart/African bevolking is. ‘n Laaste aspek van hierdie proses van sosiale verval is te vinde in die stygende patroon van enkelouerskap waar kinders gebore word buite familieverband en tienerswanger-skappe en -geboortes. Die kumulatiewe effek van hierdie kragte is dat slegs een derde van alle Suid-Afrikaanse kinders groot word in huishoudings saam met albei hulle ouers. Vier uit elke tien leef saam met net hulle ma, en bykans een uit elke vier (23%) leef sonder enige ouer, met ‘n skrale 3% wat groot word saam met net hulle pa. [1]

Bogenoemde beskrywing skets die buitelyne van ‘n nasionale krisis, wat verdiep het vanaf 2002. Die sosiale omgewing van meeste kinders in Suid-Afrika is die produk van diepgaande sosiale ontwrigting. Persoonlike faktore speel ‘n groot rol hierin, (soos in die geval van egskeidings), maar daar is groter sosiale kragte wat ook hierby betrek is. Geweldsmisdaad, gemeet aan moord, poging tot moord en roof met verswarende omstandighede is ter sprake. Die verlies aan lewens deur VIGS en tuberkulose, saam met ander noodlottige siektes is ter sake. Albei hierdie kragte is vervleg in die bykomende konteks skeppende werking van armoede en ongelykheid, werkloosheid, swak onderwys en korrupsie in die aanwending van openbare fondse vir lewering van maatskaplike dienste.

Bogenoemde paragraaf omskryf die kroniese sindroom van onderontwikkeling waarin baie Suid-Afrikaners verval is. Hierdie sindroom se oorsprong kan nog een stap verder terug gevind word. Die effektiewe bekamping van VIGS, tuberkulose en ander potensieël noodlottige siektes berus onder andere by effektiewe staatsdepartemente vir die lewering van openbare gesondheidsdienste. So ook is die bekamping van misdaad terug herleibaar na ‘n effektiewe kriminele regstelsel, vanaf die polisiëring dienste tot die howe en tronke. Armoede, werkloosheid en ongelykheid is die verantwoordelikheid van die regering van die dag, wat die opvoedkundige stelsel en die nasionale ekonomie moet bestuur om beide die skep van rykdom en die herverdeling daarvan te bevorder. Kortom, ‘n sterk en effektiewe staat word benodig. Maar, soos in die boek van Pottinger deegliks uitgewys word, is die nalatenskap van die nege jaar van die Mbeki-bewind juis die teenoorgestelde, die aftakeling van die staat in ‘n proses wat hy beskryf as de-modernisasie.[2]

Eweneens word ‘n sterk burgerlike samelewing benodig. Die staat kan as ‘n aktiewe party lewensomstandighede bevorder vir die behoud en instandhouding van gesinne, soos hierbo aangedui. Maar die staat kan nie mense motiveer om te belê in hulle huwelike nie, en kan nie mans verhoed om weg te loop van hulle vrouens en kinders nie. Sosiale norme, gesetel in kulturele (hoofsaaklik godsdienstige) praktyke en instellings is net so belangrik. Nie net gesinne nie, maar gemeenskappe moet hegter ingebind word, eerder as om uit te rafel en te atomiseer. Dit verg die herskepping van sosiale kapitaal, waar persone mekaar intrek in sosiale netwerke van wedersydse hulpverlening gebaseer op die norme van wederkerigheid, onderlinge vertroue, en gelykheid.

Die politieke implikasies van verbrokkeling van die gesin en die basiese eenheid van sosiale samehorigheid, is belangrik. Alhoewel op die oog af relatief verskuil van die openbare …

Derdens, gegewe bogenoemde, het hierdie krisis nie die potensiaal om Suid-Afrika weer langs dieselfde verdelingslyne soos voor 1994 te polariseer nie. Inteendeel, die kumulatiewe effek van bogenoemde kragte skep die vooruitsig van verbrokkeling eerder as fragmentasie. Die verbrokkeling van gesinne, families, en gemeenskappe is die begin van hierdie proses, waar die basiese eenhede van sosiale orde afgetakel word. Die volgende vlak van verbrokkeling is waar die sosiale samehorigheid en kohesie wat die burgerlike samelewing uitmaak, bedreig word. Dit skep die basis vir die vestiging van nuwe, patologiese plaasvervangende eenhede van sosiale orde in die vorm van misdaad-sindikate en krygshere wat die grense tussen politiek en misdaad berekend aftakel.

Hierdie krisis is ook besig om die demokratiese skikking van 1994 af te takel. ’n Vredesdividend wat oneweredige opbrengste oplewer, sigbare armoede, werkloosheid en die ooglopende en opvallende luukse lewenstyle van die nuwe élites, skep stygende frustrasie by die gewone publiek. Tot onlangs is hierdie frustrasie getemper deur ‘n politieke kultuur onder die regerende party se ondersteuners waar lojaliteit nog beleidsmislukkings troef. Straatpolitiek uit protes teen swak dienslewering het egter sedert 2004 ‘n standhoudende kenmerk van ons politieke landskap geword.[3] Die ongelyke opbrengste van die vredesproses en die demokratiese skikking kom nou tot uiting in hierdie vorm van straatpolitiek juis op ‘n stadium wanneer die mense wat die meeste ontbeer die naaste is aan ontsnapping daaruit. In formele terme is die drempel in 1994, met die demokratiese regstaat gehaal. Die konkrete bereiking van ‘n beter lewe is ook tergend naby. Baie het dit wel reeds bereik. Maar vir dié wat dit nog nie het nie, word die ontbering des te meer pynlik hoe nader hulle aan die drempel kom. Hulle ervaar die persepsie van verlies op ‘n intense manier wanneer iets wat sopas ingepalm is verloor word, en wanneer die bereiking van ‘n doel gedwarsboom word net wanneer dit amper bereik is. Donald L. Horowitz se tweeledige hipotese is hier ter sake: “a grievance is most poignant when it is almost redressed”, en “the impetus for violence to seek a gain increases as the distance from the goal decreases.”[4]

Vir my wys al hierdie bogenoemde dat daar ‘n noodkreet in die land is vir die vestiging en die hervestiging van ‘n Christelik-gereformeerde waardestelsel wat die liefde van Christus na die stukkende gesinne en families moet bring.

Ons Gereformeerde Erfenis

My gevolgtrekking is dat daar as gevolg van die omwentelings in die wêreld en in ons land ‘n soeke en smagting na die Waarheid is. Dit bied ‘n ongeëwenaarde geleentheid aan ons as Gereformeerdes om ons lig te laat skyn in hierdie duisternis om ons. Maar dan moet ons nie net ‘n interne fokus hê nie, ons moet nie net met onsself besig wees nie, ons moet ‘n sterk eksterne fokus ook hê. Ons mense is soekend. As ons nie vir hulle die antwoorde gaan gee nie, gaan hulle dit op verkeerde plekke soek. Ons kerke word nie voller nie, maar Angus Buchan en Greta Wild se saamtrekke word goed bygewoon. En dan praat ek nie eers van al die ander sogenaamde antwoorde nie.

Ons leef vandag ín ‘n oop geglobaliseerde wêreld, waar die kommunikasie rewolusie dit nie meer moontlik maak om ongewenste inligting te beheer nie. Pornografie en duiwelsdrek is op enige selfoon of rekenaar te kry. In ons verbrokkelde gesinne maak die TV en Rekenaar meermale ons kinders groot, en nie meer die ouers en die Bybel nie.

Vir my as ‘n gewone gelowige kerkganger lyk dit soms of die teoloë die meeste oor die Bybel twyfel, wat die skape geweldig verwar. Dan sit ons ook in Afrikaanse geledere met die golwe van woede wat die wêreld laat losbreek oor die gelowige en sy kerke.

Daarom moet ons in hierdie Calvyn gedenkjaar weer opnuut kyk na ons Erfenis, en dit onbeskaamd en onbeskroomd uitdra met elke middel wat ons kan. Ons moet nie die heeltyd op die verdediging wees nie, ons moet op die “aanval” wees. Ons maak te min van die wonderlike erfenisse van die Protestantse Hervorming. Ons roep nie meer ons mense genoeg op om hulle roepings na te kom nie, ons mag nie toelaat dat die negatiewe feite ons regeer nie, ons moet net op ons opdrag fokus. God is Almagtig. Ons moet nie te klein dink en te min van onsself verwag nie. Wat keer ons byvoorbeeld om ‘n reuse beursfonds op die been te bring om Christelik-Gereformeerde onderwys op alle vlakke en in al sy fasette te bevorder?

