Gemeenskap Archives - Page 4 of 4 - Solidariteit Beweging

Versoening en Verwydering?

Posted on Februarie 22, 2023Julie 10, 2024 by Paul Maritz

Die deelname van verskillende groepe aan die nasiebou- en versoeningsaktiwiteite, en die redes waarom gesamentlike deelname nie spontaan plaasvind nie.

Inleiding en padkaart

Afrikaners is ŉ inheemse volk van Afrika met ŉ geskiedenis van meer as 350 jaar op die vasteland. Daarom praat ek vandag hier as ŉ inheemse en oortuigde Afrikaner, Suid-Afrikaner en Afrikaan. Ek het nie ŉ tweede paspoort nie – en beplan nie om een te kry nie. Selfs die ANC het verlede jaar in ŉ besprekingsdokument oor die sg. “nasionale vraagstuk” hulself só oor die Afrikaner se verbintenis tot Afrika uitgelaat: “It is becoming clearer and clearer that white Afrikaners have a different emotional, psychological and material relationship to Africa and South Africa compared to other whites”.

Daarom is dit belangrik dat hierdie simposium besin oor geskiedkundige vraagstukke soos die land se verdeelde verlede, omdat dit van groot betekenis vir ons almal se toekoms is. Ek wil graag op die volgende punte klem lê:

Die 1994-skikking en versoening;
Vervreemding tydens die Mbeki-era;
Bywoning van nasiebou- en versoeningsaktiwiteite;
Die geskiedenis as slagveld?

Die 1994-skikking en versoening

Die meeste Afrikaners was in 1994 optimisties oor die toekoms, en het geglo dat hulle grondliggende belange met die koms van die nuwe bedeling veilig sou wees. Leiers het hoog opgegee oor die “Suid-Afrikaanse wonderwerk” en “die beste grondwet in die wêreld” wat almal se regte sou beskerm en verskans. Dit was veral die grondwetlike beskerming van Afrikaans se amptelike status wat ŉ groot rol in die gerusstelling van leidende Afrikaners oor die nuwe bedeling gespeel het. Huntington het in sy “Clash of Civilizations” betekenisvol verklaar dat sprekers van minderheidstale in ŉ veeltalige land nie omgee om die verbindingstaal te praat nie, solank die voorwaardes bestaan vir die voortgesette ontwikkeling en groei van hul eie taal op terreine soos onderwys en die universiteitswese.

Die oorgangsfase na die verkiesing was dan ook gekenmerk deur president Mandela se versoeningspolitiek. Hierdie beleid was daarop gemik om blankes gerus te stel, en ŉ gladde en vreedsame oorgang na swart regering te bewerkstellig. In hierdie fase is daar ook groot veranderings in die ANC se ekonomiese beleid aangebring, weg van sosialisme en kommunisme na die GEAR-program, wat ŉ sentrum linkse vryemark stelsel in Suid-Afrika gevestig het.

Die Mandela faktor, die euforie oor die nuwe Grondwet, die aanvaarding van GEAR en die feit dat die ANC-regering in die oorgangsfase téén pessimiste se negatiewe verwagtings in nie die land dramaties in die grond in regeer het nie, het geweldig baie tot versoening en die geloofwaardige vestiging van die nuwe bedeling bygedra en blankes gerusgestel dat daar nie veel sou verander nie. Prof. Wessel Visser, historikus van Stellenbosch, meen daar was ŉ gevoel van verligting in die lug, ŉ kunsmatige gevoel dat diepliggende verskille skielik en wonderbaarlik verdwyn het, en dat ŉ nuwe Suid-Afrikaanse nasie nou tot stand gekom het, veral na die 1995 oorwinning van die rugby wêreldbeker.

In die besonder is die wit elite deur al hierdie gebeure gepaai, en veral wit sakelui, akademici, medialeiers en politici het gevoel dat hulle grondliggende belange deur die grondwet beskerm was. Die nuwe regering het slim daarin geslaag om die ou wit gesagsorde te koöpteer as deel van die nuwe magselite terwyl hulself regeringservaring kon opdoen. Groot klem is op grondwetlike beginsels en nie-rassige beleidsrigtings gelê. Regstellende aksie in hierdie tydperk was hoofsaaklik daarop gemik om ŉ nuwe leierskorps – wat regeringsbeleid in die staatsdiens en openbare sektore sou uitvoer – te vestig en om onbillikhede van die verlede reg te stel.

Na die aanvaarding van die finale grondwet en die verkiesing van mnr. Mbeki as staatshoof het die transformasie-era aangebreek, met die ANC se mag nou sterk genoeg gevestig. Die ANC het deur demokratiese verkiesings en grondwetlike meganismes sy beheer landwyd op alle gebiede gevestig, en die klem het gaandeweg vanaf die grondwet en versoening begin skuif na die transformasie van die land en sy instellings volgens proporsionele rasseteikens. Prof. Wessel Visser meen dat die Mbeki presidentskap se program van versnelde Afrikanisering onder die vaandel van transformasie, gaandeweg ŉ groot ontnugtering oor die nuwe Suid-Afrika by die gemiddelde Afrikaner laat posvat het.

Professor Lawrence Schlemmer se navorsing het daarop gedui dat ŉ kommerwekkende vervreemding sedert 1994 tussen die Afrikanergemeenskap en die nuwe politieke orde ontwikkel het. Sy gevolgtrekking was dat die gemiddelde Afrikaner “afgeskakel’ (switched off) en uitgerangeer voel en nie veel meer in die hoofstroom (swart) Suid-Afrika belangstel nie. Die invloedryke Ton Vosloo van Naspers het in 2002 opgemerk dat dit nie ŉ poging is om paniek te veroorsaak as mens sou sê dat die Afrikaner in ŉ krisis verkeer nie, met rooi ligte wat op sy bestaanspad flikker.

