Februarie 27, 2023 - Page 3 of 3 - Solidariteit Beweging

Inleiding: Oorsig oor die uitdagings tot 2030

Posted on Februarie 27, 2023Julie 10, 2024 by Paul Maritz

(Hierdie toespraak is gelewer as inleiding tot die 2019 Toekomsberaad wat op 10 Oktober plaasgevind het)

“Oos wes, tuis bes.” Hierdie bekende spreekwoord verwoord die tydlose versugting van die mensdom na ’n blye tuiskoms ná ’n tyd in die vreemde. Ons almal geniet ’n interessante reis, maar dis lekker om weer terug te kom by jou huis – daar waar jy werklik tuis is.

Die vreemde voel soms maar … vreemd. Daar is seker net een ding wat net so lekker is as ’n opwindende reis na ’n vreemde plek, en dit is om na ’n lang afwesigheid moeg en vol verlange na jou huis, jou mense en jou tuiskomplek terug te kom. Wat geld vir ’n kort reis, geld soveel te meer vir ’n langtermynbesoek of permanente emigrasie. Dis nie maklik om jou wortels op te trek, jou tuiste agter te laat en dan sak en pak na ’n vreemde land te trek nie. Sielkundiges sien ’n gewone verhuising naas die afsterwe van ’n geliefde as een van die stresvolste lewenservarings. Om vir altyd van jou tuiste af weg te trek na ’n vreemde plek is veel erger. Tuisloosheid is traumaties, en dit neem ’n lang tyd om van ’n vreemde plek weer ’n tuiste te maak.

Die Franse beeldhouer Bruno Catalano het die hartverskeurende leemte van ’n mens wat sy land, sy familie en sy mense vir ’n ander lewe in die vreemde verlaat, treffend in verskeie standbeelde uitgebeeld. Catalano het geweet waarvan hy praat, hy moes self as jong Siciliaanse man Marokko verlaat en in Frankryk gaan hervestig. Sy reeks bronsbeelde van reisigers word gekenmerk deur ’n deel van hulle lywe wat weggelaat is, byna asof dele van hulle liggame by die huis agtergebly het en asof net ’n deel by hulle bestemming gaan uitkom.

Catalano se reisende standbeelde beeld die verlies en vervreemding van baie Afrikaners uit – dié wat reeds weggedryf is, en dié wat innig na hulle verlang. Dis asof Jan FE Celliers se “Dis al” weer uit die waas van die verlede gekom het om mense se gevoelens te beskryf wie se geliefdes soos ballinge oor die oseaan weggegaan het en net die grafte van hulle voorsate in die gras van verwaarloosde begraafplase agtergebly het. Voorsate wat met ’n skip hierheen gevaar het, en van waar hulle nageslag nou met vliegtuie wegvlieg, vanaf die vreemde na die vreemde.

Dis die blond,

dis die blou:

dis die veld,

dis die lug;

en ‘n voël draai bowe in eensame vlug –

dis al

Dis ‘n balling gekom

oor die oseaan,

dis ‘n graf in die gras,

dis ‘n vallende traan –

dis al.

Die gevoel dat jy nie wou weggaan nie, maar dat jy uit jou huis, uit jou tuiste geboender is, geld nie net vir dié wat na ander lande weggetrek het nie. Talle mense voel dat hoewel hulle nie die land verlaat het nie, die land hulle verlaat het. Sommige voel of hulle harte uit “hulle lyf geval het en stroomaf dryf” soos Theuns Jordaan sing, omdat hulle kinders en kleinkinders ver weggetrek het. Ander ervaar die verlies van ’n land wat hulle nie meer ken nie. Dis asof hulle een oggend in ’n vreemde land wakker geword het, byna asof hulle ongesiens en ongevraagd geëmigreer het na ’n plek wat hulle nie ken nie. Waar jou gesin se lewens nêrens meer veilig is nie, waar jou persoonlike besittings selfs helder oordag gesteel word, waar die land se leiers straffeloos miljarde plunder, waar die strafregstelsel se wiele skynbaar vasgeroes het, waar ontevrede oproeriges miljoene rande se eiendom sonder gevolge vandaliseer, waar rassistiese politici jou in jou eie sitkamer op TV dreig en beledig, waar die President belowe om die grondwet te verander om dit waarvoor jy hard gewerk het, sonder keuse of vergoeding af te vat, waar ’n onbevoegde regering dreig om jou pensioengeld sonder jou toestemming aan hulle swak bestuurde staatsondernemings te “leen”, waar dieselfde owerheid wat die land reeds tot op die rand van bankrotskap gesleep het, jou medies wil nasionaliseer en vir jou die rekening vir miljoene nie-betalers stuur, waar die skole en universiteite wat jou mense opgebou het, midde-in ’n stortvloed van beledigings oorgevat word, waar jou taal en kultuur afgebreek word, waar jy nie meer ’n sê het oor dinge wat jou raak nie, en waar jy soos ’n tweedeklasburger behandel en derdewêrelds regeer word.

Dis ’n land waar jy nie meer tuis voel nie, maar soos ’n vreemdeling huis toe verlang. Ja, jy voel soms ontuis, onwelkom, onveilig, onvry, ongelyk, en jy weet dis nie normaal nie. Jy geniet besoeke aan die vreemde, maar jy wil nie altyd ’n vreemde besoeker wees nie, jy wil tuis kom.