Ja, die wêreld is omgekrap, maar as Christen Gereformeerde gelowige voel ek rustig, omdat ek weet dat God regeer. Hy is Almagtig, en Hy beskik oor alles. Ons mag ons nie laat afskrik nie. Mag die Here ons help om ons roepings gehoorsaam na te kom. Kom laat ons sterk en vol moed wees.

Bronne:

[1] John Kane-Berman, “A Risk not Recognised”, Fast Facts, no. 7/2009, July 2009, p. 1; Gail Eddy, “Unhappy Families”, Fast Facts, no. 7/2009, July 2009, pp. 2-3.

[2] Brian Pottinger, The Mbeki Legacy, Cape Town: Zebra Press, 2008.

[3] Doreen Atkinson, “Taking to the streets: has developmental local government failed in South Africa?,” Buhlungu, S. et al., (eds.), State of the Nation, South Africa 2007, Pretoria: HSRC Press, 2007, pp. 53-77.

[4] Donald, L. Horowitz, The Deadly Ethnic Riot, Berkeley: University of California Press, 2001, p. 343.

Twee Toekomsbeelde

Posted on Februarie 22, 2023Februarie 27, 2023 by Paul Maritz

Twee toekomsbeelde.

Dit is die jaar 3007. Die Professor kyk op haar horlosie. Dit is byna nog tien minute voor die klas begin. Sy kyk by die venster uit, verby die eeue oue geboue na die sneeubedekte berge van die pragtige Noorweegse Universiteitsdorpie. Haar nuutste boek speel juis in hierdie berge af. Sy dink aan vandag se klas, aan die vreemde versoek van die jong student wie se voorgeslagte blykbaar aan die warm Suidpunt van Afrika gebly het – waar hulle die taal gepraat het wat sy as ’n akademiese stokperdjie bestudeer. Afrikaans. As Taalhistorikus stel sy van ál die tale wat verdwyn het, die meeste in Latyn en Afrikaans belang. Sy weet nie hoekom juis dié twee haar nou eintlik interesseer nie. Moontlik omdat die beskawings wat hierdie tale gebruik het só suksesvol was voordat hulle soveel eeue na mekaar verdwyn het.

Terwyl die eerste van die klein groepie studente wat haar kursus in verdwene tale neem die klas binnekom, dink sy aan die student se versoek om vir hulle meer te vertel van dié taal en mense wat in die vorige eeu verdwyn het. Sy wou spesifiek weet of die uitsterf van die taal en die mense wat dit gepraat het ’n noodwendigheid was, en of dit anders kon gewees het- moontlik as daar ander keuses gemaak is. As Taalhistorikus was dit vir haar interessant om weer navorsing oor die geskiedenis van hierdie taal en sy mense te doen. Sy het selfs ’n vakkundige kollega in Suid-Afrika opgespoor wat haar na ’n paar ou mense verwys het wat die taal nog kon praat. By hulle het sy gehoor dat daar nog ’n paar duisend was wat Afrikaans kon praat en verstaan.

Maar, soos met die Romeine, is daar nie konsensus hoekom die taal en sy mense uitgesterf het nie. Uit haar navorsing is dit wel duidelik dat hulle die suksesvolste beskawing in Afrika was voordat hulle onder die golwe van die geskiedenis verdwyn het. Soos in die geval van die Romeine, het getalle skynbaar die deurslag gegee. Afrikaners het vanaf die begin van die vorige eeu af ’n bevolkingsínploffing beleef as gevolg van lae geboortekoerse en emigrasie, terwyl ander groepe se getalle nog vir ‘n paar dekades gegroei het. Baie van die geskiedenisboeke verwys negatief na die Afrikaners in hul voetnotas, na aanleiding van ’n sg. “Apartheidstelsel” waarmee hulle vir ’n tyd die land beheer het. Hierdie tipe probleem kom egter maar steeds oor die hele kontinent voor. In die groter konteks van Afrika, lyk dit vir haar maar eerder soos ‘n belangebotsing tussen verskillende groepe, moontlik gekompliseer deurdat verskillende rasse daarby betrokke was. Dit kon ook wees dat hierdie klein volkie maar gemaal is deur wiele van die wêreldkonflik tussen die grootmoondhede van daardie tyd.

Nie dat die probleme in dié gebied opgehou het met die beëindiging van die Koue oorlog en die koms van meerderheidsregering nie. Suid-Afrika het al hoe meer deel van Afrika en die probleme van Afrika geword. Die belangrikste rede vir die kwyning van Afrikaans en die Afrikaner blyk enkelkind gesinne en die toenemende emigrasie van jong Afrikaners te wees, skynbaar in reaksie op die Afrikanisering van die land en die gebrek aan ‘n toekomsbeeld en geleenthede vir hulle. Mettertyd was Afrikaners, wat altyd dun verspreid oor die land was, se getalle feitlik orals so klein persentasie van die bevolking, dat dit nie prakties moontlik was om Afrikaans of Afrikaanse instellings in stand te hou nie. Daarom het hulle instellings toenemend die vorm van die bevolking begin aanneem. Afrikaners het later net tweetalige enkellinge geword, en is al hoe meer opgeneem in die meerderheid, en hulle waardes en oortuigings het algaande versmelt tot dit nie meer onderskei kon word van ander nie.

Op buitelandse gebied het sake ook drasties verander. Die permanente lede van die Veiligheidsraad van die VN, en spesifiek Indië, China en Brasilië, het al ‘n paar keer skerp gebots oor die grondstowwe van Afrika. Sedert die groot wêreldkonflik oor klimaatkwessies in die veertigs, en namate Islam die meerderheidsgodsdiens in Europa geword het, het die VSA sy histories isolasionistiese beleid herontdek en sy neus grootliks uit die wêreldpolitiek gehou. Die tyd toe Westerse waardes, instellings en tale die gang van gebeure bepaal het, het ook verbygegaan en is verplaas deur dié van die nuwe wêreldmagte. En alhoewel niemand die term kolonisasie gebruik nie, is Afrika in die praktyk deur die grootmoondhede opgedeel in Indiese, Chinese, Brasiliese en Eurabiese (Versamelnaam vir Europa en Moslemlande) “grondstofkolonies”.

Kon die geskiedenis van Afrikaans en die Afrikaner anders verloop het? Die vraag hang in die lug, en die nege studente kyk vraend na haar. Miskien-, miskien as die ANC nie na hulle oorname met ‘n struggle styl aanhou regeer het nie, miskien as die ou Afrikaner instellings nie platgeval het nie, miskien sou die jongmense gebly het as die ouer geslag vir hulle ‘n toekoms kon skep, miskien miskien. Maar die volk wat wêreldleiers op elke gebied opgelewer het, het verlam deur die ANC se beskuldigings oor die verlede, vertroue in homself en in sy toekoms verloor. Afrikaners het die atoom gesplit, harte oorgeplant, wêreldmagte op die slagveld gepak, globale sakeryke gebou, ‘n moderne taal ontwikkel, met die wêreldgrotes op elke gebied saamgepraat. Dit was een van die min volke wat homself binne die bestek van een geslag gemoderniseer het, wat oor ‘n stel tydlose waardes beskik het wat hom gedryf het om die hoogste prestasies op wetenskaplike, tegnologiese en kulturele gebiede te behaal, ver van die naaste ontwikkelde land af.

Daardie selfde volk het, ‘n geslag later, bykans nie meer kans gesien om ‘n Afrikaanse kleúterskool in stand te hou nie, en die jongmense het weggetrek toe ‘n Afrikaanse lewe nie meer moontlik was nie… Dié volk van groot idees en groot dade, se planne het té klein vir die probleem geword, planne wat buitendien nie behoorlik of betyds uitgevoer nie.