Hierdie ontnugtering spruit waarskynlik uit ŉ gevoel by baie Afrikaners dat die nuwe bedeling nie aan hulle optimistiese verwagtings van 1994 voldoen het nie, en spyte van die middelklas se suksesvolle aanpassing op ekonomiese gebied. In 1994 was die meerderheid Afrikaners oortuig van die noodsaak dat swartmense volle politieke regte moes hê, maar het hulle teen die eeuwending bekommerd geword dat die politieke veranderings verder as gelyke regte gegaan het en dat baie van hul eie regte nou bedreig was. Afrikaners wou ŉ volle en gelyke demokrasie hê, maar het nie verwag dat hul eie demokratiese regte min gewig sou dra of dat hulle hul politieke invloed heeltemal sou verloor nie. Hulle het aanvaar dat die swart geskiedenis sy regmatige plek sou moes inneem, maar het nie verwag dat hulle eie geskiedenis bykans gekriminaliseer sou word nie. Hulle het begrip gehad vir die ANC se siening dat húlle plekname en erfenisse groter erkenning moes kry, maar wou nie hê dat Afrikaanse plekname en historiese erfenisse voor die voet verander moes word nie. Afrikaners het gedink dis niks minder as reg nie dat die inheemse swart tale die geleentheid moes kry om hulle volle potensiaal te verwesenlik, maar kon nie sien waarom Afrikaans in ‘n proses van verengelsing benadeel moes word nie. Afrikaners het begrip gehad vir die regstelling van dit wat verkeerd was, maar verwerp die misbruik daarvan om Afrikaanse instellings te verengels en onder swart beheer te bring dmv die beginsel van (rasse) “verteenwoordigendheid”.

Hierdie groeiende gaping tussen ŉ mooi grondwetlike teorie en harde praktyk is treffend verwoord deur meningsleiers soos professor Francois Venter van Potchefstroom, ŉ grondwetlike regsgeleerde en een van die argitekte van die nuwe bedeling. Hy het reeds in 2002 die stelling gemaak dat “Die ANC van vroeg in die negentiger jare vir hulself langtermyn ideologiese doelwitte gestel het, en dit raak al hoe duideliker dat van daardie doelwitte steeds sonder kwalifikasie nagestreef word. In die onderhandelingsproses is ŉ aantal toegewings gemaak ten einde beheer oor die staat te kry, sodat hulle dan die middele van die staat kon gebruik om stelselmatig hul oorspronklike doelwitte te verwesenlik.”

Hierdie “voortsetting van die struggle deur staatsmag” word ten beste illustreer deur die deurlopende druk op Afrikaans as openbare taal, kulturele vandalisme soos die gedwonge verandering van plekname soos Pretoria en Potchefstroom, planne vir ŉ magsgreep by die Kaapse metro, die hantering van sekere grondverdelingsaksies, die toepassing van regstellende aksie, en veral ook die hantering van die geskiedenis van die Afrikaner.

Al hierdie gebeure het ŉ groeiende kommer by talle Afrikaners laat ontstaan dat die historiese skikking van 1994 in baie opsigte bykans vervang word met ŉ “wenner-vat-alles” benadering wat nie ruimte vir minderhede se sienings bied nie.

Bywoning van nasiebou- en versoeningsaktiwiteite

Dit bring my by die bywoning van nasiebou- en versoeningsaktiwiteite, en in besonder die bykans algehele afwesigheid van witmense by openbare feesdae. Spontane deelname aan nasiebou- en versoeningsaktiwiteite sal waarskynlik net plaasvind as almal voluit deel daarvan voel. As bepaalde groepe egter voel dat hulle uitgesluit word en dat die fokus en tema van die nasionale feesdae net op ŉ sekere groep gemik is, sal hulle uiteraard nie spontaan deelneem nie. Soos Wessel Visser dit stel: “Afrikaners word nie gelok deur ŉ nasiebou-benadering van één geskiedenis, één Engelse taal en één patriotiese party nie”.

‘n Voorwaarde vir spontane deelname is dus dat alle groepe se sensitiwiteite verreken moet word, in die besonder op godsdienstige-, politieke- en kulturele gebiede. Daarvoor is behoorlike raadpleging nodig, en nie weer die een of ander vorm van elite skikking nie.

ŉ Voorvereiste vir betrokkenheid is dus dat daar demokratiese ruimte vir almal moet wees. Ek het aan die begin gesê ek is van geboorte en uit vrye keuse ŉ Afrikaner, ŉ Suid-Afrikaner én ŉ Afrikaan. Al wat die meeste Afrikaners wil hê is die demokratiese ruimte om voluit Afrikaners te wees, dan sal hulle voluit Suid-Afrikaners wees – die beste wat daar in die wêreld is. Maar kry ek die gevoel dat ek die ruimte om Afrikaner én eersteklas Suid-Afrikaner te wees misgun word, verloor ek my entoesiasme vir nasiebou en nasionale feesdae op daardie voorwaardes. Miskén een van my identiteite, en daar bou daar ŉ weerstand teen die ander op. Soos dr. Pieter Mulder dit gestel het: “As die prys van Suid-Afrikanerskap my Afrikanerskap is, dan is die prys te hoog”. Dan is dit soos Samora Marchal sou gesê het: “for the nation to grow, the tribe must die”. As almal egter die demokratiese ruimte het om hul eie identiteite voluit uit te leef, sal hulle ook voluit hulle Suid-Afrikaanse identiteit uitleef en spontaan deelneem aan nasiebou aksies. Daarom is my beroep op demokratiese ruimte vir ŉ balans tussen ewe belangrike identiteite.