Daarom is ons grootste uitdaging oor die volgende dekade tot by 2030 om weer ’n tuiste vir ons mense te skep waar hulle kan tuis kom en tuis voel – waar hulle vry, veilig en voorspoedig kan wees. Dis belangrik om verdere agteruitgang te keer, maar dis nog belangriker om aan volhoubare vooruitgang te bou. Maar hoe gaan so ’n tuiste lyk, en hoe gaan dit gebou kan word?

Ligging

Die beginpunt van ’n huis bou en ’n tuiste skep is om die regte ligging te kies, waar jy weet dat jy oor twintig jaar nog gaan vry, veilig en tuis voel, waar jy nie weer uitgedryf gaan word nie. Ook ‘n vesting waar jy en jou kinders nie oor 50 jaar vreemdelinge gaan wees nie. Jy wil ook seker maak van die ligging van die dorp, stad of woongebied waar jy so ’n langtermynverbintenis maak. Die ankerdorpe en konsentrasieplan wat ons beweging na deeglike navorsing bekendgemaak het, gee ’n goeie idee van die beste liggings in die land.

Bouplan

Die tweede stap is ’n argiteksplan, om seker te maak dat jou huis so ontwerp word dat dit jou huis is – ’n plek waar jy en jou mense sal kan tuis voel en waar julle veilig kan wees, sonder dat vreemdelinge julle hiet en gebied. Dit is die rede waarom ons beweging vandag ’n omvattende “Argiteksplan” vir selfbestuur aankondig. Dis ’n plan om ’n nasionale tuiste te bou waar ons nie net as enkelinge nie maar as ’n kultuurgemeenskap sal kan tuis voel – ’n kulturele huis. Dis belangrik om sorg te dra dat jou finansiële planne ook reg moet wees voordat jy begin bou. Dit beteken nie jy moet vooraf al die geld hê nie, maar dat jy betyds kyk hoeveel jy het, hoeveel jy moet leen, en hoeveel jy op ander maniere soos aandele moet bekom.

Gesin en gemeenskap

Die derde stap is om jou gemeenskap saam te bind, want niemand wil eensaam en alleen bly nie. Ons is nie net landsburgers nie, maar ook kulturele burgers, lede van ’n eeueoue kultuurgemeenskap wat mekaar nodig het, wat mekaar se waardes deel en wat by mekaar veilig is. ’n Mens bou nie vir jou ’n huis om jouself van jou medemens af te sonder nie, maar juis om jou in staat te stel om saam in daardie dorp te bly. Dis net so belangrik dat jy en jou gesin se ingesteldheid reg moet wees voordat jy begin bou. Enigiemand wat ’n kaal stuk grond sien, wonder of die argiteksplan ooit sal werk en of die huis ooit sal klaarkom. Dit kos visie, beplanning, harde bouwerk en volharding om ’n huis klaar te bou, veral as dit ’n tuiste vir ’n hele gemeenskap moet wees. Jy sal uitgelag word dat jy lugkastele bou, deur mense wat self in sandkastele in die pad van ’n inkomende gety sit. Moenie jou aan hulle steur nie, hou net aan bou.

Fondament

Die fondasie moet stewig wees, want die hele huis word daarop gebou. Die fondasie is die sterk selfhelporganisasies wat die grondslag van die huis gaan vorm, want jy wil nie alleen op sand bou nie.

Bouers

Niemand bou so goed soos iemand wat ’n huis vir homself en sy geliefdes bou nie, want dis joune. Ons sal almal moet help om hierdie kulturele huis so vinnig en so goed as moontlik te bou. Bouers is nodig, en nie net bydraers nie. Baie teenstanders sal raas en blaas om die bouwerk te probeer keer, maar dis belangrik om net vas te byt en aan te hou bou.

Kamers

Geen huis is volledig sonder al die noodsaaklike vertrekke nie. Al die kamers moet daar wees – soos ’n sitkamer, kombuis, slaapkamer en eetkamer. ’n Gemeenskap het kulturele leefruimtes en vertrekke nodig soos skole, kolleges, universiteite, stede, dorpe en dienste, woongebiede, veiligheid, maatskaplike sorg, besighede, werkplekke, media, regspraak, erfenisbewaring, openbare ruimtes en ’n mooi tuin en omgewing.

Mure

Die mure moet hoog genoeg gebou word sodat daar genoeg ruimte kan wees. Dit gaan tyd neem, want selfs die hoogste muur word gebou deur steen vir steen op mekaar te pak. Die bou van mure is gevolglik ’n proses en nie ’n eenmalige gebeurtenis nie. Hoe groter die kolleges, privaat skole, universiteite en dorpe wat ons bou, hoe hoër is die mure van ons gemeenskap se huis en hoe vryer, veiliger en voorspoediger sal ons wees.

Dak

Die dak kom laaste. Geen dak word opgesit voordat die mure hoog genoeg is nie, want ’n dak kan nie in die lug hang nie. Die hoogte van die dak en die opsit daarvan word bepaal deur die hoogte van die mure en die spoed waarteen gebou word. Die dak is nie die huis nie, dis ’n belangrike finale fase van die bou van die huis. Dis die erkenning dat die huis en al sy kamers klaar gebou is.

Afronding en inrigting

Die huis word nou afgerond en ingerig soos jy en jou gemeenskap dit wil hê. Die feit dat jy self die plek gekies, die huis laat ontwerp en hard daaraan gebou het, is die beste waarborg dat jy en jou geliefdes daar weer tuis sal voel.