Die Professor bly nog diep ingedagte sit en peins lank nadat die studente die klas verlaat het, dan staan sy op en stap vinnig uit, sy moet nog gaan aandete maak…

Dames en Here, ek is daarvan oortuig dat hierdie negatiewe toekomsbeeld ons voorland is as ons nie iets drasties begin doen nie. Gelukkig is dit nog nie te laat nie, en kan ons nog baie doen. Gelukkig is daar genoeg tekens dat ons mense die verlamming van die afgelope dekade of wat begin afskud en dat hulle weer begin dink en doen. My grondliggende uitgangspunt is dat die toekoms van ‘n mens of ‘n volk ‘n keuse is wat gemaak word. Jy kies ‘n toekoms, en dan werk jy om dit te realiseer. Deur nie te kies nie, kry jy die toekoms wat ander vír jou kies.

Daarom hou ek graag ‘n positiewe toekomsbeeld aan u voor, waarna ek wil afsluit met ‘n kort fotobeeld van wat Solidariteit reeds in plek gesit het om die positiewe toekomskeuse ‘n werklikheid te maak.

Dit is die jaar 3007. Dit is ‘n groot jaar vir Afrikaans en die Afrikaner, want dis nou 400 jaar gelede wat Hendrik Bibualt die eerste was wat in die openbaar gesê het:” Ik ben een Afrikander”.

Die Afrikaner en sy taal het in daardie 400 jaar deur diep waters gegaan, maar ook hoë hoogtes bereik. Dit lyk of ons met elke eeuwending deur ‘n bestaanskrisis gegaan het, maar gelukkig nog elke keer sterker anderkant uitgekom het. Hier verwys ek na die krisisse van 1707, 1806, 1902, en die krisis rondom die jaar 2000.

Die krisis na die ANC se bewindsoorname in 1994 was sekerlik die Afrikaner se grootste bestaanskrisis. Alhoewel die koms van demokrasie aanvanklik met ope arms deur Afrikaners verwelkom is, het daar mettertyd ‘n ontnugtering ingetree namate die ANC al meer soos oorwinnaars in plaas van bevryders begin optree het. Terwyl daar nog steeds lippediens aan die Grondwet getoon is, het daar gaandeweg ‘n al hoe groter gaping tussen die grondwetlike teorie en die harde praktyk ontwikkel. Oorgangstydperke in Afrika duur sowat twintig jaar, en teen 2014 was die land al onherkenbaar getransformeer.

Maar waar talle waarnemers die Afrikaner en Afrikaans se ondergang voorspel het, het daar rondom die eerste dekade van die vorige eeu ‘n besliste wending gekom. Oor die redes daarvoor verskil mense dikwels, maar dis duidelik dat dit aan ‘n paar positiewe verwikkelings toegeskryf kan word.

Eerstens het Afrikaners ophou kla oor alles wat sleg gaan, en self verantwoordelikheid vir hulle toekoms begin aanvaar. Dit is asof die besef posgevat het dat elke geslag verantwoordelik is vir sy eie tyd, en dat die verskraling van Afrikaner strewes tot materiële welvaart alleen nie voldoende was om in Afrika te oorleef nie. Daar is al meer besef dat ‘n groep welvarende Afrikaanse individue nie dieselfde as ‘n suksesvolle gemeenskap is nie.

Die keerpunt het gekom toe die besef posgevat het dat ‘n klein gemeenskap sterk en lewenskragtige instellings nodig het om in ‘n oop samelewing te oorleef en te floreer. Afrikaners kon nie meer wag op die regering of statutêre leiers om vir hulle rigting te gee nie, want minderhede het nie amptelike leiers of gesagstrukture nie. Gemeenskappe wat nie wil of kan ontbind nie, moet sterk burgerlike instellings stig met die nodige uitvoerende vermoë om noodsaaklike dienste aan hulle gemeenskap te lewer.

Anders as die Afrikaner se vroeëre suksesverhale, was daar nie hierdie keer ‘n sentrale leier, -organisasiestruktuur of strategie wat tot ‘n oplossing gelei het nie. Die slagspreuk was eerder volksveelheid as volkseenheid. Dit was meer ‘n losse beweging as ‘n vaste plan wat gevolg is. Dit het begin as ‘n paar klein stroompies wat eers onseker- maar later al sterker en met meer selfvertroue saam begin vloei het. Die sukses was te wyte aan ‘n kombinasie van trek en stootfaktore. Namate makliker niksdoen opsies misluk het en die moeiliker selfdoen opsies meer suksesvol geraak en momentum begin kry het, het mense moed geskep en het daar ‘n spontane Afrikaner herlewing gekom.

Grondwetlike regte is opgeëis en in die praktyk omskep met sterk instellings, sodat dit nie net papierregte gebly het nie. Afrikaners het die demokratiese ruimtes wat daar vir hulle oop was ten volle begin benut en verder verruim, en besef dat hulle slegs kan help om die land te laat slaag as hulself as ‘n gemeenskap suksesvol is. Selfs die regering het mettertyd ingesien dat Afrikaners wat die ruimte het om voluit hulself te wees, terselfdertyd ook die beste Suid-Afrikaners is.

Afrikaners het begin insien dat hulle meer van hulself moet verwag. Ou ideale is omskep in nuwe drome, ou idees is hersien volgens nuwe werklikhede, omgesit in vars idiome en daarna met lewenskragtige instellings nagejaag en tot werklikhede omskep. Hulle het ingesien dat geskiedenis gemáák word, en nie vanself gebeur nie.

Na vele probeerslae, het daar ‘n oorkoepelende Afrikaner sambreel liggaam tot stand gekom wat ruimte gebied het vir almal se standpunte, maar wat op ‘n geloofwaardige manier aan oplossings gewerk het. Daaruit het ‘n organisatoriese herskikking voortgespruit, en funksionele organisasies is op sleutelgebiede gestig terwyl ander opnuut belyn is sodat noodsaaklike dienste op maatskaplike, onderwys, en kulturele gebiede gelewer kon word.

Hierdie dienste is op ‘n koöperatiewe sake grondslag gestig, en daar is bv ‘n netwerk Afrikaanse privaatskole reg oor die land gestig. Daarmee saam het kolleges ontwikkel wat Afrikaanse beroepsopleiding verskaf het, terwyl daar ook regsfondse ontstaan het wat die Afrikaanse gemeenskap se regte in die howe verdedig het waar nodig. ‘n Skakelkantoor of Taal ambassade is in Europa geopen wat die bande met ons stamlande versterk het, en mettertyd tot groot materiële hulp met die befondsing van die strategie gelei het.

Daarmee saam is organisasies wat bande met die Diaspora gebou het versterk, en het hierdie wêreldwye bande as ‘n groot hulpmiddel gedien om suksesvolle strukture in Suid-Afrika op te rig. Namate die situasie vir Afrikaners in Suid-Afrika verbeter het, het duisende kinders van die oorspronklike emigrante na die land teruggekeer en aan ‘n nuwe toekoms help bou.

Sakelui het ook begin om Afrikaanse jongmense te help deur ondernemerskap onder hulle te bevorder, terwyl ‘n navorsings instituut opgerig is wat ‘n groot bydrae gelewer het om paaie oop te dink en te studeer. Gemeenskapsradio’s is mettertyd landswyd op die Amerikaanse model opgerig, en het ‘n groot rol gespeel om samewerking onder Afrikaners te bevorder. ‘n Vrywillige gemeenskapsbelasting is ingestel om almal toegang tot die netwerk van dienste te gee en die aktiwiteite te befonds.

Daar is ook alliansies en vennootskappe met ander gemeenskappe gevorm, en ‘n hoogtepunt was die skakeling met ander groepe in Afrika via die Afrika Unie. Afrikaanse burgerregte groepe het na aanvanklike konfrontasie met die regering uiteindelik daarin geslaag om suksesvol met hulle oor knelpunte te onderhandel, en die regering het mettertyd besef dat ‘n suksesvolle Afrikaner gemeenskap in landsbelang is. ‘n Reeks Opvolgskikkings is gesluit.

Groot moeite is ook gedoen om die armoede en werkloosheid in die swart gemeenskap te verlig, en daar is ten alle koste teen isolasie gewaak.

Die geluk was dat daar nie baie van nuuts af gedoen moes word nie, omdat die basiese boustene vir die plan reeds bestaan het en dit net belyn of heraktiveer is. Na net meer as tien jaar is die droom bereik van ‘n selfstandige Afrikaner gemeenskap met selfdoen instellings wat sy selfstandigheid op elke terrein ondersteun en inhoud daaraan gegee het.