Spontane deelname sal nie gebeur as nasionale feeste uit die oogpunt van die Afrikaner gemeenskap as ‘n tipe “oorwinningsfees” beleef word, of as die verlede aangebied word as die verhaal van helde en skurke, of as mense voel hulle het nie ‘n gelyke plek in die toekoms van hierdie land nie. Daar kan tog nie van die Afrikaner verwag word om feesdae by te woon waar hulle en sy geskiedenis as gerieflike politieke slaansakke gebruik word nie, waar die ANC se weergawe van die geskiedenis as die enigste en amptelike weergawe aangebied word, en waar hierdie vertolking van die verlede gebruik word om omstrede aspekte van die regering se huidige en toekomstige beleid te regverdig nie. En as ek die Afrikaner van die verlede verdedig, wil ek regtig nie beskuldig word dat ek terugverlang na die verlede of dat ek die onverdedigbare wil verdedig nie. As ek na sommige dinge uit die verlede kyk wil ek uitroep soos Maarskalk Petain in April 1940, toe hy verklaar het dat: ”France is in need of defeat. Defeat is necesarry for her regeneration. Vicory would strenghen the political regime which had led her to moral ruin. Anything is preferable to the contuinuation of so a perfidious a regime”. Maar Petain was verkeerd; sy optrede het die Nazi’s gehelp om Frankryk oor te vat. Natuurlik is daar groot foute in die verlede gemaak, maar aan die ander kant word daar nooit erkenning gegee vir dit wat wel reg gegaan het nie. Ons voorouers was beslis nie supermense nie, maar was beslis ook nie kriminele nie. Hulle was net gewone mense wat in ongewone omstandighede foute gemaak het, maar ook buitengewone wêreldklas prestasies opgelewer het. Dit is veral nie regverdigbaar dat die Afrikaner verantwoordelik gehou word vir alles wat in die land fout gegaan het nie. Suid-Afrika is deel van Afrika, en is deel van die probleme van Afrika wat onderontwikkeldheid veroorsaak het soos oorbevolking, die status van vroue, en gebrek aan ‘n ondernemerskapkultuur. Soos Ali Mazrui, die Nigeriese akademikus opgemerk het: “Africa as a whole borrowed the wrong things from the West – even the wrong components of capitalism. We borrowed the profit motive, but not the entrepreneurial spirit. We borrowed the acquisitive appetites of capitalism, but not the creative risk taking.

Verder kan ons nie mense regverdig buite hul tyd oordeel, sonder om terselfdertyd ook die invloed van ‘n bepaalde era se strategiese konteks, (bv die koue oorlog) of historiese stroomversnellings soos dekolonisasie, of traumatiese gebeure soos die konsentrasiekampe te verreken nie.

Die meeste mense het maar ‘n selektiewe geheue as dit by die verlede kom. Kyk hoe hoogheilig was die Britte teenoor die regte van andere wat die Voortrekkers aan die Oosgrens sou geskend het, maar kyk na hulle eie rekord met die Konsentrasiekampe meer as ‘n halfeeu later. Die ANC is lief daarvoor om die Afrikaner se verlede te fynkam en te vergelyk met vandag se hoogste standaarde, maar is self taamlik vergeetagtig wanneer dit kom by die veel erger vergrype van bv Stalin of baie Afrika lande en leiers. Mag ons nooit van die ANC hoef te sê soos Talleyrand teleurgesteld gesê het van die Franse Koningshuis na die eerste abdikasie van Napoleon en die koningskap herstel is nie:” Die Koningshuis het niks vergeet en niks onthou nie”. Ek kan my ook nie herinner dat iemand in hogere kringe al onthou het van die tragiese geskiedenis van slawerny in Afrika wat betref die verslawing van mede-Afrikane nie.

Daarom moet ons maar die verlede soos Paul Kruger hanteer: “Neem uit die verlede alles wat goed en mooi is, vorm daarna jou ideaal en streef dan om dit in die toekoms te verwesenlik”. Soms is ek in die SA konteks bekommerd oor ‘n benadering van: soek in die verlede na dit wat ons kan verdeel, vorm daarna jou politieke beleid en streef dan om in die toekoms daardie foute te herhaal!

Dis vandag mode om die Afrikaner van 1834 te meet teen 2006 se voorste menseregte ideale, wat nou nog nie eers op ‘n kwart van die planeet alledaagse praktyk is nie! Ten spyte daarvan is dit insiggewend om te lees dat artikel 5 van Retief se Manifes van 1837, uitdruklik teen slawerny stelling ingeneem het, byna 30 jaar voór die Amerikaners eers ‘n burgeroorlog klaar moes veg om dit af te skaf. Artikel 10 van die ZAR Grondwet van 1858 se verbod op slawerny en slawehandel was ook voór die Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865) al wet.

ŉ Misbruik van die geskiedenis om by ŉ politieke beleid te pas het al geweldige skade aangerig. In sy ergste vorme kan dit tot die ontbinding van die geteikende groep lei, en ŉ roepe na wraak by die verontregte groep. Die geskiedenis of die misbruik daarvan is ‘n kragtige wapen, wat groter verwoesting as ‘n kernbom kan aanrig. Aktivistiese historici wat altyd net wil aanval (Offence is the rule of war-Foch) kan dit as ‘n wapen probeer misbruik om selfs die moontlikheid van ‘n liberaal-demokratiese Afrikaanse herlewing te voorkom of om onbillike diskriminasie te regverdig. My bekommernis is verder dat die transformasie stoomtrein nie net tot instellings beperk is nie, maar ook tot die geskiedenis.

My siening is dat daar nooit net een objektiewe en korrekte weergawe van die verlede kan of selfs hoef wees nie. Ons sienings word mos gekleur deur ons opvoeding, lewenservaring en ideologiese uitgangspunte. Bergman het seker nie verniet gesê ‘n ideologiese standpunt is ‘n waarde oordeel wat as ‘n feitlike stelling aangebied word nie! Ons stem nie eers oor die hede en die onmiddelike toekoms saam nie, hoe moet ons nou saamstem oor die verlede! Terloops, hierdie tipe stelsel word demokrasie genoem!

Wessel Visser meld tereg dat Afrikaners oor die algemeen die politieke, maatskaplike en kulturele grondverskuiwings in Suid-Afrika as traumaties beleef en beleef het, en soos die emigrasiesyfers toon, het baie dit selfs onhoudbaar gevind. Dit alles beteken nie dat Afrikaners ŉ frustreerde, angstige en ontnugterde minderheid is wat alle vorms van verandering nou probeer dwarsboom nie. Dit is eerder ŉ teken van ŉ gemeenskap wat soms moeisaam, soms opgeruimd deur reusagtige historiese omwentelings en stroomversnellings worstel, terwyl hulle hulself met hul verlede en toekoms probeer versoen!