Dis natuurlik ingewikkelder om ’n toekoms vir ’n hele gemeenskap te bou as ’n huis vir jouself. Wanneer die huise en dorpe wat die staat gebou het egter inplof en verval, of wanneer hulle ligging te onveilig geraak het, is dit tyd om jou eie huis te bou. Staatsbestuur het in Suid-Afrika misluk, en die tyd vir selfbestuur het aangebreek. Net soos huise nie uit die lug val nie en moeisaam van onder af opgebou moet word, net so sal ’n toekoms nie uit die lug val nie en sal dit daarom stelselmatig van onder af opgebou moet word. Dit gaan uiters moeilik wees, maar om vry, veilig en voorspoedig in die staat se huise te bly, is onmoontlik. Die pad na selfbestuur is onseker, maar dit bied die kans op sukses, terwyl die pad na staatsbestuur tot ’n sekere ondergang lei.

Kom bou saam met ons aan ’n toekoms waar Afrikaners ook blywend tuis sal wees, want almal het ’n tuiste nodig waar hulle vry, veilig en voorspoedig kan lewe.

Die 2030 droom

Posted on Februarie 27, 2023Julie 10, 2024 by Paul Maritz

(Hierdie toespraak was die Slotwoord van 2019 se Toekomsberaad, wat op 10 Oktober plaasgevind het)

Dit is 10 Oktober 2030. Die groot dag het uiteindelik aangebreek. Die Suid-Afrikaanse regering teken vandag ’n omvattende Kultuurakkoord waardeur Afrikaners se selfbestuur amptelik erken word. Die Akkoord is in wese die erkenning van die uitgebreide kulturele selfbestuur wat Afrikaners reeds in die praktyk met sterk selfdoenorganisasies verwerklik het. Die geleentheid word bygewoon deur drie buitelandse afvaardigings van lande waar die Solidariteit Beweging reeds kulturele ambassades het, en waarnemers van Afrikalande wat wil sien hoe die akkommodering van die multikulturele werklikhede vrede en voorspoed in hulle lande kan bevorder.

Dit het alles begin met die Toekomsberaad van 10 Oktober 2019, toe daar besluit is dat groeiende selfbestuur die enigste antwoord vir die mislukking van staatsbestuur is. Afrikaners het destyds besluit om nie langer te wag dat dinge vanself regkom nie, maar om ’n kulturele selfdoenplan te waag. Hulle het geweet dat dit nie sal help om vooraf toestemming te probeer vra nie, maar om op wettig wyse praktiese werklikhede te skep en ná die tyd erkenning daarvoor te kry.

Hoewel die grondwet ruimte vir selfbestuur gehad het, wou die regering dit nie van “bo” af gee nie en het Afrikaners dit van “onder” af boontoe gebou. Die verwesenliking van selfbestuur was dus nie ’n eenmalige gebeurtenis nie, maar het deur ’n proses van groeiende selfbestuur geskied. In die praktyk is die vlak van selfbestuur wat bereik is, bepaal deur die grootte van die gemeenskapsinstellings wat opgebou is. Dit het beteken dat hoe groter die Solidariteit Beweging se instellings soos Akademia en Sol-Tech gegroei het, hoe hoër was die vlak van selfbestuur wat op daardie bepaalde gebied verwerklik is. Dieselfde het gegeld vir AfriForum se buurtwagte, die SOS en Afrikaanse onderwysvennote se hoëtegnologieskole, Helpende Hand se maatskaplike projekte en Solidariteit se beroepsgildes en werkburo’s.

Terselfdertyd het die Ankerdorpstrategie en Konsentrasieplan na ’n ruk Afrikaners se verbeelding aangegryp. Dit was toe die besef wyd posgevat het dat die uitdaging nie ons klein getalle is nie, maar ons yl verspreiding wat al langer as 150 jaar vir ons bestaanskrisis verantwoordelik is. Die verval van die meeste dorpe en plattelandse gebiede het tot ’n nuwe “Groot Trek’ gelei na waar Afrikaners in sowat 30 streekdorpe en stede saamgetrek het. Die groter getalle op minder plekke het dit makliker gemaak om dienste soos skole, opleidingsentrums, veiligheidstelsels, munisipale dienste, maatskaplike sorg en werkverskaffing daar te konsentreer. Dit het daartoe gelei dat Afrikaners nie meer orals dieselfde probleme van vervallende dorpe, geweldsmisdaad, aanvalle op Afrikaanse skole en omgewingsprobleme gehad het nie. Daar was genoeg mense bymekaar om hierdie dienste lewensvatbaar te maak, veral omdat Afrikaners die kulturele selfvertroue ontwikkel het om saam daaraan te bou.

Staatkundige argiteksplan

Die staatkundige “argiteksplan” wat as die bloudruk van die selfbestuursprojek gebruik is, het uit ’n driehoek met vyf vlakke bestaan.

Persoonlik: die basis van die driehoek was die beskerming en die bevordering van die persoonlike regte en vryhede van Afrikaners, ongeag waar hulle gebly het.
Instellings: vlak twee was die uitbou van die veiligheids-, munisipale, maatskaplike, werk-, onderwys-, opleidings- en ander instellings en organisasies waarmee selfbestuur gebou is.
Dorpe: dienste soos veiligheid, water, maatskaplike hulp en ander noodsaaklike dienste is vanaf stede en groter ankergebiede aan Afrikaners in klein dorpe gebied.
Ankergebiede: die groter getalle Afrikaners in hierdie 30 stede en dorpe het dit moontlik gemaak om ’n omvattende verskeidenheid dienste te verskaf;
- Kantons: die vlak van selfbestuur het om verskillende redes die hoogste in drie gebiede onwikkel, naamlik Pretoria, die Suid-Kaap en die Orania-gebied. Pretoria se groot getalle Afrikaners het gehelp om dienste daar te ontwikkel wat in Switserse kantons aangetref word, in die Suid-Kaap het genoegsame getalle en sterk gemeenskapsenergie dit moontlik gemaak, en in Orania en die omgewing rondom die Vanderkloofdam het die bevolkingsamestelling dit vir Afrikaners moontlik gemaak om met 15 000 mense ’n bepalende meerderheid in die gebied te vestig.

