Author: Francois Francois Redelinghuys

Daar bestaan nie meer regverdiging vir die voortsetting van ’n ramptoestand nie, en die verskuiwing na vlak 1 van die nasionale inperking is te min te laat. Die Solidariteit Beweging gaan regstappe neem indien die regering op 15 Oktober dit weereens wil verleng.

Flip Buys, voorsitter van die Solidariteit Beweging voer aan: “Die voortgesette inperking het alreeds in ’n baie groter ramp as die Covid-pandemie ontaard, en bedreig die lewensbestaan van miljoene mense. Dwang deur die staat behoort dadelik laat vaar te word ten gunste van persoonlike verantwoordelikheid vir mense se gesondheid.”

Volgens die Beweging het ’n ramptoestand net bestaansreg indien die staat die effek van die ramp beter as sy burgers en ondernemings kan hanteer. “Ons is verby die punt en moet begin om weg te beweeg van staatsbeheer na burgerlike verantwoordelikheid,” het Buys gesê.

Werner Human, adjunkbestuurshoof van Solidariteit verduidelik die volgende: “Daar is hoegenaamd geen gegewens wat die denkrigting ondersteun dat die enigste manier om die dreigement van ʼn virus te bestry, is om ʼn land in sy geheel onder ʼn  kwasi-outokrasie te werp nie.”

Solidariteit stel dat selfs met die piek van die Covid-19-pandemie het die staat misluk om die pandemie effektief te bestuur. Hulle was, volgens Solidariteit, roekeloos met die bestuur van die ekonomie en kaders het die ramptoestand misbruik om te plunder.

“Die ramptoestand ingevolge die Rampbestuurwet is nou onlangs vir die sesde agtereenvolgende maand hernu ten spyte van die drastiese afname in die virus se impak, sowel as die drastiese toename in die skadelike impak van die inperking. Vlak 1 laat steeds te veel onsekerheid en plaas ʼn onbillike las op te veel mense,” het Human gesê.

“Dit is dringend nodig dat die land na ’n gesonde normaal terugkeer, sodat die werk om die land weer op te bou aangepak kan word. Die regering se nuutste plan om die ekonomie op dreef te kry gaan tot niks lei as vertroue in die landsbestuur nie vinnig herstel word nie. Vertroue is die enigste werklike stimulus wat die land uit die huidige doodloopstraat sal kan kry. Daarvoor is beleidsekerheid, fiskale dissipline, ’n skoon regering, bekwame landsadministrasie en regsekerheid noodsaaklik. Sonder om daadwerklik korrupsie, wanbestuur en beleidsrigtings wat tot die land se afgradering al voor die pandemie gelei het, aan te pak, sal ekonomiese planne net op papier bly,” het Buys voorts gesê.

“Werkskepping sal net gebeur as diepliggende hervormings aangebring word, en as sosialistiese planne en rassevoorskrifte laat vaar word ten gunste van bewese beleid wat ekonomiese groei bevorder,” het Buys afgesluit.

Die aankondiging dat die ekonomie verder oopgemaak word is te min te laat. Die regering moes minstens 7 provinsies tot vlak 1 oopgestel het. SA is nou in ‘n ramptoestand as gevolg van die regering se wanbestuur van die ekonomie.

Die Covid-19 kurwe is besig om af te plat, maar die wyse waarop die pandemie deur die regering bestuur is veroorsaak dat die ekonomiese krisiskurwe nou eers begin styg. Die gevolge van die irrasionele sluit van die ekonomie gaan nog jare nadat die pandemie onder beheer is, voortduur.

Die regering het geen begrip getoon vir die delikate werking van die ekonomie nie. Mag is misbruik, politieke agendas is gedryf en fondse is geplunder.

Die Solidariteit Beweging doen ‘n beroep op die staat om verdere inmenging in die ekonomie te staak.

Die Solidariteit Beweging het vandag gesê dat die lening van sowat R70 miljard wat die Internasionale Monetêre Fonds (IMF) aan Suid-Afrika toegestaan het, aangewend moet word om die land midde die krisis te help en nie deur sekere politici as ’n skenking vir hul eie sakke of projekte beskou moet word nie.