Afsluiting

Om op te som: die hede is onseker, die toekoms is nie meer wat dit was nie, en selfs die verlede is nie meer veilig nie! As ek aan die volgende geslag dink, is ek meer bekommerd oor die verlede as oor die toekoms. As die volgende geslag Afrikaners die ANC weergawe as dié weergawe aanvaar, moet ons nie verbaas wees as ons kinders teen ons in opstand kom en alles waarvoor ons staan verwerp nie. Dit het al in ander lande gebeur. Hoeveel keer moes ek nie al hoor hoe jongmense kwaad sê dat hulle nou gestraf word vir die sondes van die vaders nie. Die vraag is of hulle agv skool leerplanne en die media nou reeds alles glo oor die vaders se sondes? Ek sê natuurlik nie dat ons vaders sonder sondes was nie, maar soos Alan Paton in 1985 tydens die Hoernlé gedenklesing gesê het:” If you liken Apartheid SA to Nazi Germany, that is a prostitution of language”. Die vraag is verder of die maklike emigrasie van baie Afrikaanse jongmense reeds iets te doen het met ‘n verwerping van hulle geskiedenis?

Daarom is die beoogde Erfenis sentrum van die allergrootste belang om balans en perspektief vir ons jongmense te bring. Daar is tog nie ‘n toekoms vir ‘n gemeenskap wat homself haat vanweë ander se weergawe van sy verlede nie.

Die Afrikaner is dood, lank leef die Afrikaner!

Posted on Februarie 22, 2023Julie 10, 2024 by Paul Maritz

Tien jaar ná die instelling van algemene demokrasie in SA is dit noodsaaklik dat ons as Afrikaners voorraad opneem van ons situasie, eerlik met onsself wees oor die impak van die omwentelings op ons as gemeenskap, en dan koel en kalm vir die toekoms begin beplan. Ons as Afrikaners mag ons nooit selfsugtig isoleer nie, maar dit is uiters noodsaaklik dat ons ‘n slag na ons eie situasie begin kyk, natuurlik sonder om perspektief op die groot Suid-Afrikaanse prentjie te verloor. In die kort tydsbestek van ‘n halfuur waarin ek hierdie gewigtige onderwerp moet behandel, sal u begrip daarvoor hê as ek vinnig oor ingewikkelde sake gaan, wel wetende dat dit nie volledig behandel word nie, en dat daar uiteenlopende menings oor dit waaroor ek praat mag wees.

Daarom gaan ek in my toespraak stilstaan by enkele hoofpunte. In die eerste plek wil ek kyk na die vraag of die Afrikaner in die nuwe bedeling gekry het waarna hy so lank gestreef het, naamlik ‘n regverdige Suid-Afrika waarin daar plek is vir al sy mense, met gelyke regte vir almal, en waarin ook Afrikanerbelange veilig is. (Definisie: almal wat hulself sien as Afrikaners). Tweedens wil ek stilstaan by die strategiese kwessies en knelpunte wat ons sal moet verreken in die beplanning vir die volgende dekade en meer, en derdens wil ek ‘n paar breë vertrekpunte noem vir ‘n lewenskragtige Afrikanergemeenskap wie se grondliggende belange veilig is en wat sy plek kan volstaan in Suid-Afrika.

Die uitkomste van die nuwe bedeling

My toespraak fokus op die impak van die nuwe bedeling op die Afrikaner, en nie op nasionale suksesse soos die regering se vryemark ekonomiese beleid nie. ‘n Bedeling word nie gemeet aan die voorgaande goeie bedoelings, mooi grondwetlike formulerings, of huidige regeringsgerusstellings nie, maar aan die uitkomste daarvan. Hier laat ek die uitspraak oor aan een van die belangrikste argitekte van die nuwe bedeling, mnr FW de Klerk, toe hy verlede maand voor die Kaapse Persklub gesê het dat dit duidelik geword het dat sy bekommernisse oor die toekoms van minderhede wel deeglik gegrond was. Volgens hom is dit ‘n realiteit dat witmense en ander minderhede toenemend ontmagtig voel, en vra hy wat anders as dominasie dit is as die swart meerderheid die agenda dikteer vir die wit, Indiër en bruin minderhede, en hulle kernbelange daardeur negatief geraak word?

Volgens mnr de Klerk is die konsep van “verteenwoordigendheid” onversoenbaar met die grondwetlike beginsel van kulturele verskeidenheid. Hy sê dat in ons multikulturele gemeenskap “verteenwoordigendheid” daarop sal uitloop dat die meerderheid elke faset van minderhede se lewens sal beheer, of dit nou in hulle werk, skole, universiteite of hulle sport is.

Kyk mens na die probleme met Afrikaanse onderwys, die druk op Afrikaans as taal, die onbillike diskriminasie wat onder die vaandel van regstellende aksie gepleeg word, die emigrasie van soveel Afrikaanse jongmense en hoogs geskooldes wat nie meer ‘n toekoms hier sien nie, die ontmagtiging van Afrikaners en Afrikaanse instellings onder die dekmantel van transformasie, dan kan mens nie anders as om saam te stem met mnr de Klerk se uitsprake nie.

Die vraag is dan wat wou die oorgrote meerderheid Afrikaners tien jaar gelede gehad het, en wat het hulle gekry? Kom ons kyk bietjie in meer detail wat die groot meerderheid Afrikaners tien jaar gelede op verskillende terreine wou hê, en dan wil ek ‘n mening waag oor wat hulle voel hulle gekry het op dieselfde terreine. My mening is dat hulle wou hê dat swartmense volle regte moes kry, maar dat hulle tien jaar later bekommerd voel dat die omwenteling verder as gelyke regte gegaan het en dat baie van hulle eie regte nou in gedrang is.