Magsbalans

Hoewel die ANC-regering aanvanklik alles in hulle vermoë gedoen het om Afrikaners se regmatige strewe na kulturele vryheid en selfbestuur te dwarsboom, het die vermoë van die staat so vinnig afgeneem dat hulle dit nie meer kon keer nie. Daarby het die land se krisis so verdiep dat die ANC dit nie kon waag om Afrikaners as wetsgehoorsame en belastingbetalende gemeenskap so te vervreem dat spontane belastingboikotte die staatskas se kraantjie nog kleiner kon draai nie. Die nou byna vergete poging om ’n onbekostigbare en onwerkbare Nasionale Gesondheidsversekeringstelsel in te stel terwyl die bestaande openbare gesondheidsorg nie werk nie, was die finale strooi vir duisende belastingbetalers wat nie meer wou betaal nie. Groeiende buitelandse druk uit veral Europa en die VSA, en die buitelandse beleggingsgemeenskap se waarskuwings dat die regering opgeleide minderhede nie verder moes vervreem nie, het die regering se beweegruimte verder beperk. Saam met die groeiende protesaksies van Afrikaners wat nie langer bereid was om net onderdanige melkkoeie te wees sonder bepalende inspraak oor sake wat hulle raak nie, het die gesamentlike gewig van al hierdie faktore die magsbalans teen die ANC begin swaai. Die vinnige groei van digitale geld het ook ’n groot rol gespeel om die regering te laat besef dat belastingbetalers waarde vir hulle geld eis en hulle swaar verdiende geld nie net meer aan korrupte en onbevoegde politici gaan oorbetaal wat dit teen hulle belange gebruik nie.

Ontwikkelingshulp

Die buiteland se aanvanklike ontnugtering met die ANC het gaandeweg verskuif na praktiese steun vir Afrikaners. Hoewel dit begin het by Europese state se beleidstandpunte teen onwettige ANC-wetgewing soos dié oor onteiening sonder vergoeding, het die regering se miskenning van Afrikaners se menseregte tot finansiële steun vir Afrikaanse onderwys en opleiding gelei. Daar was na ’n paar jaar ook ’n deurbraak op munisipale vlak, toe ’n hele paar buitelandse dorpe en stede “tweelingstad”-ooreenkomste begin sluit het om van die aangewese ankerdorpe met ontwikkelingsprojekte te help. Die feit dat hierdie hulp deur die Afrikaner-dorpsforums kanaliseer is, het meegewerk dat die ontwikkelingshulp doeltreffend gebruik is en ’n groot verskil gemaak het. Dit het die Solidariteit Beweging ook gehelp om brugbouprojekte na ander gemeenskappe te finansier deur byvoorbeeld noodsaaklike dienste te verskaf.

Die proses van groeiende selfbestuur het momentum begin kry toe Afrikaners begin sien het dat hierdie projekte sukses begin behaal, byvoorbeeld met Sol-Tech en Akademia. Die Solidariteit Beweging het ook ’n deurbraak gemaak toe die regering vroeg in 2021 die grondwetlike voorsiening vir kulturele vryheid amptelik bevestig het. Hoewel die regering aanvanklik daarteen teenstand gebied het, het hulle bevestiging van die bestaande ruimtes in die grondwet eerstens meer ruimte vir die selfdoenprojekte gegee en tweedens die erkenning daarvan makliker gemaak.

Hierdie deurbrake was egter nie die rede vir die sukses van die opbou van selfbestuur nie, maar het gevolg op veranderings wat by Afrikaners self plaasgevind het. Hulle het besef dat daar ’n regstreekse verband is tussen vryheid, veiligheid en voorspoed. Sonder vryheid is ’n kultuurgemeenskap se veiligheid en voorspoed afhanklik van ’n vyandige regering. Mense het besef dat veiligheid en voorspoed net deur vryheid gewaarborg kan word. Sonder vryheid kan mense moeilik hulself beveilig en is hulle voorspoed in gedrang omdat die regering hulle pensioenfondse kan gebruik of hulle eiendom sonder vergoeding kan onteien.

Medepligtiges in plaas van slagoffers

Afrikaners het besef dat hulle nie vir die hele land verantwoordelikheid kan aanvaar nie, en dat hulle alles sal verloor as hulle alles probeer behou. Daar is besef dat die regering gekies, betaal en met belastinggeld befonds word om die land te regeer en dienste aan die bevolking te lewer. Indien hy dit nie doen nie en die kiesers hulle ten spyte daarvan vir die elfde keer (ses nasionale en vyf plaaslike verkiesings) sedert 1994 weer verkies, moet Afrikaners by die demokratiese besluit van kiesers berus en eerder na hulle eie belange begin omsien.

Soos George Orwell gesê het, sulke kiesers is dan nie slagoffers maar medepligtiges weens hulle lyding deur swak regering. Dit is immers nie moontlik om staatsdienste sonder staatsinkomste, ’n staatstruktuur en staatsmagte aan almal te bied nie, veral as hulle by die stembus laat blyk dat hulle tevrede genoeg met die ANC is. Afrikaners moet nog steeds help waar dit kan, maar kan nie meer orals verantwoordelikheid vir alles en almal aanvaar nie. Dit is uitgediende paternalisme. Afrikaners het eerder vir selfstandigheid gewerk as om self afhanklik van die staat te word. Hulle moes afskeid neem van verantwoordelikheid vir die hele land, en op hulle eie gemeenskap begin fokus wat deur die staat uitgeskuif is.