Dit volg nadat sekere amptenare wat hoog op is onlangs betrek is by ’n ondersoek na korrupsie en tenderbedrog rakende die toekenning en aanwending van koronavirus-noodfondse, en verdere reddingsboeie aan ondermeer die SAL.

Volgens Flip Buys, voorsitter van die Solidariteit Beweging, is lenings wat deur ’n regering aangegaan word uiteindelik ’n juk wat die belastingbetaler moet dra om die skuld te vereffen. Derhalwe dring die Beweging daarop aan dat presiese inligting rakende die aanwending van hierdie fondse bekend gemaak moet word om sodoende deursigtigheid te verseker. “Met ’n verwagte staatskuld van oor die 80% van die bruto binnelandse produk (BBP) vir die jaar, kan ons nie bekostig dat fondse wat ten duurste bekom word om Suid-Afrika tydens die krisis te help deur korrupte kaders gekaap word, terwyl belastingbetalers vir die gelag moet betaal nie,” het Buys gesê.

Buys het voorts gesê dat die Beweging binnekort met die IMF in verbinding sal tree om te verseker dat daar strenger vereistes en maatreëls in plek gesit word vir toekomstige lenings met betrekking tot korrupsie en reddingsboeie aan kronies sukkelende staatsinstellings soos die SAL. “Hierdie vereistes is nie alleenlik daar om die IMF te beskerm nie, maar om Suid-Afrikaanse belastingbetalers en die land as ’n geheel teen verkwisting te beskerm. Ongeag die vereistes, indien daar voorts nie hervormings plaasvind wat pro-besigheid en ekonomiese groei is nie, sal Suid-Afrika in ’n strik van skuld vasgevang word waaruit hy moeilik sal kan herstel,” het Buys gesê.

Volgens Buys het Suid-Afrika nie meer die luuksheid om staatsideologieë soos herverdeling voor te staan wat ekonomiese groei demper nie. “Die fiskale ruimte is reeds uiters beperk en verdere deregulering moet plaasvind om dit vir ondernemings so maklik as moontlik te maak om sake te doen en werk te help skep,” het Buys gesê.

Die Solidariteit Beweging het vandag bevestig dat hy sy planne gaan versnel om opvoedkundige instellings met Afrikaans as voertaal vinniger uit te bou. Dit volg nadat dat die LUR vir Onderwys in Gauteng, Panyaza Lesufi, in die Nasionale Raad van Provinsies (NRP) kritiek gelewer het op ’n volbank van die appèlhof se uitspraak oor Afrikaans by Unisa. Hy het in dieselfde toespraak ook kritiek op Solidariteit se bestaande privaat instellings gelewer.

Volgens die voorsitter van die Solidariteit Beweging, Flip Buys, het die Konstitusionele Hof by monde van hoofregter, Mogoeng Mogoeng, in 2019 in sy uitspraak in die Stellenbosch-taalsaak ’n beroep op die gemeenskap gedoen om self private onderriginstellings ter bevordering van Afrikaans en ander inheemse tale te bou, ingevolge artikel 29(3) van die Grondwet. Hoofregter Mogoeng het selfs ’n beroep op korporatiewe welwillendheid gedoen om hulpbronne beskikbaar te maak om sodoende te help om privaat opleidingsinstellings vir Afrikaans en ander inheemse tale te befonds.
“Hoofregter Mogoeng se versoek dat gemeenskappe self instellings moet bou en dit met eie kapitaal moet finansier om taal te bevorder, is dus presies wat die Beweging, binne die raamwerk van die Grondwet, doen,” het Buys gesê. Hy het beklemtoon dat hoofregter Mogoeng se uitspraak voortbou op vele soortgelyke standpunte deur die Konstitusionele Hof ten gunste van Afrikaans en Afrikaanse instellings vir hoër onderwys.