Hulle het stemreg vir swartmense gegun, maar is nou bekommerd dat hulle eie stemreg tien jaar later in die praktyk bitter min invloed oor het. Hulle wou ‘n volwaardige demokrasie hê, maar voel nou dat hulle eie demokratiese regte oordonder word. Hulle het gemeen dis niks anders as reg dat swartmense volle burgerregte en gelyke geleenthede kry nie, maar voel nou baie dat hulself soos tweede klas burgers behandel word. Hulle was bly oor die grondwet se gelyke wegspring vir almal, maar sien dat gelykheid nou beteken dat almal gelyk by die wenpaal moet uitkom. Hulle het gestem vir die afskaffing van rassediskriminasie, maar voel nou dat hulle die teiken daarvan geword het. Hulle het gemeen dit is net regverdig as die inheemse tale hul volle potensiaal verwesenlik, maar het gemeen dat dit bereik kon word sonder om Afrikaans te marginaliseer. Hulle het saamgestem dat swartmense ekonomies bemagtig moet word, maar is nou bekommerd dat hulleself in die proses ontmagtig kan word. Hulle wou die ANC-bannelinge uit die buiteland laat terugkeer, maar wou nie hê dat die omstandighede só moes verander dat hul eie geliefdes tien jaar later landuit sou stroom nie. Hulle het gevoel dat Afrikanerbeheer oor die staatsmedia nie geregverdig kan word nie, maar wou dit nie net deur ANC-beheer vervang nie. Hulle wou hê dat swartmense hulle regmatige deel van die belastinggeld moes kry, maar wou nie self hul billike deel verloor nie. Hulle het aanvaar dat die “swart” geskiedenis sy regmatige deel in die son moes kry, maar wou nie die Afrikaner s’n bykans gekriminaliseer sien nie. Hulle het begrip vir die ANC se standpunt gehad dat hul plekname en erfenisse groter erkenning moes kry, maar wou nie hul eie historiese name en erfenisse laat uitskuif nie. Hulle het die noodsaaklikheid van die verbetering van swart onderwys ingesien, maar voel dat die ANC nou beheer van die Afrikaner se onderwys op alle vlakke oorgeneem het en dit begin verengels en domineer. Afrikaners het begrip vir die regstelling van historiese ongelykhede gehad, maar voel gegrief deur die misbruik daarvan om instellings te verengels en dit deur die ideologie van verteenwoordigendheid onder swart beheer te bring. Afrikaner kiesers het vrywillig minderheidsbeheer vir ‘n demokratiese regstaat verruil, maar baie voel tien jaar later uiters bekommerd dat die land in ‘n transformasiestaat begin verander.

Ek wil my siening oor waar die Afrikaner tien jaar ná demokrasie staan opsom deur te sê dat ‘n breë onrustigheid besig is om pos te vat dat die ANC die historiese 1994 ooreenkoms in belangrike opsigte begin verbreek. Dat Afrikanerbelange onder die dekmantel van regstelling benadeel word, dat die noodsaak om weg te beweeg van Apartheid as verskoning gebruik word om meerderheidsdominasie te regverdig, dat die demokrasie in die lig van die getalleverhoudings soms misbruik word om minderheidsgroepe te ontmagtig in plaas van te beskerm, dat verkiesings misbruik word om Afrikanerbelange by die stembus “demokraties” te oorweldig, dat Afrikanerbelange nie net ly onder regstelling of die onbedoelde gevolge van die nuwe bedeling nie, maar dat daar ‘n element van doelbewuste marginalisering teenwoordig is, dat die Afrikaner nie seggenskap het oor die aanwending van sy belastinggeld wat gebruik word om beleidsrigtings wat hom benadeel te befonds nie, dat die ANC sy “struggle” met behulp van staatsmag voortsit, dat die noodsaak van nasionale eenheid gebruik word om ANC oorheersing en die afwatering van diversiteit te regverdig.

Mnr Mbeki het al tereg opgemerk dat die belange van swart en wit in Suid-Afrika interafhanklik is. Die probleem wat gevolglik uit voorafgaande ontleding voortspruit, is dat enige beleidsrigting wat die Afrikaner in die naam van transformasie benadeel ook die Afrikaner ontmagtig om sy deel te doen om die massa arm swartmense in hierdie mooi land te help en te ontwikkel. Mag ek opsom deur te sê dat nieteenstaande al die goeie vordering op baie gebiede in die land, die Afrikaner en Afrikaans se situasie kommerwekkend versleg het, en dat mense wat dit op die hart dra ernstig daarvan werk sal moet maak om te verseker dat dit nie verder verswak nie.

Strategiese knelpunte en kwessies

Aan die begin van die tweede dekade van algemene demokrasie is dit noodsaaklik dat vinnig gekyk word na ‘n paar strategiese knelpunte of kwessies wat verreken sal moet word in ons beplanning vir die toekoms. Ek wil nie fokus op die simptome (soos onderwys) wat die gevolg is van hierdie knelpunte nie, maar wil probeer om ‘n paar van die oorsake uit te lig.

Demografie (bevolkingsgetalle)

Die vraag is nie meer of die Afrikaner ‘n toekoms het nie, maar of daar in die toekoms nog ‘n Afrikanervolk sal wees? Die Afrikaner is ‘n verspreide en krimpende minderheid, en geen beplanning sal help as ons nie meer getalle het nie. Ons geboortekoers is reeds benede vervangingskoers, emigrasie dun ons getalle verder uit, en vigs het ook ‘n wesenlike impak. Hierdie drie faktore het proporsioneel ‘n baie groter impak op Afrikanergetalle as wat vigs op swart getalle het. Dit is die belangrikste hekkie wat ons sal moet oorkom as ons ‘n toekoms wil hê. Getalle het ‘n deurslaggewende impak op die Afrikaner se politieke gewig, sy kulturele invloed, sy demokratiese ruimtes, sy ekonomiese krag en die regering se beleidsrigtings rondom die konsep van “verteenwoordigendheid”. Solidariteit het ‘n top-demograaf opdrag gegee om ‘n studie oor die saak te doen, en sal die resultate graag met ander organisasies deel. My voorstel is dat ons so vinnig moontlik ‘n behoorlike beraad oor hierdie onderwerp moet hou en kyk na voorstelle wat al in ander lande gewerk het.

ANC voortsetting van die struggle deur staatsmag

My bekommernis is dat die ANC nog nie besef die struggle is verby nie, dat hulle geneig is om soms die demokrasie te gebruik om hulle struggle-doelwitte deur te stoomroller, soos die onlangse naamsverandering van Pretoria. In die proses is hulle meesters op die gebied van mooi woorde en onberispelike idiome. Neem nou maar regstellende aksie. Wie kan nou teen regstelling wees, die woord se regverdiging lê immers in homself! Hulle giet hulle planne in ‘n onbesproke internasionaal-aanvaarbare liberale idioom waarteen niemand kan stry nie – en voer dan presies die teenoorgestelde, naamlik ‘n onliberale rassebeleid, uit. Goedgelowige sakelui is met hierdie mooi woorde en idioom in ‘n ANC nasionalistiese projek gekoöpteer om hulle te help om ‘n rasse-ideologie te implementeer, alles onder die mooiklinkende dekmantel van “regstelling”. Natuurlik is Solidariteit sterk ten gunste van opheffing, ontwikkeling en regstelling van wat verkeerd was. Maar in die praktyk gaan dit lankal nie meer oor regstelling nie, maar oor proporsionele rasseverteenwoordiging! Woorde soos “transformasie en regstelling” is soms net polities korrekte terme om Afrikanerinvloed en –beheer te vervang met swart ANC beheer oor instellings, ook instellings soos Universiteite wat direk met die Afrikaner se kulturele vryheid en identiteit te make het.