Hierdie besef het tot ’n denksprong en ’n nuwe skeppende kulturele energie gelei namate Afrikaners vanaf lede na medebouers van selfbestuur verander het. Hoewel die opbou en uitbou van praktiese selfbestuur aanvanklik stadig gelyk het, het die projek Bill Gates se woorde weereens as waar bewys: niks word in een jaar gedoen nie, maar alles kan in tien jaar vermag word.

’n Belangrike les wat geleer is, is dat vordering tot eenheid lei, en nie dat eenheid tot vordering lei nie. Die Beweging se suksesresep was dat daar nie tyd is om te wag tot almal soos ’n hegte eenheid saamstem nie, maar dat vordering vinnig tot ’n samebindende eenheid lei. Afrikaners het opgehou om mekaar moedeloos te maak oor wat in verlede gewerk het of in die hede afgebreek is, en het eerder mekaar begeester oor wat in die toekoms gebou kan word. Daar is ook besluit om nie mekaar kwalik te neem oor wie in die verlede waar gestem het nie, maar om mekaar te besiel om vanaf 2019 saam aan die toekoms te bou. Heimwee oor die verlede is vervang deur vasberadenheid vir die toekoms. Die kultuur van verdraagsaamheid teenoor onderprestasie is afgeskud, en mense het meer van hulself begin verwag. Afrikaners het saam gebind, saam gebou, saam beskerm, met die owerhede beding en brûe na ander gemeenskappe gebou. Dit beteken nie dat daar volkome eenstemmigheid was nie. Die klem is net op “volksveelheid” eerder as “volkseenheid” geplaas, wat beteken het dat daar ruimte vir verskille was, maar dat dit waaroor verskil is, nie tot verlammende verdeeldheid gelei het nie. As mense nie met iets saamgestem het nie, het hulle dit minstens nie teengestaan nie.

Dit was die resep waarmee Akademia tot ’n wêreldklas universiteit in Afrikaans uitgebou is, met internasionale bande met verskeie universiteite in die VSA, Wes- en Oos-Europa en privaat universiteite in Afrika. Daarmee saam is Sol-Tech tot ’n omvattende beroepsopleidingskolllege uitgebou, het Solidariteit ’n hele netwerk van werk ontwikkel, het Afrikaans weereens tot ’n volle funksionele taal herleef, is daar ’n landswye netwerk onafhanklike Afrikaanse privaat skole ontwikkel, het AfriForum se buurtwagte en sekuriteitsmaatskappy misdaad onder beheer gebring, het Afrikaanse gemeenskapsmedia miljoene lesers en luisteraars in ’n gemeenskap saamgebind, het die ankerdorpe ligpunte midde-in die verval van baie ander geword, het finansiële steun vir Afrikaner-selfbestuur deur die kuberkanton ingevloei vanaf ondersteuners wêreldwyd, het Afrikaanse sakelui deur goed georganiseerde sakekringe werk aan Afrikaanse jongmense gegee, het ’n digitale geldeenheid Afrikaanse koopkrag mobiliseer, het ’n genoteerde eiendomsmaatskappy landswyd leefruimtes vir Afrikaans en beleggingsgeleenthede geskep, het die drie Afrikanerkantons praktiese selfbestuur begin geniet, het die Solidariteit Helpende hand se maatskaplike sambreel duisende verdienstelike behoeftiges landswyd bygestaan, en is sterk bande met die Afrikanerdiaspora gebou tot wedersydse voordeel.

Die somtotaal van al hierdie ontwikkelings was dat die omstandighede geskep is dat Afrikaners ook blywend vry, veilig en voorspoedig in Suider-Afrika kan voortbestaan, tot voordeel van hierdie landstreek en al sy mense. Dit was die hoofrede hoekom die regering uiteindelik nie anders kon nie as om die werklikheid van selfbestuur wat opgebou is, formeel te erken.

Hierdie geskiedkundige gebeure het weer die waarheid bewys van Daniel Burnham se stelling:

“Moenie klein plannetjies maak nie; dit het geen magiese krag om mense te begeester nie en sal ook nie werk nie. Maak groot planne; mik hoog, onthou dat ’n edele, logiese plan wat een maal uitgespel is, nooit sal doodgaan nie, maar lank nadat ons weg is ’n lewende ding sal wees, wat homself net toenemend hardnekkig sal laat geld.”

Kom ons word deel van die oplossing

Posted on Februarie 27, 2023Julie 10, 2024 by Paul Maritz

(Hierdie toespraak van Flip Buys is in Februarie 2020 gelewer)

Meer as 2 500 jaar gelede moes jong mans in Antieke Griekeland wat diensplig moes doen om burgerskap van die Atheense stadstaat te kry, ŉ merkwaardige eed aflê. Hierdie eed, en dit wat dit onderlê, het die grondslag van ons Westerse kultuur en -beskawing geword.

Die 18-jarige mans moes beloof om hulle stad en die erfenis wat hulle van hul voorgeslagte gekry het, te bewaar, te verbeter, en dan soos ‘n aflos stokkie vir die volgende geslag aan te gee. Daarby moes hulle onderneem om hul gemeenskap dapper te verdedig, die stad se wette eerlik te gehoorsaam, hul regeerders teen te staan as hulle nie eerbaar optree nie, burgerlike verantwoordelikheid vir hulle stad en sy mense te neem, en om die God van hul vaders te dien.