“Super-taal”
Volgens Buys is dit ironies dat Lesufi tydens die debat van die NRP gemaan het dat daar nie ’n “super-taal” moet wees nie en dat alle tale gelyk moet wees, terwyl hy doelbewus en met ywer voortgaan om erkende inheemse tale te ondermyn sodat Engels as die enigste “super-taal” van onderrig by instellings voortbestaan. “Die Solidariteit Beweging, anders as die LUR, staan juis die beginsel van veeltaligheid voor en moedig dus ook enige gemeenskap aan om hulle taal deur onderriginstellings te bevorder. Die Beweging is voorts bereid om saam met enige gemeenskap te werk om dít te verwesenlik,” het Buys gesê.
Hy het ook beklemtoon dat die Beweging se opleidingsinstellings ten doel het om wêreldklas in Afrikaans te wees. “Die doel is nie om ander uit te sluit of om Afrikaanse studente te isoleer nie, maar juis om die Afrikaanse ruimtes te skep wat dit vir jongmense moontlik sal maak om saam in Suid-Afrika te bly tot voordeel van die land en al sy mense. Die doel is ook nie om uitsluitend te wees nie, maar juis om te verseker dat Afrikaans as akademiese taal én Afrikaanse studente ingesluit is. Hierdie instellings is ook oop vir enige anderstalige student wat in Afrikaans wil studeer.

Kulturele infrastruktuur
Die internasionale reg en die Grondwet se vertrekpunt is dat taal- en kultuurgemeenskappe die reg op bestaan en voortbestaan het, en dat hulle instellings mag hê om hulle taal en kultuur na die volgende geslag oor te dra. Enige poging om hulle hierdie reg te ontsê, is ’n totalitêre poging om daardie gemeenskappe te vernietig. Daarom is die Solidariteit Beweging se opvoedkundige instellings deel van ons strategie om die kulturele infrastruktuur te bou wat nodig is om dit vir Afrikaners en Afrikaanssprekendes moontlik te maak om vry, veilig en voorspoedig in Suid-Afrika te bly. Die Grondwet se uitgangspunt is juis eenheid in verskeidenheid, en daarom sal pogings om eenvormigheid af te dwing of om minderhede by die meerderheid in te lyf, met alle mag teengestaan word.

“Demokrasie sonder kulturele vryheid, is net vryheid vir die demografiese meerderheid en dus ondemokraties. Daarom mag aktivistiese politici, wat die multikulturele werklikheid van die land met ’n monokulturele ideologie probeer omskep na hulle politieke beeld, nie toegelaat word om ter wille van goedkoop publisiteit ’n heksejag teen Afrikaans en sy sprekers te voer nie. Dis ’n deursigtige poging om die aandag van die groter onderwyskrisisse in die land af te lei, waaraan mnr. Lesufi ’n groot aandeel het,” het Buys gesê.

“Ons bly trots op Afrikaans wat volgens kenners soos Prof Mahmood Mamdani van Uganda die mees suksesvolle dekoloniseringsprojek op die Afrika kontinent was,” het Buys gesê.

Die Solidariteit Beweging het vandag versoek dat daar dringend ondersoek ingestel word na moontlike ongerymdhede in die uitreiking van enige tenders om grafte in Gauteng te grawe. Dit volg nadat dit aan die lig gekom het dat die Gautengse LUR vir gesondheid, dr.Bandile Masuku, ter voorbereiding op Covid-19-sterftes in dié provinsie, plek vir sowat 1,5 miljoen grafte geïdentifiseer en sommige begin grou het.

Flip Buys, voorsitter van die Solidariteit Beweging, sê dat hoewel die styging in Covid-19-sterftes in dié provinsie nie lig opgeneem moet word nie, is die veronderstelling absoluut absurd dat daar slegs in dié enkele provinsie vir 1,5 miljoen sterftes – drie keer meer as die aantal sterftes in die hele wêreld tot dusver – gereed gemaak moet word. “Die eerste voorspellings, wat Suid-Afrika genoop het om die nasionale inperking in te stel, het geraam dat die land as ’n geheel ten slegste sowat 351 000 sterfgevalle weens Covid-19 kan hê. Hierdie voorspellings is egter gemaak voordat daar baie oor die virus en neigings bekend was. Die departement van gesondheid, in samewerking met mediese kenners, se eie vooruitskattings is egter later aangepas na ’n moontlike slegste scenario van sowat 48 000 sterftes landswyd teen November vanjaar. Hierdie moontlike slegste scenario is ver verwyderd van dít wat die Gautengse regering nou vir die een enkele provinsie uitstip,” het Buys gesê.