Afrikaner-selfvertroue

Die Afrikaner se selfvertroue en selfbeeld is die afgelope jare erg geknou. Baie aanvaar sonder meer die ANC se weergawe van die verlede – ‘n eensydige beeld, wat deur die ANC gebruik word om sy huidige beleidsrigtings te regverdig. ‘n Weergawe waarvolgens die Afrikaner en sy beleid van Apartheid verantwoordelik is vir feitlik alle probleme in die land, en dus nou verdien om vir ‘n onbepaalde tyd die teiken van regstelling en transformasie te wees. Natuurlik weet ons almal van onverdedigbare beleidsrigtings wat swartmense benadeel het en nou reggestel moet word. Maar swartmense in SA is mos nie die enigste armes in die wêreld nie. Meer as die helfte van ons planeet se inwoners is brandarm volgens die VN definisie, en daar was nie orals apartheid nie. Die ANC hou die Afrikaner nou verantwoordelik vir die normale probleme van armoede en onderontwikkeling wat elders in Afrika en in baie ander dele van die wêreld algemeen voorkom. Hulle vergeet ook van die probleme wat hulle self help veroorsaak het! Kan ons ooit die impak bereken wat die ANC beleid van vroeër om die land “onregeerbaar” te maak gehad het op ‘n kultuur van wetteloosheid wat help lei het tot die huidige vlakke van geweldsmisdaad? Of die uitwerking van die veldtogte vir munisipale boikotte en die kultuur van wanbetaling wat vandag nog voortduur en gelei het tot die ineenstortingl van munisipale dienste? Of die sanksie- en disinvesteringsveldtog se invloed op die huidige vlakke van werkloosheid? Laat ons maar eerlik wees sonder om die ander oorsake van armoede te misken: die ANC-in-regering sit nou met baie van die probleme wat die ANC-in-struggle help veroorsaak het en waarvoor hulle die Afrikaners blameer! Daar is ook geen erkenning vir dit wat wel reg verloop het en vir die mees suksesvolle ekonomie wat in Afrika opgebou is nie. Die feit is Afrikaners is, of was nog nooit, supermense nie, maar is of was beslis ook nie die kriminele van die geskiedenis wat ons in sommige kringe gemaak word nie. Ons was en is maar net ‘n doodgewone gemeenskap wat in ongewone omstandighede met buitengewone probleme moes worstel!

Ander kwessies

In die lig van die kort tydsbestek gaan ek nie die ander strategiese kwessies bespreek wat ek wel kernbelangrik ag nie. Dit is onder andere die opkomende verarming onder Afrikaners as gevolg van die historiese omwentelings van die negentigs; die ideedroogte wat darem nou begin opklaar; die probleem van “onervare magteloses” – van Afrikaners wat nie weet hoe om sonder staatsmag klaar te kom nie; van die gebrek aan sterk burgerlike instellings; van die feit dat daar nie ‘n samehangende droom of toekomsbeeld onder Afrikaners is nie en oor die gevolge van hierdie en baie ander probleme wat ons mense ervaar.

Die feit is dat die Afrikaner tans op die strategiese verdediging is, en dat veel van wat regverdig opgebou is, tans verlore gaan.

Vertrekpunte vir die toekoms

My droom vir die Afrikaner is díé van ‘n lewenskragtige selfstandige gemeenskap wie se grondliggende belange veilig is, en wat sy plek kan volstaan in Suid-Afrika. ‘n Gemeenskap wat oor die vermoë beskik om besluite wat hom raak te kan neem en dit self uit te voer. ‘n Gemeenskap wat homself én ander respekteer, wat aan sy eie kant is, maar met ‘n passie om te help werk aan die ontsaglike probleme van ons land en al sy mense.

Daarom wil ek 5 vertrekpunte vir toekomsbeplanning aan u voorhou wat nodig sal wees om hierdie breë droom te realiseer:

Doeltreffende belangebeskerming:

Die Afrikaner het ‘n groeiende behoefte aan doeltreffende belangebeskerming, wat sterker gaan word namate sy posisie verder verswak en die omgewing waarin hy leef onvriendeliker word. Enige beplanning sal hiermee rekening moet hou.

3.2 Bou voort op die suksesse

Ná bykans ‘n dekade van bykanse verlamming is daar weer sterk lewe in ons gemeenskap, en is daar genoeg suksesse waarop ons behoort voort te bou. Voorbeelde is daar baie, vanaf die magdom aksies wat op die taalakker aan die gang is, die herlewing van die oop gesprek en ‘n nuwe intellektuele debat onder Afrikaners, die opkoms en heropkoms van organisasies soos die FAK, Solidariteit, die Regslui vir Afrikaans, die Voortrekkers, Onderwysaksiegroepe en andere, die suksesse van die Voortrekkermonument en die Erfenisstigting, die groeiende gewildheid van Afrikaanse musiek, die reaksie op Solidariteit en die MVI se “Kom Huistoe” veldtog en ander emigrasie-aksies, die sukses wat die Rapport Onderwysfonds in sy eerste jaar behaal het, die steun wat Solidariteit se Helpende Hand as maatskaplike aksie van die gemeenskap ontvang, en die groeiende bereidheid van mense om hulle grondwetlike regte op te neem en te verdedig wanneer dit nodig is en nie anders kan nie, soos met die hofsake oor Afrikaanse skole. Kom ons bou op hierdie en ander suksesse voort: daar is weer lewe in ons gemeenskap!