Hierdie eed met sy kern van bewaring en verbetering het oor die eeue in baie vorme weerklink, maar die wese daarvan was altyd dieselfde. Dit is dat ‘n gemeenskap ŉ verbond is tussen dié wat reeds dood is, dié wat vandag lewe en dié wat nog gebore moet word. Dit beteken dat ‘n volk gesien is as ‘n onbreekbare ketting van geslagte, waar elke skakel vir sy eie tyd verantwoordelikheid moes neem. Vir ‘n volk se oorlewing was dit nodig dat geen geslag net na sy eie belange moes omsien nie, maar sy voorouers en nageslag in ag moes neem. ‘n Volk is gesien as ŉ bindende verbond tussen die voorouers, die lewendes en dié nageslag wat nog moet kom. Elke geslag moet dit wat hul ontvang verbeter, maar hul mag dit nie weggee of ten gronde laat gaan nie, want dit is nie net hulle s’n nie. Dit behoort aan die ketting van geslagte wat in die waas van die eeue ontstaan het, en tot in die verre toekoms in strek. Elke geslag mag dít wat hulle gekry het by hul voorgeslag met verantwoordelikheid gebruik en benut, want hulle leen dit by hulle kinders.

Die wese van die Westerse sukses oor die eeue, spruit dus in wese daaruit dat Westerlinge histories dít wat ons van ons voorgeslagte gekry het, bewaar en verbeter het, en dit weer na die volgende geslag toe oorgedra het. Elke geslag het net verder en hoër gebou as die vorige een. Almal begin nie weer voor, staan stil of steek in die verlede vas nie. Dit is hierdie “verbond tussen geslagte” waarmee Westerse samelewings deurlopend oor die eeue opgebou is wat die Weste bo ander beskawings laat uitstyg het. Hierdie Westerse kultuurskat is deur sterk instellings soos skole, stede, gemeenskapsorganisasies en ander instellings van geslag tot geslag bewaar en oorgedra na die volgende geslag. Die Westerse kultuur was en is nie volmaak nie, en het hulself nes ander groot beskawings aan gruwels soos slawerny, verwoestende oorloë, verdrukking en uitbuiting skuldig gemaak. Die Westerse ingeboude verbeteringskultuur, het egter daartoe gelei dat die Weste se kulturele pakket nog van die beste stelsels van die mensdom het.

Van Riebeeck se skatkis

Hierdie Westerse kultuurskat is deur Jan van Riebeeck na Suid-Afrika gebring, en het stelselmatig na die binneland uitgebrei deur historiese bewegings soos die Groot Trek. Hierdie kulturele skatkis het bestaan uit “hardeware” soos die markekonomie, die regsorde, wetenskap en tegnologie, stede en infrastruktuur, en “sagteware” soos beskryf in die Atheense Eed, persoonlike verantwoordelikheid, ondernemerskap, werksetiek, Christelike waardes en roepingsbesef. Dit beteken nie dat alles wat van Riebeeck met die skip gebring het wat of die Trekkers met hulle waens in die binneland saamgebring het net reg en volmaak was nie, maar dat die kern van deurlopende bewaring, regstelling en oordra na die opvolgende geslagte die kultuur heeltyd verder verbeter het.

Dit het ook deel geword van Afrikaners se “geboortepapiere” oftewel stigtingsdokumente. Dink maar aan President Kruger se laaste boodskap van “neem uit die verlede wat skoon en mooi is en bou die toekoms daarmee”, en Langenhoven se bede in die laaste vers van “Die Stem” waar hy vra “… Dat die erwe van ons vaders vir ons kinders erwe bly”. Hierdie kulturele skatkis is veel meer as braaivleis, rugby en sonneskyn. Dit is ‘n werkende land, ‘n produktiewe ekonomie, ‘n regverdige regsorde, ‘n eerbare demokratiese regering, bekwame staatsadministrasie, ŉ produktiewe en goed betaalde werksmag. Dit is wêreldklas stede en goed regeerde dorpe, goeie skole en wêreldklaskolleges en -universiteite. Dit is ŉ moderne samelewing met al die dienste en geriewe wat daarmee gepaard gaan soos werkende hospitale, paaie, huise en infrastruktuur. Hierdie skat van ons kultuur moet ons- soos van Wyk Louw so treffend sê- veilig deur die massa dra”, en vir die volgende geslag bewaar.

Luister hoe pragtig Albert Einstein hierdie oordrag tussen geslagte aan ‘n groep kinders gestel het: “die wonderlike dinge wat julle in jul skole leer is die werk van talle geslagte. Al dié dinge word in jul hande geplaas as jul erfenis sodat julle dit kan ontvang, eer, verder daartoe bydra, en eendag dit getrou aan jul kinders kan oorhandig.”

Orwell

Elke geslag dink hy is slimmer as die vorige- en wyser as die volgende geslag, het George Orwell gesê. Daarom lewer mense vandag vurige kritiek op ons voorouers, want hulle weet nie wat die omstandighede is waarin hulle moes leef nie. Terselfdertyd besef ons nie altyd hoe belangrik dit is om te bewaar wat ons gekry het nie, want ons aanvaar dit as vanselfsprekend. Baie mense dink verkeerdelik en verwaand die Westerse kultuur is universeel en wil dit op alle ander kulture afdwing. Wanneer dit dan onvermydelik misluk, gaan daar soveel verlore wat eintlik die erfenis van ons kinders moes wees.