Mag ek afsluit met ‘n kort fotobeeld van die boustene wat Solidariteit reeds in plek begin kry het omdat ons die positiewe toekoms gekies het, en wil ek terselfdertyd ook erkenning gee vir dit wat ander organisasies reeds in plek gesit het.

Versoening en Verwydering?

Posted on Februarie 22, 2023Februarie 27, 2023 by Paul Maritz

Die deelname van verskillende groepe aan die nasiebou- en versoeningsaktiwiteite, en die redes waarom gesamentlike deelname nie spontaan plaasvind nie.

Inleiding en padkaart

Afrikaners is ŉ inheemse volk van Afrika met ŉ geskiedenis van meer as 350 jaar op die vasteland. Daarom praat ek vandag hier as ŉ inheemse en oortuigde Afrikaner, Suid-Afrikaner en Afrikaan. Ek het nie ŉ tweede paspoort nie – en beplan nie om een te kry nie. Selfs die ANC het verlede jaar in ŉ besprekingsdokument oor die sg. “nasionale vraagstuk” hulself só oor die Afrikaner se verbintenis tot Afrika uitgelaat: “It is becoming clearer and clearer that white Afrikaners have a different emotional, psychological and material relationship to Africa and South Africa compared to other whites”.

Daarom is dit belangrik dat hierdie simposium besin oor geskiedkundige vraagstukke soos die land se verdeelde verlede, omdat dit van groot betekenis vir ons almal se toekoms is. Ek wil graag op die volgende punte klem lê:

Die 1994-skikking en versoening;
Vervreemding tydens die Mbeki-era;
Bywoning van nasiebou- en versoeningsaktiwiteite;
Die geskiedenis as slagveld?

Die 1994-skikking en versoening

Die meeste Afrikaners was in 1994 optimisties oor die toekoms, en het geglo dat hulle grondliggende belange met die koms van die nuwe bedeling veilig sou wees. Leiers het hoog opgegee oor die “Suid-Afrikaanse wonderwerk” en “die beste grondwet in die wêreld” wat almal se regte sou beskerm en verskans. Dit was veral die grondwetlike beskerming van Afrikaans se amptelike status wat ŉ groot rol in die gerusstelling van leidende Afrikaners oor die nuwe bedeling gespeel het. Huntington het in sy “Clash of Civilizations” betekenisvol verklaar dat sprekers van minderheidstale in ŉ veeltalige land nie omgee om die verbindingstaal te praat nie, solank die voorwaardes bestaan vir die voortgesette ontwikkeling en groei van hul eie taal op terreine soos onderwys en die universiteitswese.

Die oorgangsfase na die verkiesing was dan ook gekenmerk deur president Mandela se versoeningspolitiek. Hierdie beleid was daarop gemik om blankes gerus te stel, en ŉ gladde en vreedsame oorgang na swart regering te bewerkstellig. In hierdie fase is daar ook groot veranderings in die ANC se ekonomiese beleid aangebring, weg van sosialisme en kommunisme na die GEAR-program, wat ŉ sentrum linkse vryemark stelsel in Suid-Afrika gevestig het.

Die Mandela faktor, die euforie oor die nuwe Grondwet, die aanvaarding van GEAR en die feit dat die ANC-regering in die oorgangsfase téén pessimiste se negatiewe verwagtings in nie die land dramaties in die grond in regeer het nie, het geweldig baie tot versoening en die geloofwaardige vestiging van die nuwe bedeling bygedra en blankes gerusgestel dat daar nie veel sou verander nie. Prof. Wessel Visser, historikus van Stellenbosch, meen daar was ŉ gevoel van verligting in die lug, ŉ kunsmatige gevoel dat diepliggende verskille skielik en wonderbaarlik verdwyn het, en dat ŉ nuwe Suid-Afrikaanse nasie nou tot stand gekom het, veral na die 1995 oorwinning van die rugby wêreldbeker.

In die besonder is die wit elite deur al hierdie gebeure gepaai, en veral wit sakelui, akademici, medialeiers en politici het gevoel dat hulle grondliggende belange deur die grondwet beskerm was. Die nuwe regering het slim daarin geslaag om die ou wit gesagsorde te koöpteer as deel van die nuwe magselite terwyl hulself regeringservaring kon opdoen. Groot klem is op grondwetlike beginsels en nie-rassige beleidsrigtings gelê. Regstellende aksie in hierdie tydperk was hoofsaaklik daarop gemik om ŉ nuwe leierskorps – wat regeringsbeleid in die staatsdiens en openbare sektore sou uitvoer – te vestig en om onbillikhede van die verlede reg te stel.

Na die aanvaarding van die finale grondwet en die verkiesing van mnr. Mbeki as staatshoof het die transformasie-era aangebreek, met die ANC se mag nou sterk genoeg gevestig. Die ANC het deur demokratiese verkiesings en grondwetlike meganismes sy beheer landwyd op alle gebiede gevestig, en die klem het gaandeweg vanaf die grondwet en versoening begin skuif na die transformasie van die land en sy instellings volgens proporsionele rasseteikens. Prof. Wessel Visser meen dat die Mbeki presidentskap se program van versnelde Afrikanisering onder die vaandel van transformasie, gaandeweg ŉ groot ontnugtering oor die nuwe Suid-Afrika by die gemiddelde Afrikaner laat posvat het.

Professor Lawrence Schlemmer se navorsing het daarop gedui dat ŉ kommerwekkende vervreemding sedert 1994 tussen die Afrikanergemeenskap en die nuwe politieke orde ontwikkel het. Sy gevolgtrekking was dat die gemiddelde Afrikaner “afgeskakel’ (switched off) en uitgerangeer voel en nie veel meer in die hoofstroom (swart) Suid-Afrika belangstel nie. Die invloedryke Ton Vosloo van Naspers het in 2002 opgemerk dat dit nie ŉ poging is om paniek te veroorsaak as mens sou sê dat die Afrikaner in ŉ krisis verkeer nie, met rooi ligte wat op sy bestaanspad flikker.

Hierdie ontnugtering spruit waarskynlik uit ŉ gevoel by baie Afrikaners dat die nuwe bedeling nie aan hulle optimistiese verwagtings van 1994 voldoen het nie, en spyte van die middelklas se suksesvolle aanpassing op ekonomiese gebied. In 1994 was die meerderheid Afrikaners oortuig van die noodsaak dat swartmense volle politieke regte moes hê, maar het hulle teen die eeuwending bekommerd geword dat die politieke veranderings verder as gelyke regte gegaan het en dat baie van hul eie regte nou bedreig was. Afrikaners wou ŉ volle en gelyke demokrasie hê, maar het nie verwag dat hul eie demokratiese regte min gewig sou dra of dat hulle hul politieke invloed heeltemal sou verloor nie. Hulle het aanvaar dat die swart geskiedenis sy regmatige plek sou moes inneem, maar het nie verwag dat hulle eie geskiedenis bykans gekriminaliseer sou word nie. Hulle het begrip gehad vir die ANC se siening dat húlle plekname en erfenisse groter erkenning moes kry, maar wou nie hê dat Afrikaanse plekname en historiese erfenisse voor die voet verander moes word nie. Afrikaners het gedink dis niks minder as reg nie dat die inheemse swart tale die geleentheid moes kry om hulle volle potensiaal te verwesenlik, maar kon nie sien waarom Afrikaans in ‘n proses van verengelsing benadeel moes word nie. Afrikaners het begrip gehad vir die regstelling van dit wat verkeerd was, maar verwerp die misbruik daarvan om Afrikaanse instellings te verengels en onder swart beheer te bring dmv die beginsel van (rasse) “verteenwoordigendheid”.

Hierdie groeiende gaping tussen ŉ mooi grondwetlike teorie en harde praktyk is treffend verwoord deur meningsleiers soos professor Francois Venter van Potchefstroom, ŉ grondwetlike regsgeleerde en een van die argitekte van die nuwe bedeling. Hy het reeds in 2002 die stelling gemaak dat “Die ANC van vroeg in die negentiger jare vir hulself langtermyn ideologiese doelwitte gestel het, en dit raak al hoe duideliker dat van daardie doelwitte steeds sonder kwalifikasie nagestreef word. In die onderhandelingsproses is ŉ aantal toegewings gemaak ten einde beheer oor die staat te kry, sodat hulle dan die middele van die staat kon gebruik om stelselmatig hul oorspronklike doelwitte te verwesenlik.”