Volgens Buys laat hierdie aksie deur die Gautengse LUR baie vrae ontstaan. “Indien die departement van gesondheid self voorspel dat Suid-Afrika ten slegste 48 000 sterftes landswyd kan hê, is dit verregaande dat Gauteng homself moet voorberei op 1,5 miljoen sterftes wat sowat 10% van dié provinsie se totale bevolking uitmaak. Weens die massiewe verwydering tussen dit wat deur die departement voorspel word en dit wat die Gautengse regering op voorberei, is dit dus uiters belangrik om hierdie projek en die moontlike tenders wat daarmee gepaard gaan deeglik te ondersoek,” het Buys gesê.

Volgens Buys kan aksies soos hierdie voorts tot onnodige paniek en angs in die provinsie lei terwyl dit geensins op enige feite gebaseer is nie. “Indien die LUR vir gesondheid voorspel dat daar soveel sterftes in die Gauteng-provinsie gaan wees moet hy dit kan staaf deur empiriese feite bekend te maak. Indien nié, is hy besig om onverantwoordelik op te tree,” het Buys gesê.

Buys stel ten slotte dat dit sinies is van die Gautengse regering dat hulle antwoord op die pandemie blyk te wees om massagrafte te voorsien in plaas van hospitaalbeddens. “Aanvanklik was die rede vir die nasionale inperking dat daar meer hospitaalbeddens bygevoeg moet word, maar met meer as 100 dae van inperking is daar nasionaal slegs sowat 400 hospitaalbeddens bygevoeg,” het Buys gesê.

Die Solidariteit Beweging het ’n internasionale veldtog geloods om druk op die Suid-Afrikaanse regering te plaas om rassediskriminasie in die toekenning van regeringsfondse in die stryd teen die gevolge van die Covid-19-pandemie te beveg. In ’n brief aan oorsese regerings en internasionale organisasies vra die Beweging dat sterk standpunt ingeneem word teen die toepassing van enige vorm van rassediskriminasie wanneer hulpverleningsmaatreëls in die stryd teen die gevolge van die Covid-19-pandemie ingestel word.

Volgens Flip Buys, voorsitter van die Solidariteit Beweging, is ’n internasionale veldtog nodig omdat die regering nie na pleidooie van verskeie burgerlike organisasies en politieke partye wil luister nie. “Ons het vandag verskeie oorsese regerings en organisasies versoek om nie net standpunt teen die afgelope weke se kommerwekkende gebeure in te neem nie, maar ook om binne hul magte stappe teen die Suid-Afrikaanse regering te doen. Ons het reeds met politici in verskeie lande in Europa gepraat en verwag dat druk op die Suid-Afrikaanse regering gaan toeneem.”

In sy skrywe verwys die Beweging na die Minister van Toerisme, Mmamoloko Kubayi-Nguabane, se Toerismehulpfonds vir klein ondernemings in die toerismebedryf, sowel as die Minister van Kleinsakeontwikkeling, Khumbudzo Ntshavheni, se besluit om rassevereistes te gebruik in die toekenning van finansiële hulp aan klein sakeondernemings.

Verder is die Solidariteit Beweging ook bekommerd oor wat hy beskryf as ’n polisiestaat wat in Suid-Afrika ontwikkel. Volgens Buys is die gebruik van geweld en intimidasie deur die Suid-Afrikaanse Polisiediens en die Nasionale Weermag kommerwekkend, en die Beweging gaan die buitewêreld ook daarvan bewus maak.