Ons dink in vandag se kitstyd ons voorgeslag was outyds en verkeerd met alles wat hulle aangepak het. Die Britse historikus, Niall Ferguson, het bereken dat uit al die mense op aarde wat al geleef het, net sowat 7% vandag leef. Dit beteken dat mense wat die verlede afskryf, die gesamentlike wysheid en ervaring van 93% van die mensdom wat ooit geleef het, wil uitvee.

Die rede hiervoor sê die Afro-Amerikaanse ekonoom, Thomas Sowell, is dat linkses tradisie sien as die “dooie hand van die verlede” en die oorblyfsel van ŉ vergane donker era, en nie as die gesuiwerde ervaring van miljoene mense wat soortgelyke uitdagings moes trotseer nie. Hier verwys hy natuurlik na Karl Marx – en sy hedendaagse aanhangers – wat gesê en geglo het dat die tradisies van afgestorwe geslagte soos ŉ nagmerrie op die breine van die lewendes druk. Daarom wou Marx alles omverwerp en het sy volgelinge met rewolusies die samelewings wat hulle oorgeneem het vernietig, in plaas daarvan om verder te bou en deurlopend daarop te verbeter.

Ons beleef tans inderdaad groot krisisse. Maar ons kan hier uitkom. Ons het die regte “sagteware.” Ons moet net terugkeer na ons historiese Westerse suksesresepte, dit skeppend vernuwe en dit daadkragtig uitvoer.

Ons geslag se taak

Die geskiedenis gee aan elke geslag ŉ taak. Sommiges kry makliker take as ander. Party kry baie, ander moet baie gee. Omdat daar egter ŉ verbond tussen die geslagte is; omdat ŉ beskawing ŉ ketting van geslagte is wat soos met ŉ afloswedloop dít wat jy kry moet bewaar en vir die volgende geslag aangee; omdat die een geslag van die vorige en die volgende een afhanklik is, beteken dit dat as net een geslag nie sy taak opneem nie, daardie ketting vir altyd verbreek is. Dan gaan daardie beskawing onder, verskraal tot ŉ voetnota in ŉ geskiedenisboek. Dit is soos om ŉ boom af te kap en dan te dink jy sal steeds die vrugte en koelte kan bly geniet.

Die geslagte voor ons het met groot uitdagings te kampe gehad. Die een geslag moes die Groot Trek aanpak, die volgende een die Anglo-Boereoorlog. Daarna het die modernisering van Afrikaans gevolg waardeur die land opgebou is. Die volgende geslag moes die Koue Oorlog en die Grensoorlog trotseer en het die volkereverhoudingsprobleem probeer oplos deur sogenaamde “afsonderlike vryhede.” Die volgende geslag moet ‘n oplossing vind vir meerderheidsregering wat in meerderheidsoorheersing begin ontaard.

Baie mense sien nie ‘n toekoms hier nie, en dink alles is verby. Maar wat leer die geskiedenis? Die Britse historikus, Arnold Toynbee, het in sy studie van die wêreld se groot beskawings, bevind dat almal deur uitdagings bedreig was, maar dat skeppende minderhede wat suksesvol op die bedreigings geantwoord het, die geheim van oorlewing is. Hierdie minderhede het ŉ besielende doel gestel, ŉ plan gemaak om dit te bereik en volhardend gewerk totdat dit verwesenlik is – kortom: doel, plan, aksie. Wanneer leiers egter nie met voldoende skeppende energie en verbeeldingryke planne vorendag gekom het en dit uitgevoer is nie, het beskawings ondergegaan. In Toynbee se woorde: “Great civilizations never die, they commit suicide.”

Maar wat is ons taak? Die geskiedenis stel geen geslag vry om maar net op die rug van vorige geslagte se antwoorde op die eise van hul tyd te ry nie.

Ek wil dit waag om te sê dat dit ons geslag se taak is om die bestaansuitdaging van ons as Westerse gemeenskap met ŉ volhoubare oplossing aan te pak.

Ons bestaanskrisis is nie ons klein getalle nie, maar ons yl verspreiding- wat veroorsaak dat ons orals in die minderheid is en landswyd dieselfde probleme het.

Ons is meer as die onderskeie bevolkings van Namibië, Lesotho, Macedonië, Slowenië, Letland, Botswana, Gambië, Gaboen, Estland, Swaziland, Mauritius, Ciprus en Luxemburg, asook ’n menigte ander volke. Maar ons woon nie gekonsentreerd soos al hierdie volke nie, en ons is gevolglik ŉ kwesbare minderheid tussen ŉ groter meerderheid. Ons het nie ons eie “Skotland” of “KwaZulu” nie.

Daarom word ons landswyd in die werkplek deur rasseformules, kwotas en diskriminasie geteiken; daarom is ons orals onveilig; daarom verval ons dorpe; daarom word ons landswyd deur onsimpatieke meerderhede regeer; daarom word ons Westerse leefwyse orals bedreig; en daarom sien so baie mense nie meer ŉ toekoms hier nie.