Hierdie “voortsetting van die struggle deur staatsmag” word ten beste illustreer deur die deurlopende druk op Afrikaans as openbare taal, kulturele vandalisme soos die gedwonge verandering van plekname soos Pretoria en Potchefstroom, planne vir ŉ magsgreep by die Kaapse metro, die hantering van sekere grondverdelingsaksies, die toepassing van regstellende aksie, en veral ook die hantering van die geskiedenis van die Afrikaner.

Al hierdie gebeure het ŉ groeiende kommer by talle Afrikaners laat ontstaan dat die historiese skikking van 1994 in baie opsigte bykans vervang word met ŉ “wenner-vat-alles” benadering wat nie ruimte vir minderhede se sienings bied nie.

Bywoning van nasiebou- en versoeningsaktiwiteite

Dit bring my by die bywoning van nasiebou- en versoeningsaktiwiteite, en in besonder die bykans algehele afwesigheid van witmense by openbare feesdae. Spontane deelname aan nasiebou- en versoeningsaktiwiteite sal waarskynlik net plaasvind as almal voluit deel daarvan voel. As bepaalde groepe egter voel dat hulle uitgesluit word en dat die fokus en tema van die nasionale feesdae net op ŉ sekere groep gemik is, sal hulle uiteraard nie spontaan deelneem nie. Soos Wessel Visser dit stel: “Afrikaners word nie gelok deur ŉ nasiebou-benadering van één geskiedenis, één Engelse taal en één patriotiese party nie”.

‘n Voorwaarde vir spontane deelname is dus dat alle groepe se sensitiwiteite verreken moet word, in die besonder op godsdienstige-, politieke- en kulturele gebiede. Daarvoor is behoorlike raadpleging nodig, en nie weer die een of ander vorm van elite skikking nie.

ŉ Voorvereiste vir betrokkenheid is dus dat daar demokratiese ruimte vir almal moet wees. Ek het aan die begin gesê ek is van geboorte en uit vrye keuse ŉ Afrikaner, ŉ Suid-Afrikaner én ŉ Afrikaan. Al wat die meeste Afrikaners wil hê is die demokratiese ruimte om voluit Afrikaners te wees, dan sal hulle voluit Suid-Afrikaners wees – die beste wat daar in die wêreld is. Maar kry ek die gevoel dat ek die ruimte om Afrikaner én eersteklas Suid-Afrikaner te wees misgun word, verloor ek my entoesiasme vir nasiebou en nasionale feesdae op daardie voorwaardes. Miskén een van my identiteite, en daar bou daar ŉ weerstand teen die ander op. Soos dr. Pieter Mulder dit gestel het: “As die prys van Suid-Afrikanerskap my Afrikanerskap is, dan is die prys te hoog”. Dan is dit soos Samora Marchal sou gesê het: “for the nation to grow, the tribe must die”. As almal egter die demokratiese ruimte het om hul eie identiteite voluit uit te leef, sal hulle ook voluit hulle Suid-Afrikaanse identiteit uitleef en spontaan deelneem aan nasiebou aksies. Daarom is my beroep op demokratiese ruimte vir ŉ balans tussen ewe belangrike identiteite.

Spontane deelname sal nie gebeur as nasionale feeste uit die oogpunt van die Afrikaner gemeenskap as ‘n tipe “oorwinningsfees” beleef word, of as die verlede aangebied word as die verhaal van helde en skurke, of as mense voel hulle het nie ‘n gelyke plek in die toekoms van hierdie land nie. Daar kan tog nie van die Afrikaner verwag word om feesdae by te woon waar hulle en sy geskiedenis as gerieflike politieke slaansakke gebruik word nie, waar die ANC se weergawe van die geskiedenis as die enigste en amptelike weergawe aangebied word, en waar hierdie vertolking van die verlede gebruik word om omstrede aspekte van die regering se huidige en toekomstige beleid te regverdig nie. En as ek die Afrikaner van die verlede verdedig, wil ek regtig nie beskuldig word dat ek terugverlang na die verlede of dat ek die onverdedigbare wil verdedig nie. As ek na sommige dinge uit die verlede kyk wil ek uitroep soos Maarskalk Petain in April 1940, toe hy verklaar het dat: ”France is in need of defeat. Defeat is necesarry for her regeneration. Vicory would strenghen the political regime which had led her to moral ruin. Anything is preferable to the contuinuation of so a perfidious a regime”. Maar Petain was verkeerd; sy optrede het die Nazi’s gehelp om Frankryk oor te vat. Natuurlik is daar groot foute in die verlede gemaak, maar aan die ander kant word daar nooit erkenning gegee vir dit wat wel reg gegaan het nie. Ons voorouers was beslis nie supermense nie, maar was beslis ook nie kriminele nie. Hulle was net gewone mense wat in ongewone omstandighede foute gemaak het, maar ook buitengewone wêreldklas prestasies opgelewer het. Dit is veral nie regverdigbaar dat die Afrikaner verantwoordelik gehou word vir alles wat in die land fout gegaan het nie. Suid-Afrika is deel van Afrika, en is deel van die probleme van Afrika wat onderontwikkeldheid veroorsaak het soos oorbevolking, die status van vroue, en gebrek aan ‘n ondernemerskapkultuur. Soos Ali Mazrui, die Nigeriese akademikus opgemerk het: “Africa as a whole borrowed the wrong things from the West – even the wrong components of capitalism. We borrowed the profit motive, but not the entrepreneurial spirit. We borrowed the acquisitive appetites of capitalism, but not the creative risk taking.

Verder kan ons nie mense regverdig buite hul tyd oordeel, sonder om terselfdertyd ook die invloed van ‘n bepaalde era se strategiese konteks, (bv die koue oorlog) of historiese stroomversnellings soos dekolonisasie, of traumatiese gebeure soos die konsentrasiekampe te verreken nie.

Die meeste mense het maar ‘n selektiewe geheue as dit by die verlede kom. Kyk hoe hoogheilig was die Britte teenoor die regte van andere wat die Voortrekkers aan die Oosgrens sou geskend het, maar kyk na hulle eie rekord met die Konsentrasiekampe meer as ‘n halfeeu later. Die ANC is lief daarvoor om die Afrikaner se verlede te fynkam en te vergelyk met vandag se hoogste standaarde, maar is self taamlik vergeetagtig wanneer dit kom by die veel erger vergrype van bv Stalin of baie Afrika lande en leiers. Mag ons nooit van die ANC hoef te sê soos Talleyrand teleurgesteld gesê het van die Franse Koningshuis na die eerste abdikasie van Napoleon en die koningskap herstel is nie:” Die Koningshuis het niks vergeet en niks onthou nie”. Ek kan my ook nie herinner dat iemand in hogere kringe al onthou het van die tragiese geskiedenis van slawerny in Afrika wat betref die verslawing van mede-Afrikane nie.

Daarom moet ons maar die verlede soos Paul Kruger hanteer: “Neem uit die verlede alles wat goed en mooi is, vorm daarna jou ideaal en streef dan om dit in die toekoms te verwesenlik”. Soms is ek in die SA konteks bekommerd oor ‘n benadering van: soek in die verlede na dit wat ons kan verdeel, vorm daarna jou politieke beleid en streef dan om in die toekoms daardie foute te herhaal!

Dis vandag mode om die Afrikaner van 1834 te meet teen 2006 se voorste menseregte ideale, wat nou nog nie eers op ‘n kwart van die planeet alledaagse praktyk is nie! Ten spyte daarvan is dit insiggewend om te lees dat artikel 5 van Retief se Manifes van 1837, uitdruklik teen slawerny stelling ingeneem het, byna 30 jaar voór die Amerikaners eers ‘n burgeroorlog klaar moes veg om dit af te skaf. Artikel 10 van die ZAR Grondwet van 1858 se verbod op slawerny en slawehandel was ook voór die Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865) al wet.