’n Derde punt waarna die Beweging in sy skrywe aan oorsese rolspelers verwys, is die inmenging in die hulpverlening wat deur gemeenskapsorganisasies gelewer word. “Ons is ook tans besig om oorsese regerings en organisasies bewus te maak van die drakoniese aard van Suid-Afrika se inperkingsmaatreëls. Sekere maatreëls, wat geen bydrae lewer tot die bestryding van die virus nie, word op ‘n drakoniese manier afgedwing. Die maatreëls dui almal op ‘n algemene oorregulering van die burgerlike samelewing waardeur mense se menswaardigheid en regte aangetas word.”

Die Solidariteit Beweging wil hê dat ander lande, veral die VSA en Europese lande, druk op die Suid-Afrikaanse regering moet plaas om van diskriminerende praktyke en maatreëls wat onaanvaarbaar is, af te sien. Die Beweging het briewe aan meer as 30 lande se regerings geskryf, sowel as aan organisasies soos die Verenigde Nasies, die Europese Unie, die Wêreldbank en die Internasionale Monetêre Fonds.

Die Solidariteit Beweging het vandag gesê dat hy besig is om senior regslui te raadpleeg met die doel om uiteindelik die grondwethof te nader om die regering te verplig om die huidige nasionale inperking meer na streeksvlak af te wentel.

Volgens die Beweging is daar geen rede hoekom die volgehoue, irrasionele inperkingsmaatreëls wat tans in Suid-Afrika geld, nie so gou as moontlik in verskeie streke na vlak 1 verslap behoort te word nie. Volgens die Oxford Government Response Stringency Index is Suid-Afrika tans een van die lande met die strengste inperkingsmaatreëls.

Dit volg nadat dit al hoe duideliker word dat Suid-Afrika reeds die moontlike voordeel uit ʼn grendelstaat bereik het en dat ʼn verdere uitgerekte inperking nie die infeksiekoers van die virus sal demp nie, maar meer werklose uitgelewerde mense tot gevolg sal hê. Die Beweging het dit gestel dat hoewel die virus nog nie sy piek bereik het nie, die inperking in sy huidige formaat nie hierdie gebeurtenis sal keer nie.

Volgens Flip Buys, voorsitter van die Solidariteit Beweging, is die ANC besig om met die inperking mense se werk te saboteer. “Dit wil voorkom of die regering se voorgestelde fragmentering van inperking op verskillende streke en provinsies bloot lippediens was. Dit is ondenkbaar dat die Limpopo- en Noordwes-provinsies, waar tans onderskeidelik 17 en 29 aktiewe gevalle in die hele provinsie voorkom, steeds op vlak 4 van die inperking is. Voorts het Mpumalanga 33 en die Noord-Kaap 12 aktiewe gevalle, terwyl mense reg oor hierdie provinsies nie kan werk om vir hul kinders kos te voorsien nie,” het Buys gesê.

Volgens Buys is daar geen sin daarin om die hele land, of selfs hele provinsies so streng in te perk nie. Provinsies wat ʼn lae infeksiekoers het, kan realisties gesproke tot vlak 1 verlaag en slegs gemonitor word. “Die idee van die inperking was om te verhoed dat die gesondheidstelsel oorweldig word. ʼn Benadering wat meer federaal van aard is, sal steeds hierdie doelwit bereik terwyl die virus deur verskillende streke beweeg,” het Buys gesê.

Buys benadruk dit dat die tyd nou aangebreek het om die maatreëls dringend te verslap sodat soveel as moontlik mense waar die infeksiekoers laer is, toegelaat kan word om veilig terug te keer werk toe. “Mense kan nie langer verhinder word om na hul gesinne om te sien nie. Die terugkeer na die werk moet geskied terwyl veiligheid en higiëne in die werkplek steeds ʼn hoë prioriteit geniet,” het Buys afgesluit.

Die Solidariteit Beweging verwelkom die proses van uitfasering van die inperking, maar glo dat die regulasies meer verslap moes word sodat mense wat gesond kan werk weer kon terugkeer werk toe. Indien dit nie gebeur nie is dit ʼn geval van “te min te laat”, en bestaan die gevaar dat die regering baie mense vanweë hongersnood kan laat omkom in sy poging om te keer dat die virus nie mense laat sterf nie.