3.3 Breë Afrikanerforum

Geen gemeenskap of groep in die land het net een mening nie, ook nie die Afrikaner nie (dankie tog!) Maar dit is wel nodig dat ons – met inagneming van en ruimte vir verskille – ‘n geloofwaardige gemeenskaplike forum tot stand bring om standpunte en inligting uit te ruil, aksies te koördineer en ‘n breë konsensus te bou rondom knelpunte wat ons as gemeenskap raak. Sonder om voor te gee dat so ‘n forum namens alle Afrikaners praat, behoort daar ook gesprekke met die owerheid vanuit so ‘n forum aangevoor te word. Soos wat vakbonde met ‘n bestuur beding oor sake wat hulle lede raak, kan verskillende organisasies met die regering beding oor sake wat ons gemeenskap raak.

3.4 Opvolgskikking

So ‘n proses van gesamentlike bedinging behoort ‘n tipe “Opvolgskikking” ten doel te hê, om knelpunte en griewe saam te vat in ‘n ooreenkoms of ooreenkomste met die regering. Ek wil vooraf waarsku dat ons glad nie bekommerd moet wees as die regering ons in die begin net vriendelik groet en hoflik ignoreer nie. Harde ervaring in die vakbond en -onderhandelingswêreld het my al geleer: wie nie ‘n faktor is nie, kry niks; nie eers die krummels wat by die besturende of regerende tafels afval nie. Met doelgerigte leierskap en goeie organisasievermoë sal ons op ‘n positiewe manier weer ‘n faktor moet raak waarvan die owerhede kennis sal moet neem. As ons nie vir Afrika en vir Suid-Afrika lief was nie, het ons mos ook emigreer. Ons veg nie vir ‘n beter verlede nie, ons werk vir ‘n beter toekoms!

3.5 Burgerlike netwerk

Baie van die Afrikaner se burgerlike organisasies en -instellings het spreekwoordelik oud en afgeleef geword, sonder die energie, uitvoerende vermoë of hulpbronne om hulle doelwitte te bereik. Ons sal ernstig hieroor moet besin, omdat die Afrikaner ‘n netwerk van lewenskragtige burgerlike “selfdoen”- organisasies op talle lewensterreine nodig het om die toekoms met vertroue tegemoet te gaan. Ons gemeenskap moet weer selfstandig word! Ons kan beslis nie net op die regering staatmaak om ons probleme op te los nie, hulle kan hul eie nie eens baasraak nie. Ons sal weer moet leer om sonder staatsmag suksesvol te wees, ons sal weer ‘n selfdoenkultuur moet aanleer, ons sal weer op ons eie bene moet leer staan. Wat ‘n wonderlike vooruitsig!

3.6 Alliansies

Ten spyte van groot uitdagings sal ons moet waak teen polarisasie, en behoort ons binne hoorafstand van die regering te bly. Daarom sal ons moet kyk na die moontlikheid van alliansies oor grense heen, en sal ons moet wys dat ons nie net selfsugtig en in isolasie na ons eie belange wil omsien nie. Aan die ander kant moet ons ook waak teen willose alliansies wat ons net gaan neutraliseer in ons pogings om aksie en lewenslus in ons gemeenskap te blaas.

Slot

In vergange se woorde van Vader Kestell: ‘n volk red homself. Ons toekoms is – menslik gesproke – in ons eie hande. Ons kan nie meer roem op die prestasies van die verlede nie: elke geslag moet verantwoordelikheid neem vir sy eie tyd.

Daar was ‘n tyd toe die Afrikaner homself verantwoordelik gevoel het vir die hele land se probleme. Daarvan is ons genadig bevry. Dit is nou tyd dat ons – sonder om selfsugtig te wees of onsself te isoleer – fokus op ons eie gemeenskap. As óns dit nie doen nie, sal niemand anders nie. Baie dankie.

Flip Buys praat oor vrystede tydens Orania se stadskonferensie.

Posted on Februarie 22, 2023Julie 10, 2024 by Paul Maritz

(Bron: YouTube/Orania Beweging)

Flip Buys gesels oor Afrikanerselfstandigheid op Insig (Kyknet)

Posted on Februarie 22, 2023Julie 10, 2024 by Paul Maritz

(Hierdie video is op 12 Mei 2015 op AfriForum se YouTube-kanaal geplaas)

Spreekbuys: In krisistye moet jy waag om te kan wen

Posted on Februarie 22, 2023Julie 10, 2024 by Paul Maritz

In die middel van die harde vlak 5-inperking kry ek een nag laat ’n benoude oproep van ’n jarelange staatmakerlid. “Gaan Solidariteit hierdie krisis oorleef?” vra hy angstig. “Wat as hierdie Covid-tsunami alles platvee waaraan ons 20 jaar lank gebou het? Solidariteit is al wat nog staan tussen ons en totale verval in hierdie land.”

“Ons het darem nie op sand gebou nie,” probeer ek hom gerusstel. “Ons het die Solidariteit Beweging juis vir krisistye gebou, al het ons nie geweet presies wat die krisis gaan wees nie. Natuurlik het die krisis ons ook onverwags getref, maar nie onvoorbereid nie.” Dit stel hom egter nie gerus nie, en hy peper my verder met “maar wat as”-vrae wat nie maklike antwoorde het nie: Wat as derduisende lede sterf, of hulle werk verloor, of as Solidariteit bankrot speel, of as daar geweld losbars, of as ons kinders nie kan skoolgaan nie? Ek verduidelik dat ons navorsing aandui dat die panieksyfers van die regering ’n groot oordrywing is. “Maar wat gaan ons doén?” vra hy dan.

Aksieplanne

As Christene glo ons dat alles in Sy hande is, en daarna werk ons asof alles in óns hande is. Ons berei al jare vir krisisse voor en is, sover dit menslik moontlik is, gerat en gereed vir wat kom. Ons kan nie alles doen nie, maar ons sal doen wat ons kan. Ons risikobestuurstrategie is al jare lank in plek. Ons beroepsveiligheidspan is besig met voorstelle oor gesonde werk wat aan die regering en maatskappye voorsien sal word. Die Solidariteit Navorsingsinstituut werk aan projeksies oor hoe die pandemie ons lede se gesondheid en werk kan raak. Daarna skakel ons dit om in planne vir elke afdeling en departement in Solidariteit. Ons skakel met ons lede se werkgewers om oor hul werk, mediese fonds en pensioen te praat. Ons Koronakrisissentrum was binne ’n week reg om duisende ledenavrae te hanteer. Solidariteit se regsmense werk kliphard aan oplossings vir probleme wat kom. Helpende Hand stig ’n Krisisfonds om lede met voedselnood te help. AfriForum se buurtwagte skakel met die polisie oor veiligheid. Die Solidariteit Skoleondersteuningsentrum bou ’n aanlyn matriekskool sodat kinders kan bybly. Ek noem nog ’n hele rits van ons projekte op. “Maar hoe gaan ons dit alles bekostig?” vra hy. Alles is gratis vir ons lede. Ons was voorbereid op ’n krisis, al kon ons nie beplan vir presies watter een nie.