ŉ Misbruik van die geskiedenis om by ŉ politieke beleid te pas het al geweldige skade aangerig. In sy ergste vorme kan dit tot die ontbinding van die geteikende groep lei, en ŉ roepe na wraak by die verontregte groep. Die geskiedenis of die misbruik daarvan is ‘n kragtige wapen, wat groter verwoesting as ‘n kernbom kan aanrig. Aktivistiese historici wat altyd net wil aanval (Offence is the rule of war-Foch) kan dit as ‘n wapen probeer misbruik om selfs die moontlikheid van ‘n liberaal-demokratiese Afrikaanse herlewing te voorkom of om onbillike diskriminasie te regverdig. My bekommernis is verder dat die transformasie stoomtrein nie net tot instellings beperk is nie, maar ook tot die geskiedenis.

My siening is dat daar nooit net een objektiewe en korrekte weergawe van die verlede kan of selfs hoef wees nie. Ons sienings word mos gekleur deur ons opvoeding, lewenservaring en ideologiese uitgangspunte. Bergman het seker nie verniet gesê ‘n ideologiese standpunt is ‘n waarde oordeel wat as ‘n feitlike stelling aangebied word nie! Ons stem nie eers oor die hede en die onmiddelike toekoms saam nie, hoe moet ons nou saamstem oor die verlede! Terloops, hierdie tipe stelsel word demokrasie genoem!

Wessel Visser meld tereg dat Afrikaners oor die algemeen die politieke, maatskaplike en kulturele grondverskuiwings in Suid-Afrika as traumaties beleef en beleef het, en soos die emigrasiesyfers toon, het baie dit selfs onhoudbaar gevind. Dit alles beteken nie dat Afrikaners ŉ frustreerde, angstige en ontnugterde minderheid is wat alle vorms van verandering nou probeer dwarsboom nie. Dit is eerder ŉ teken van ŉ gemeenskap wat soms moeisaam, soms opgeruimd deur reusagtige historiese omwentelings en stroomversnellings worstel, terwyl hulle hulself met hul verlede en toekoms probeer versoen!

Afsluiting

Om op te som: die hede is onseker, die toekoms is nie meer wat dit was nie, en selfs die verlede is nie meer veilig nie! As ek aan die volgende geslag dink, is ek meer bekommerd oor die verlede as oor die toekoms. As die volgende geslag Afrikaners die ANC weergawe as dié weergawe aanvaar, moet ons nie verbaas wees as ons kinders teen ons in opstand kom en alles waarvoor ons staan verwerp nie. Dit het al in ander lande gebeur. Hoeveel keer moes ek nie al hoor hoe jongmense kwaad sê dat hulle nou gestraf word vir die sondes van die vaders nie. Die vraag is of hulle agv skool leerplanne en die media nou reeds alles glo oor die vaders se sondes? Ek sê natuurlik nie dat ons vaders sonder sondes was nie, maar soos Alan Paton in 1985 tydens die Hoernlé gedenklesing gesê het:” If you liken Apartheid SA to Nazi Germany, that is a prostitution of language”. Die vraag is verder of die maklike emigrasie van baie Afrikaanse jongmense reeds iets te doen het met ‘n verwerping van hulle geskiedenis?

Daarom is die beoogde Erfenis sentrum van die allergrootste belang om balans en perspektief vir ons jongmense te bring. Daar is tog nie ‘n toekoms vir ‘n gemeenskap wat homself haat vanweë ander se weergawe van sy verlede nie.

Die Afrikaner is dood, lank leef die Afrikaner!

Posted on Februarie 22, 2023Februarie 27, 2023 by Paul Maritz

Tien jaar ná die instelling van algemene demokrasie in SA is dit noodsaaklik dat ons as Afrikaners voorraad opneem van ons situasie, eerlik met onsself wees oor die impak van die omwentelings op ons as gemeenskap, en dan koel en kalm vir die toekoms begin beplan. Ons as Afrikaners mag ons nooit selfsugtig isoleer nie, maar dit is uiters noodsaaklik dat ons ‘n slag na ons eie situasie begin kyk, natuurlik sonder om perspektief op die groot Suid-Afrikaanse prentjie te verloor. In die kort tydsbestek van ‘n halfuur waarin ek hierdie gewigtige onderwerp moet behandel, sal u begrip daarvoor hê as ek vinnig oor ingewikkelde sake gaan, wel wetende dat dit nie volledig behandel word nie, en dat daar uiteenlopende menings oor dit waaroor ek praat mag wees.

Daarom gaan ek in my toespraak stilstaan by enkele hoofpunte. In die eerste plek wil ek kyk na die vraag of die Afrikaner in die nuwe bedeling gekry het waarna hy so lank gestreef het, naamlik ‘n regverdige Suid-Afrika waarin daar plek is vir al sy mense, met gelyke regte vir almal, en waarin ook Afrikanerbelange veilig is. (Definisie: almal wat hulself sien as Afrikaners). Tweedens wil ek stilstaan by die strategiese kwessies en knelpunte wat ons sal moet verreken in die beplanning vir die volgende dekade en meer, en derdens wil ek ‘n paar breë vertrekpunte noem vir ‘n lewenskragtige Afrikanergemeenskap wie se grondliggende belange veilig is en wat sy plek kan volstaan in Suid-Afrika.

Die uitkomste van die nuwe bedeling

My toespraak fokus op die impak van die nuwe bedeling op die Afrikaner, en nie op nasionale suksesse soos die regering se vryemark ekonomiese beleid nie. ‘n Bedeling word nie gemeet aan die voorgaande goeie bedoelings, mooi grondwetlike formulerings, of huidige regeringsgerusstellings nie, maar aan die uitkomste daarvan. Hier laat ek die uitspraak oor aan een van die belangrikste argitekte van die nuwe bedeling, mnr FW de Klerk, toe hy verlede maand voor die Kaapse Persklub gesê het dat dit duidelik geword het dat sy bekommernisse oor die toekoms van minderhede wel deeglik gegrond was. Volgens hom is dit ‘n realiteit dat witmense en ander minderhede toenemend ontmagtig voel, en vra hy wat anders as dominasie dit is as die swart meerderheid die agenda dikteer vir die wit, Indiër en bruin minderhede, en hulle kernbelange daardeur negatief geraak word?

Volgens mnr de Klerk is die konsep van “verteenwoordigendheid” onversoenbaar met die grondwetlike beginsel van kulturele verskeidenheid. Hy sê dat in ons multikulturele gemeenskap “verteenwoordigendheid” daarop sal uitloop dat die meerderheid elke faset van minderhede se lewens sal beheer, of dit nou in hulle werk, skole, universiteite of hulle sport is.

Kyk mens na die probleme met Afrikaanse onderwys, die druk op Afrikaans as taal, die onbillike diskriminasie wat onder die vaandel van regstellende aksie gepleeg word, die emigrasie van soveel Afrikaanse jongmense en hoogs geskooldes wat nie meer ‘n toekoms hier sien nie, die ontmagtiging van Afrikaners en Afrikaanse instellings onder die dekmantel van transformasie, dan kan mens nie anders as om saam te stem met mnr de Klerk se uitsprake nie.

Die vraag is dan wat wou die oorgrote meerderheid Afrikaners tien jaar gelede gehad het, en wat het hulle gekry? Kom ons kyk bietjie in meer detail wat die groot meerderheid Afrikaners tien jaar gelede op verskillende terreine wou hê, en dan wil ek ‘n mening waag oor wat hulle voel hulle gekry het op dieselfde terreine. My mening is dat hulle wou hê dat swartmense volle regte moes kry, maar dat hulle tien jaar later bekommerd voel dat die omwenteling verder as gelyke regte gegaan het en dat baie van hulle eie regte nou in gedrang is.