As die uitdaging yl verspreiding is, is die oplossing groter konsentrasie op plekke waar mense tuisvoel – en dit is presies wat lankal besig is om vanself te gebeur. ŉ Groot Trek is weer aan die gang. Mense trek al dekades lank uit vervallende klein dorpies na streeksdorpe en na die stede toe; hulle trek van vervreemde middestede na voorstede; uit gevaarlike gebiede na veiligheidsdorpe; uit plekke waar hulle ŉ klein minderheid is na plekke toe waar daar groot getalle van hul kultuurgenote is soos in die Wes-Kaap. Ons is besig om al meer op al minder plekke te konsentreer, en die groter getalle maak oplossings makliker. Dié wat kan, “trek” vanaf staatshospitale na privaat hospitale, vanaf die polisiediens na privaat sekuriteitsdienste, vanaf werk in die staatsdiens en openbare ondernemings na werk by kleiner privaat maatskappye. Die verval van die land, gekoppel aan ‘n gelyklopende opbouproses deur die privaatsektor en die burgerlike samelewing, lei daartoe dat ons sentralistiese stelsel vanself begin federeer. Meer as 500 000 het ook al in organisasies soos Solidariteit, AfriForum en ons Beweging gekonsentreer. Dit maak dit al makliker om al vinniger aan al groter oplossings te werk. Die grootste waagstuk is om tydens ŉ krisis te wag (op beter dae) in plaas daarvan om ŉ plan te waag.

Kantonstrategie

In die praktyk ontstaan daar orals konsentrasies wat ons kulturele kantonne (soos in Switserland) kan noem, waar mense meer vry, veilig en tuis voel en is. Waar ons vroeër al verder van mekaar af getrek het, trek mense nou nader aan mekaar, en werk vanuit hierdie ruimtes dan saam met almal anders. Ons moet hierdie hedendaagse Groot Trek met dienste ondersteun, want dit het in praktyk ons Plan B geword wat vanself ontstaan het toe Plan A vasval. Dit is nie ŉ projek om onsself af te sonder nie, maar juis in reaksie op ons isolering en uitsluiting deur die owerheid. Dit bou juis die kulturele leefruimtes vir ons om saam in Afrika te kan bestaan. Eilande is nodig om te keer dat die see jou nie oorweldig nie. Hierdie strewe na selfbestuur in kulturele leefruimtes is in reaksie op die mislukking van ANC-bestuur oor ons. Dit sal nie help om hulle te beveg deur die staatsruimtes te probeer terugvat nie. Ons moet eerder gemeenskapsruimtes bou deur konsentrasie, as om deur konfrontasie dít wat oorgeneem is te probeer terugvat.

Uiteindelik wil ons mense in klein dorpies kan help met noodsaaklike dienste; wil ons in die 30 ankerdorpe en -stede waarnatoe mense volgens ons navorsing trek volhoubare dienste skep soos veiligheid, werk, onderwys en maatskaplike sorg. Ek glo egter dat ons ook groter kantonne sal moet vestig, waarskynlik in Pretoria in die noorde, moontlik een in die Suid-Kaap, en een in die weste van die land met Orania as groeipunt. Al hierdie projekte doen ons nie teen die owerheid nie, maar omdat dit nie sal help om vooraf goedkeuring te vra nie, vra ons eerder ná die tyd om erkenning vir dít wat in praktyk gebou is. Selfs waar ons dit nie kry nie, bied die praktiese werklikhede wat ons skep vir ons die leefruimtes waarin ons vry, veilig, en voorspoedig kan voortbestaan. Ons strategie is om al die ruimtes wat die grondwet en internasionale reg ons bied te benut. Ons beplanning doen ons in terme van geslagte, soos wat verantwoordelike Westerlinge sedert die antieke Grieke se tyd gedoen het. Dit beteken dat ons breedweg vir ‘n eeu vorentoe moet beplan, wat min of meer 3 geslagte is.

Daniel Burham het gesê:

“Moenie klein plannetjies beraam nie; hulle laat nie mense se bloed bruis nie en sal nie slaag nie. Maak groot planne; mik hoog in hoop en in werk terwyl julle onthou dat ‘n edel, logiese plan wat goed uitgewerk is, nooit sal vergaan nie, maar lank na ons nie meer hier is nie, ‘n lewende ding sal wees wat homself al meer sal laat geld.

Die harde waarheid is dat ons ná 25 jaar weet dat die Akte van Menseregte nie ons grondliggende belange gaan beskerm nie. Maar ons weet ook dat hoe hoër die vlakke van selfstandigheid is wat ons bou, hoe minder kwesbaar sal ons in ŉ vervallende staat wees. Vryheid is uiteindelik die enigste waarborg vir veiligheid, vir ‘n voorspoedige ekonomie, vir ons lede se werk, vir gelykheid, vir reg en geregtigheid, vir werkende dienste, vir goeie skole, en vir ŉ toekoms vir ons kinders.

Ons mense het deur hul vindingrykheid, skeppende vermoë en ondernemingsgees wêreldklas-prestasies op alle gebiede bereik: medies, sport, wetenskap, besigheid, kultuur en die kunste. Ons sal daardie selfde vermoë moet aanwend om op staatkundige gebied weer al hierdie elemente in ŉ samehangende plan in te weef, anders is dit nie standhoudend nie.

Suksesresep

Kom ons gebruik ons voorouers se beproefde suksesresep om krisisse te oorkom:

Neem een groot krisis.

Meng dit met leierskap en visie.

Gooi ŉ paar stewige “skeute” wilskrag by.

Versterk die mengsel met kinderlike geloof.

Vermenigvuldig dit met Helpmekaar-energie.

Klits hope harde werk by.

ŉ Knypie broedertwis na smaak.

Versoet met ŉ groot skep saamstaan.

Bak nou vir sowat ŉ dekade lank in ŉ groot bak vol volharding en vasbyt.

Dit behoort genoeg te wees vir die toekoms van ŉ hele nuwe geslag.