Nagmerrie

Nadat ek hom so goed ek kan gerusgestel het, kom die slaap nie maklik nie. Dit was die tyd toe almal bekommerd was of daar genoeg plek in hospitale sal wees; die bouwerk aan Sol-Tech se nuwe kampus moet stop; AfriForum se buurtwagte mag nie patroleer nie; die howe sluit; ArcellorMittal maak vir die eerste keer in 70 jaar nie staal nie. Ons word oorval met navrae en kan nie bybly om al die WhatsApp-boodskappe, e-posse, Facebook-vrae en oproepe te antwoord nie. Dis soos ’n vloedgolf wat oor ons spoel, en dit hou net nie op nie. Soms voel dit of ’n mens soggens in ’n nagmerrie wakker word. Ons doen scenariobeplanning en stel aksieplanne op om alles in plek te kry. Dag en nag vloei deurmekaar; werk en huis word dieselfde tyd en plek. Tussendeur skop my krag af en my rekenaar en internetverbinding gee probleme, maar ons IT-mense verrig wondere en Solidariteit se organisasies is in ’n rekordtyd weer aanlyn.

Solidarity Fund

Net toe ek voel ons skep asem, bel Hannes Noëth, uitvoerende hoof van Helpende Hand, my met die nuus dat die regering ons naam gebruik vir hulle Solidarity Fund. Ons regsmense sê in hierdie ramptyd sal die howe ons nie help nie, ons moet ons fonds se naam verander. Ek en dr. Dirk Hermann koukus en besef dit gaan geweldige verwarring skep. Baie mense gaan dink die Solidarity Fund is ons fonds en gaan geld daarin betaal. Ons lede wat in nood raak, gaan dink ons wil hulle nie help nie. Sommer die eerste dag al word dit ’n groot probleem. Mense betaal geld in die regeringsfonds en dink dis ons fonds. Lede kla by ons omdat die Solidarity Fund hulle nie wil help nie. Hannes sê Helpende Hand word oorstroom met hulpversoeke.

Virseker

Ons is raadop. Dit voel of ons ’n skare moet kosgee met twee brode en drie vissies. Dan kom die nuus: Virseker se beheermaatskappy, Telesure, en die stigter van Auto & General se Steyn-familietrust skenk R2 mijoen se kospakkies! Wat ’n uitkoms in daardie eerste dae! Hulle skenk uiteindelik nog R10 miljoen rand se kospakkies. Dan begin die skenkings instroom by Helpende Hand se Krisisfonds: kontantbydraes, kos, groente, meel, selfs vleis. Hannes se span noem die skenkingskantore “Josef Silo’s”. Alle hulpaansoeke word gekeur deur ’n span maatskaplike werkers, maar ons kry te veel aansoeke om almal te kan help. Kospakkies word landwyd versprei deur die personeel en vrywilligers van AfriForum, Solidariteit, Helpende Hand en Saai. Elke pakkie het ’n adres. Dit gaan rof. Die ANC se Lesufi probeer ons kosverspreiding keer en sentraliseer. Ons weier en gaan net aan, en wen uiteindelik ons saak in die hof. Teen Augustus het Helpende Hand reeds 20 000 gesinne met kospakkies gehelp asook meer as 1 600 ouetehuise en vele kerke en kinderhuise.

Presteer

Ook op ander fronte presteer ons organisasies. Akademia skakel naatloos oor na aanlyn leer. Hulle stel hul voltydse Centurion-kampus vir 2021 bekend. Sol-Tech maak weer oop en die bouwerk gaan volspoed aan. Meer as 120 000 skoolkinders registreer by Die Wolkskool. Duisende onderwysers word met webinare opgelei om aanlyn klas te gee. Sowat ’n duisend skole word raad gegee oor gesonde onderrig. Die FAK reël aanlyn musiekkonserte wat teen die Voortrekkermonument se voorkant projekteer word. Maroela Media staan werklose kunstenaars by. Pretoria FM ondersteun die Krisisfonds. Ons begin hofsake teen min. Nkosazana Dlamini-Zuma se dom regulasies. Ons wen die meeste, maar verloor die saak teen die regering wat noodhulp op grond van ras toeken. Ja, die regering en die hof klou selfs in ’n ramptyd aan hul rassebeleid vas. Niemand gaan lê nie – ons veg voort en wen weer sake. ’n Boer maak ’n plan, skryf iemand vir my.

Die regering verbrou die krisis. Covid-19-korrupsie walg die land. Ons begin al hoe meer ondersteuning kry, dis eenvoudig verstommend. Al ons organisasies groei. Inligting oor die regering se swak hantering van die ramptoestand weerklink tot in die buiteland. Die infeksiekoers begin daal en veel minder mense word siek as wat voorspel is. Die inperkings word afgeskaal en die winter maak stadigaan plek vir lente. Mense begin weer lig sien.

Ons begin planne maak vir die post-Covid-tyd. ’n Boer maak ’n plan. Ons kan nie op die regering staatmaak nie, maar dit maak ons nie moedeloos nie; dis bevrydend. Ons wil en sal nie ons kinders se toekoms aan korrupte onbevoegdes oorlaat nie. Ons sal self verantwoordelikheid neem en sal ons nie laat onderkry nie. Ons planne is gróót, want dit moet groter as die probleem wees. Maar ons weet – in ’n krisis kan jy nie wag nie; jy moét waag, dan sal jy wen. Ek begin uitsien na die toekoms…

(Bron: Solidariteit Tydskrif, September 2020)