Hulle het stemreg vir swartmense gegun, maar is nou bekommerd dat hulle eie stemreg tien jaar later in die praktyk bitter min invloed oor het. Hulle wou ‘n volwaardige demokrasie hê, maar voel nou dat hulle eie demokratiese regte oordonder word. Hulle het gemeen dis niks anders as reg dat swartmense volle burgerregte en gelyke geleenthede kry nie, maar voel nou baie dat hulself soos tweede klas burgers behandel word. Hulle was bly oor die grondwet se gelyke wegspring vir almal, maar sien dat gelykheid nou beteken dat almal gelyk by die wenpaal moet uitkom. Hulle het gestem vir die afskaffing van rassediskriminasie, maar voel nou dat hulle die teiken daarvan geword het. Hulle het gemeen dit is net regverdig as die inheemse tale hul volle potensiaal verwesenlik, maar het gemeen dat dit bereik kon word sonder om Afrikaans te marginaliseer. Hulle het saamgestem dat swartmense ekonomies bemagtig moet word, maar is nou bekommerd dat hulleself in die proses ontmagtig kan word. Hulle wou die ANC-bannelinge uit die buiteland laat terugkeer, maar wou nie hê dat die omstandighede só moes verander dat hul eie geliefdes tien jaar later landuit sou stroom nie. Hulle het gevoel dat Afrikanerbeheer oor die staatsmedia nie geregverdig kan word nie, maar wou dit nie net deur ANC-beheer vervang nie. Hulle wou hê dat swartmense hulle regmatige deel van die belastinggeld moes kry, maar wou nie self hul billike deel verloor nie. Hulle het aanvaar dat die “swart” geskiedenis sy regmatige deel in die son moes kry, maar wou nie die Afrikaner s’n bykans gekriminaliseer sien nie. Hulle het begrip vir die ANC se standpunt gehad dat hul plekname en erfenisse groter erkenning moes kry, maar wou nie hul eie historiese name en erfenisse laat uitskuif nie. Hulle het die noodsaaklikheid van die verbetering van swart onderwys ingesien, maar voel dat die ANC nou beheer van die Afrikaner se onderwys op alle vlakke oorgeneem het en dit begin verengels en domineer. Afrikaners het begrip vir die regstelling van historiese ongelykhede gehad, maar voel gegrief deur die misbruik daarvan om instellings te verengels en dit deur die ideologie van verteenwoordigendheid onder swart beheer te bring. Afrikaner kiesers het vrywillig minderheidsbeheer vir ‘n demokratiese regstaat verruil, maar baie voel tien jaar later uiters bekommerd dat die land in ‘n transformasiestaat begin verander.

Ek wil my siening oor waar die Afrikaner tien jaar ná demokrasie staan opsom deur te sê dat ‘n breë onrustigheid besig is om pos te vat dat die ANC die historiese 1994 ooreenkoms in belangrike opsigte begin verbreek. Dat Afrikanerbelange onder die dekmantel van regstelling benadeel word, dat die noodsaak om weg te beweeg van Apartheid as verskoning gebruik word om meerderheidsdominasie te regverdig, dat die demokrasie in die lig van die getalleverhoudings soms misbruik word om minderheidsgroepe te ontmagtig in plaas van te beskerm, dat verkiesings misbruik word om Afrikanerbelange by die stembus “demokraties” te oorweldig, dat Afrikanerbelange nie net ly onder regstelling of die onbedoelde gevolge van die nuwe bedeling nie, maar dat daar ‘n element van doelbewuste marginalisering teenwoordig is, dat die Afrikaner nie seggenskap het oor die aanwending van sy belastinggeld wat gebruik word om beleidsrigtings wat hom benadeel te befonds nie, dat die ANC sy “struggle” met behulp van staatsmag voortsit, dat die noodsaak van nasionale eenheid gebruik word om ANC oorheersing en die afwatering van diversiteit te regverdig.

Mnr Mbeki het al tereg opgemerk dat die belange van swart en wit in Suid-Afrika interafhanklik is. Die probleem wat gevolglik uit voorafgaande ontleding voortspruit, is dat enige beleidsrigting wat die Afrikaner in die naam van transformasie benadeel ook die Afrikaner ontmagtig om sy deel te doen om die massa arm swartmense in hierdie mooi land te help en te ontwikkel. Mag ek opsom deur te sê dat nieteenstaande al die goeie vordering op baie gebiede in die land, die Afrikaner en Afrikaans se situasie kommerwekkend versleg het, en dat mense wat dit op die hart dra ernstig daarvan werk sal moet maak om te verseker dat dit nie verder verswak nie.

Strategiese knelpunte en kwessies

Aan die begin van die tweede dekade van algemene demokrasie is dit noodsaaklik dat vinnig gekyk word na ‘n paar strategiese knelpunte of kwessies wat verreken sal moet word in ons beplanning vir die toekoms. Ek wil nie fokus op die simptome (soos onderwys) wat die gevolg is van hierdie knelpunte nie, maar wil probeer om ‘n paar van die oorsake uit te lig.

Demografie (bevolkingsgetalle)

Die vraag is nie meer of die Afrikaner ‘n toekoms het nie, maar of daar in die toekoms nog ‘n Afrikanervolk sal wees? Die Afrikaner is ‘n verspreide en krimpende minderheid, en geen beplanning sal help as ons nie meer getalle het nie. Ons geboortekoers is reeds benede vervangingskoers, emigrasie dun ons getalle verder uit, en vigs het ook ‘n wesenlike impak. Hierdie drie faktore het proporsioneel ‘n baie groter impak op Afrikanergetalle as wat vigs op swart getalle het. Dit is die belangrikste hekkie wat ons sal moet oorkom as ons ‘n toekoms wil hê. Getalle het ‘n deurslaggewende impak op die Afrikaner se politieke gewig, sy kulturele invloed, sy demokratiese ruimtes, sy ekonomiese krag en die regering se beleidsrigtings rondom die konsep van “verteenwoordigendheid”. Solidariteit het ‘n top-demograaf opdrag gegee om ‘n studie oor die saak te doen, en sal die resultate graag met ander organisasies deel. My voorstel is dat ons so vinnig moontlik ‘n behoorlike beraad oor hierdie onderwerp moet hou en kyk na voorstelle wat al in ander lande gewerk het.

ANC voortsetting van die struggle deur staatsmag

My bekommernis is dat die ANC nog nie besef die struggle is verby nie, dat hulle geneig is om soms die demokrasie te gebruik om hulle struggle-doelwitte deur te stoomroller, soos die onlangse naamsverandering van Pretoria. In die proses is hulle meesters op die gebied van mooi woorde en onberispelike idiome. Neem nou maar regstellende aksie. Wie kan nou teen regstelling wees, die woord se regverdiging lê immers in homself! Hulle giet hulle planne in ‘n onbesproke internasionaal-aanvaarbare liberale idioom waarteen niemand kan stry nie – en voer dan presies die teenoorgestelde, naamlik ‘n onliberale rassebeleid, uit. Goedgelowige sakelui is met hierdie mooi woorde en idioom in ‘n ANC nasionalistiese projek gekoöpteer om hulle te help om ‘n rasse-ideologie te implementeer, alles onder die mooiklinkende dekmantel van “regstelling”. Natuurlik is Solidariteit sterk ten gunste van opheffing, ontwikkeling en regstelling van wat verkeerd was. Maar in die praktyk gaan dit lankal nie meer oor regstelling nie, maar oor proporsionele rasseverteenwoordiging! Woorde soos “transformasie en regstelling” is soms net polities korrekte terme om Afrikanerinvloed en –beheer te vervang met swart ANC beheer oor instellings, ook instellings soos Universiteite wat direk met die Afrikaner se kulturele vryheid en identiteit te make het.

