18 Oktober 2024
Connie Mulder
Die Gautengse Departement van Onderwys (GDO) se lang geskiedenis van vyandige uitsprake teenoor Afrikaanse enkelmediumskole dien as bewys van hoe gevaarlik die Wysigingswet op Basiese Onderwyswette (Bela) in die hande van dié soort amptenare sal wees.
Hierdie vyandige uitsprake deur onder andere die Gautengse premier, Panyaza Lesufi, en sy opvolger as LUR vir Onderwys in Gauteng, Matome Chiloane, word vervat in ʼn verslag van die Solidariteit Navorsingsinstituut (SNI) wat vandag uitgereik word.
Volgens Connie Mulder, hoof van die SNI, bied die uitsprake, asook die optrede van die amptenare genoeg rede om te verwag dat die nuwe magte wat Bela aan die GDO verleen aggressief teen Afrikaans ingespan sál word.
“Bela word gevolglik soos ʼn vlymskerp byl in die hand van iemand wat lank reeds jeuk om ʼn kosbare boom af te kap. Daardie boom is Afrikaanse onderrig.
“ʼn Patroon het oor die afgelope jare ontstaan wat wys hoe die Gautengse Departement van Onderwys, en spesifiek Lesufi en Chiloane, Afrikaanse enkelmediumskole in werklikheid sien as iets wat in die naam van transformasie uitgeroei moet word,” het Mulder gesê.
In die verslag toon die SNI ook aan hoe dit reeds in praktyk sigbaar was toe die departement in 2018 onregmatig Engelse leerders by die Hoërskool Overvaal probeer plaas het.
Solidariteit glo die Bela-artikels oor taal- en toelatingsbeleid sal dus deur hierdie einste amptenare gebruik word om opdrag aan Afrikaanse enkelmediumskole te gee om voortaan dubbelmedium-onderrig aan te bied.
Die Bela-wet se bewoording oor taalbehoefte bepaal hoe genoegsame oorweging aan ʼn skooldistrik se taaldemografie gegee moet word.
Volgens Mulder plaas dit Afrikaanse skole in die spervuur aangesien Afrikaans in geen onderwysdistrik meer as 30% van die taalbehoefte verteenwoordig nie.
“Net sowat 5% van skole in die land is uitsluitlik Afrikaans. Onder Bela sal dié enkelmediumskole tot niet gaan om aan die sogenaamde taalbehoefte van die distrik te voldoen, tensy ʼn departementshoof gewillig is om die skole te beskerm.
“Ons weet die Gautengse onderwysdepartement het hopeloos misluk met die bou van skole, en in Lesufi se ampstermyn as LUR vir onderwys was daar ʼn negatiewe groei in skole,” sê Mulder.
In die verslag word uitgewys hoe daar na afloop van Lesufi se termyn in der waarheid nege minder skole in Gauteng was, maar sowat 300 000 meer leerders.
Om na die leerder-skool-verhouding van 2009 terug te keer, sal die GDO, volgens Mulder, onmiddellik 552 nuwe skole moet bou – eerder as die getal van 60 skole wat Lesufi aanvoer nodig is om in die groeiende vraag na onderwys in die provinsie te voorsien.
Mulder het verder na die regering se versuim om in die vraag na skole te voorsien, verwys as ’n ongemaklike feit wat Lesufi en kie graag wil toesmeer deur goed funksionerende Afrikaanse skole te kaap.
Lees die volledige verslag oor Bela se impak op Gauteng hier.
Lede van die media kan ook na hierdie video van Connie Mulder kyk waarin hy hierdie Bela-verslag uiteensit.