Die beweging verwelkom dit ook dat talle van ons voorstelle in die regering se nuwe regulasies verskyn omdat dit in ooreenstemming is met beste praktyke wat in ander lande suksesvol was. Dit behels onder meer maatreëls om gesonde werk te bevorder, en ook slim inperkings wat op dele wat erger onder die epidemie deurloop sal fokus.

Flip Buys, voorsitter van die Solidariteit Beweging, sê dat die grootste fout wat die regering maak is om te dink dat die staat in plaas van die privaat sektor die ekonomie weer aan die gang moet skop . Die Suid-Afrikaanse staat kan dit nie bekostig om deur groot geldelike inspuitings die land se ekonomiese wiele weer te laat draai soos wat die geval in ryk lande is nie.

Daarom is die enigste oplossing dat die privaat sektor bevry moet word om groot hoeveelhede geld in die ekonomie te pomp. Hierdie geld moet verkry word deur vir die volgende jaar belastings en regeringsregulasies dramaties te verlig, verliesmakende openbare ondernemings te verkoop, staatsuitgawes te sny en die armes se bestaanstoelae vir die volgende jaar te verhoog.

Beleggersvertroue

Terselfdertyd moet die regering beleggersvertroue dringend herstel om kapitaal na die land te lok deur skadelike beleidsrigtings te laat vaar en staatskapers wat tot dusver skotvry rondloop, te vervolg. Beleidsrigtings wat in landsbelang gestop moet word is: onteiening sonder vergoeding, die beplande nasionalisering van gesondheidsorg en die praatjies oor die gebruik van pensioengeld om verliesmakende staatsondernemings te subsidieer. Die rasse- en transformasievoorskrifte vir staatshulp is ook verdelend en diskriminerend, en behoort dringend verslap te word. Dit is jammer dat AfriForum en Solidariteit eers hofsake daarteen moes aanhangig maak in plaas dat die regering self besef dat ʼn ramptoestand nie die tyd is om op grond van ras te diskrimineer nie.

Die eerste drie weke van inperking was nodig om die verspreiding van die virus te keer en om die land se gesondheidstelsel op ʼn groot toename in siek mense voor te berei, maar baie van die inperkingsregulasies was onnodig en het die pandemiekrisis verder vererger deur die land in ʼn groter ekonomiese krisis te dompel.

Die Covid-19-epidemie gaan volgens alle aanduidings nog lank met ons wees en dit gaan duisende mense laat siek word. Die stryd daarteen is ʼn marathon eerder as ʼn naelloop, en die land het ekonomiese hulpbronne nodig om hierdie lang stryd te finansier. Daarom is dit dringend belangrik dat Solidariteit se voorstelle oor hoe alle mense wat gesond na die werksplek kan terugkeer landswyd in werking gestel behoort te word, en nie net noodsaaklike werkers nie. Buys het voorts ook benadruk dat buurtwagorganisasies toegelaat moet word om hul plaaslike gemeenskappe in samewerking met die polisie te help beskerm.

Die epidemie bly ʼn ernstige bedreiging, en die uitfasering beteken nie net dat mense soos voorheen kan aangaan nie, maar dat daar ʼn “nuwe normaal” is waarvolgens almal na mekaar se welstand sal moet omsien deur sosiale afstand te handhaaf en sekere gesondheidsprotokolle te handhaaf. Dit bly ook belangrik om mense met onderliggende siektetoestande steeds te beskerm, terwyl die staat ook sy vermoë om vir die virus te toets, dit op te spoor en siekes te behandel verder moet verbeter in samewerking met die privaat sektor.

Laastens lê die Beweging klem daarop dat die desentralisering van die hantering van die virus noodsaaklik is om suksesvol in die stryd te wees. “Die gefragmenteerde benadering waar verskillende provinsies inperking op verskillende vlakke kan uitfaseer, is ʼn welkome eerste stap,” het Buys gesê.