Afrikaner-selfvertroue

Die Afrikaner se selfvertroue en selfbeeld is die afgelope jare erg geknou. Baie aanvaar sonder meer die ANC se weergawe van die verlede – ‘n eensydige beeld, wat deur die ANC gebruik word om sy huidige beleidsrigtings te regverdig. ‘n Weergawe waarvolgens die Afrikaner en sy beleid van Apartheid verantwoordelik is vir feitlik alle probleme in die land, en dus nou verdien om vir ‘n onbepaalde tyd die teiken van regstelling en transformasie te wees. Natuurlik weet ons almal van onverdedigbare beleidsrigtings wat swartmense benadeel het en nou reggestel moet word. Maar swartmense in SA is mos nie die enigste armes in die wêreld nie. Meer as die helfte van ons planeet se inwoners is brandarm volgens die VN definisie, en daar was nie orals apartheid nie. Die ANC hou die Afrikaner nou verantwoordelik vir die normale probleme van armoede en onderontwikkeling wat elders in Afrika en in baie ander dele van die wêreld algemeen voorkom. Hulle vergeet ook van die probleme wat hulle self help veroorsaak het! Kan ons ooit die impak bereken wat die ANC beleid van vroeër om die land “onregeerbaar” te maak gehad het op ‘n kultuur van wetteloosheid wat help lei het tot die huidige vlakke van geweldsmisdaad? Of die uitwerking van die veldtogte vir munisipale boikotte en die kultuur van wanbetaling wat vandag nog voortduur en gelei het tot die ineenstortingl van munisipale dienste? Of die sanksie- en disinvesteringsveldtog se invloed op die huidige vlakke van werkloosheid? Laat ons maar eerlik wees sonder om die ander oorsake van armoede te misken: die ANC-in-regering sit nou met baie van die probleme wat die ANC-in-struggle help veroorsaak het en waarvoor hulle die Afrikaners blameer! Daar is ook geen erkenning vir dit wat wel reg verloop het en vir die mees suksesvolle ekonomie wat in Afrika opgebou is nie. Die feit is Afrikaners is, of was nog nooit, supermense nie, maar is of was beslis ook nie die kriminele van die geskiedenis wat ons in sommige kringe gemaak word nie. Ons was en is maar net ‘n doodgewone gemeenskap wat in ongewone omstandighede met buitengewone probleme moes worstel!

Ander kwessies

In die lig van die kort tydsbestek gaan ek nie die ander strategiese kwessies bespreek wat ek wel kernbelangrik ag nie. Dit is onder andere die opkomende verarming onder Afrikaners as gevolg van die historiese omwentelings van die negentigs; die ideedroogte wat darem nou begin opklaar; die probleem van “onervare magteloses” – van Afrikaners wat nie weet hoe om sonder staatsmag klaar te kom nie; van die gebrek aan sterk burgerlike instellings; van die feit dat daar nie ‘n samehangende droom of toekomsbeeld onder Afrikaners is nie en oor die gevolge van hierdie en baie ander probleme wat ons mense ervaar.

Die feit is dat die Afrikaner tans op die strategiese verdediging is, en dat veel van wat regverdig opgebou is, tans verlore gaan.

Vertrekpunte vir die toekoms

My droom vir die Afrikaner is díé van ‘n lewenskragtige selfstandige gemeenskap wie se grondliggende belange veilig is, en wat sy plek kan volstaan in Suid-Afrika. ‘n Gemeenskap wat oor die vermoë beskik om besluite wat hom raak te kan neem en dit self uit te voer. ‘n Gemeenskap wat homself én ander respekteer, wat aan sy eie kant is, maar met ‘n passie om te help werk aan die ontsaglike probleme van ons land en al sy mense.

Daarom wil ek 5 vertrekpunte vir toekomsbeplanning aan u voorhou wat nodig sal wees om hierdie breë droom te realiseer:

Doeltreffende belangebeskerming:

Die Afrikaner het ‘n groeiende behoefte aan doeltreffende belangebeskerming, wat sterker gaan word namate sy posisie verder verswak en die omgewing waarin hy leef onvriendeliker word. Enige beplanning sal hiermee rekening moet hou.

3.2 Bou voort op die suksesse

Ná bykans ‘n dekade van bykanse verlamming is daar weer sterk lewe in ons gemeenskap, en is daar genoeg suksesse waarop ons behoort voort te bou. Voorbeelde is daar baie, vanaf die magdom aksies wat op die taalakker aan die gang is, die herlewing van die oop gesprek en ‘n nuwe intellektuele debat onder Afrikaners, die opkoms en heropkoms van organisasies soos die FAK, Solidariteit, die Regslui vir Afrikaans, die Voortrekkers, Onderwysaksiegroepe en andere, die suksesse van die Voortrekkermonument en die Erfenisstigting, die groeiende gewildheid van Afrikaanse musiek, die reaksie op Solidariteit en die MVI se “Kom Huistoe” veldtog en ander emigrasie-aksies, die sukses wat die Rapport Onderwysfonds in sy eerste jaar behaal het, die steun wat Solidariteit se Helpende Hand as maatskaplike aksie van die gemeenskap ontvang, en die groeiende bereidheid van mense om hulle grondwetlike regte op te neem en te verdedig wanneer dit nodig is en nie anders kan nie, soos met die hofsake oor Afrikaanse skole. Kom ons bou op hierdie en ander suksesse voort: daar is weer lewe in ons gemeenskap!

3.3 Breë Afrikanerforum

Geen gemeenskap of groep in die land het net een mening nie, ook nie die Afrikaner nie (dankie tog!) Maar dit is wel nodig dat ons – met inagneming van en ruimte vir verskille – ‘n geloofwaardige gemeenskaplike forum tot stand bring om standpunte en inligting uit te ruil, aksies te koördineer en ‘n breë konsensus te bou rondom knelpunte wat ons as gemeenskap raak. Sonder om voor te gee dat so ‘n forum namens alle Afrikaners praat, behoort daar ook gesprekke met die owerheid vanuit so ‘n forum aangevoor te word. Soos wat vakbonde met ‘n bestuur beding oor sake wat hulle lede raak, kan verskillende organisasies met die regering beding oor sake wat ons gemeenskap raak.

3.4 Opvolgskikking

So ‘n proses van gesamentlike bedinging behoort ‘n tipe “Opvolgskikking” ten doel te hê, om knelpunte en griewe saam te vat in ‘n ooreenkoms of ooreenkomste met die regering. Ek wil vooraf waarsku dat ons glad nie bekommerd moet wees as die regering ons in die begin net vriendelik groet en hoflik ignoreer nie. Harde ervaring in die vakbond en -onderhandelingswêreld het my al geleer: wie nie ‘n faktor is nie, kry niks; nie eers die krummels wat by die besturende of regerende tafels afval nie. Met doelgerigte leierskap en goeie organisasievermoë sal ons op ‘n positiewe manier weer ‘n faktor moet raak waarvan die owerhede kennis sal moet neem. As ons nie vir Afrika en vir Suid-Afrika lief was nie, het ons mos ook emigreer. Ons veg nie vir ‘n beter verlede nie, ons werk vir ‘n beter toekoms!

3.5 Burgerlike netwerk

Baie van die Afrikaner se burgerlike organisasies en -instellings het spreekwoordelik oud en afgeleef geword, sonder die energie, uitvoerende vermoë of hulpbronne om hulle doelwitte te bereik. Ons sal ernstig hieroor moet besin, omdat die Afrikaner ‘n netwerk van lewenskragtige burgerlike “selfdoen”- organisasies op talle lewensterreine nodig het om die toekoms met vertroue tegemoet te gaan. Ons gemeenskap moet weer selfstandig word! Ons kan beslis nie net op die regering staatmaak om ons probleme op te los nie, hulle kan hul eie nie eens baasraak nie. Ons sal weer moet leer om sonder staatsmag suksesvol te wees, ons sal weer ‘n selfdoenkultuur moet aanleer, ons sal weer op ons eie bene moet leer staan. Wat ‘n wonderlike vooruitsig!

3.6 Alliansies

Ten spyte van groot uitdagings sal ons moet waak teen polarisasie, en behoort ons binne hoorafstand van die regering te bly. Daarom sal ons moet kyk na die moontlikheid van alliansies oor grense heen, en sal ons moet wys dat ons nie net selfsugtig en in isolasie na ons eie belange wil omsien nie. Aan die ander kant moet ons ook waak teen willose alliansies wat ons net gaan neutraliseer in ons pogings om aksie en lewenslus in ons gemeenskap te blaas.

Slot

In vergange se woorde van Vader Kestell: ‘n volk red homself. Ons toekoms is – menslik gesproke – in ons eie hande. Ons kan nie meer roem op die prestasies van die verlede nie: elke geslag moet verantwoordelikheid neem vir sy eie tyd.

Daar was ‘n tyd toe die Afrikaner homself verantwoordelik gevoel het vir die hele land se probleme. Daarvan is ons genadig bevry. Dit is nou tyd dat ons – sonder om selfsugtig te wees of onsself te isoleer – fokus op ons eie gemeenskap. As óns dit nie doen nie, sal niemand anders nie. Baie dankie.